MILA GAU ETA BAT GEHIAGO

         Hitler txiki eta beltzaranak “arraza arioa” goraipatzen zuen bezala, Francoren eskoletan errege godoak errezitatzen ziren. Godoak eta bisigodoak leinu berezia, omen, eta espainolak leinu horren ondorengoak, antza.

         Eta zelebrea da zelan nagusitzen zaion arrazakeria inperio eta leinu nobleziaren gogoari. Bainua ezagutzen ez ei zuten godo eta bisigodoak, hau da, hiru mende eskaseko etorkin barbaroak nahiago, omeiatarrak baino. Al-Andalusek penintsulan zortzi mendez iraun bazuen ere.

         Ezin izango dut inoiz burutik kendu Aznar, ardoak erdi txolinduta, moroek ez diotela inoiz konkistagatik barkamenik eskatu esaka. Bai, penintsulan batzuok Al-Andaluseko geneak dauzkagu, baina argi dago bandaloetatik ere nahiko geratzen direla.

         Omeiatarren kalifaldia munduak inoiz ikusia zuen inperiorik handiena izan zen. Bagdad, Islamabad, Damasko, Samarkanda, Isfahan... jauregi distiratsuak, marfila eta brontzea, kupula erraldoiak eta gorantz biribiltzen ziren formak, lorategi eta fruta arbolak nonahi, itsasoa baino azulagoa zen urdina eta urre kolorea, zerura altxatzen ziren minareteak, zokoetako espezia usain sarkorra eta oihalik finenak azalak laztantzen. Oraindik egiten dit gogoak ipuin horietara bidaia.

         Dutxan, gogorapen horiexek iradoki nahi dituen xaboia ikusten dut goizero. Sentsualitate eta misterioz beteriko bainua izango dela egiten dit zin, benetako argan olioa gorputz biluzian igurtziko banu bezala. Potoan balizko hiri bat, marrazkiak ere esaten du gezurra, baina. Bagdad edo Islamabad hildako hirien eraikin suntsituak ez ei dira marketinerako onuragarriak.

         Mila gau eta bat gehiago liburukotearen orrialdeetan egiten nuen ihes. Amaierarik gabekoa iruditzen zitzaidan, ipuin bat besteari kateaturik. Irudirik ez, egokitutako bertsiorik ez; letrak, hitzak eta esaldiak elkarren segidan, hori besterik ez. Eta hori nahikoa zen.

         Pertsiako antzinako liburuan oinarriturik dagoen arren, bilduma egin zuen arabiarrari zor diot deskribapen bakoitzean, ipuin bakoitzean, kontakizun bakoitzean, Al-Andalus ere irudikatu ahal izatea. Inguratzen gintuen zeru grisa bizitzaren kontingentzia baino ez zela amesten nuen eta, mundu posible horretan egon arren, beste mundu posible batean, Al-Andalusen, bestelako zeru aukera bat izango nukeela. Azuleju landu eta koloredunak, fabriketako ketzaren partez.

         Al-Andalusen, alfajor, granada, altramuz, alkatxofa, berenjena eta azeitunak jaten, etxean bezala. Eta, etxean bezala, mortero batean barik, almirez batean almendrak txikitzen. Babutxak, sultanak, txilabak, zimitarrak... zer ziren ez genuen eskolan edota liburuetan ikasi, etxean baino. Ahotik irristatu bezain pronto, berbek ere hara eramaten ninduten: alcanfor, mojama, alcayata, mameluco, alhaja, jarana...

         “Laztantxu” edo “maittia” barik, reina mora edota mora de la morería izan gara beti.

         San Francisco kalean behin ijito batek zera esan zion lagunari albotik pasatu nintzenean “mira qué ojos, parece una mora”. Harrigarriki, jaio bezain pronto, erizainaren ahotik entzun nituen lehenbiziko hitzak “mira qué gitanilla tan guapa” izan ei ziren.