DESERRIA (I)

         Deserriaz asko irakurri dut. Berba ezaguna da deserria, askotan jasoa eta askotan esana. Gaztelerazko baliokidea, hiztegiaren arabera, “destierro” ei da. Hau ez da hain erabilia nire berbategian. Hizkuntzatik hizkuntzara zerbait itzultzen denean ez da inoiz gauza bera ehuneko ehunean, ezta hitz soilak ere. Deserria eta destierroa ez dira gauza bera, gauza ia berdinak baino.

         Destierro: norbaitek beste norbait bere lurretatik bota izanaren ekintzak dauka pisurik handiena. Hortaz, bota izan duten pertsonaren egoerari ekintza gauzatu duenaren krudelkeria gailentzen zaio. Momentuko kondena nagusitzen zait buruan.

         Deserria: norbait, hainbat arrazoi medio, herri barik gelditu izanagatiko malenkonia nabarmentzen zait. Ekintzaren osteko egoera petrala gailentzen zait. Kondena horretan bizitzeak hartzen du garrantzia.

         Ez dakit nire gurasoek “destierro” moduan bizi izan zuten euren herrietatik alde egin eta mila kilometrotara bizimodua topatzera behartuta egotea. Baina nire bizia deserri huts legez bizi izan dut.

         Nortasun bakarra, baratzeak zementuz bete ahala, fabriketan eta aireko ketzan bilatu eta, saiatu arren, aurkitzen ez zuen herri berri batekoa naiz. Herri sortu berria, kaleak, etxeak, plazak, jendea. Ezen herri berri horretako jendea ere berria baitzen herrian. Herri sortu berria ez da inoren sorburua.

         Uda hurbiltzen zenean opor hilabeteak nora pasatzera joango ziren hasten ziren eskolako lagunak elkarri kontatzen. Esaldi bat eskolako hormetan jo, errebotatu eta eskegita gelditzen zen irailera arte: “A mi pueblo”. Denek zeukaten herria, euren herritzat hartzen zuten sorburua. Denek, nik izan ezik. Ez nuen behiz eta gariz betetako herri baten falta nabaritzen, sorburua baino. Nondik zatozen, nor zaren ezagutzeko jarraitu beharreko lerro ikusezina delako.

         Familia batzuetan ez dago hari ikusezin horri eusteko modurik edo gogorik edo aukerarik. Familia batzuetan iraganari lotzen gaituen kontakizunaren berbak ere mila kilometrotara eten dira.

         Gerra zibilaren zauriak osatu behar direla diote batzuek, estali nahi dituztenen aurrean. Baina zeintzuk dira zauri horiek? Hildako gurasoen eta seme-alaben arteko harreman galduan hasi eta amaitzen dira?

         Familia gaixoak dira gureak. Mina, beldurra, lotsa atzean uzteko premia nagusitu zen euretan, horixe baitzen mina, beldurra, lotsa sendatzeko ezagutzen zuten edo utzi zieten modu bakarra. Familia gaixoak, beti aurrera begiratzera behartuak, iragana eta, berarekin batera, historia, hildakoekin batera lurperatua. Kontakizunik ez, galderarik ez. Sentimendurik ere ez. Dena galarazota. Handik eta hemendik zatitxoak berreskuratu eta josi behar dira, norberaren historia izara fin eta zuloduna baino ez dela konturatzearekin batera.

         Nork osatu ahal du isilpenaren zauria? Nork osatu ahal du historia barik jaio eta hazi izana? Familia gaixoak dira gureak, belaunaldi batek hurrengoari eskutik eskura ezer emateko ez dutenak, belaunaldiz belaunaldi zeharkatzen gaituzten zauriak ez badira.

         Beste batzuena zen herrian jaio eta haztea da deserria. Betirako trenak ekarrinikoa izatea da deserria. Historia barik nondik natorren eta historia barik nongoa naizen neure burua topatu ezinik sentitzea da deserria niretzat.