—230—

JON MIRANDEri

Lutetiako Parisen

Caracas, 1965-V-7

        Adiskide mina:

        Eztakit zergatik, goizean goizetik xixtuka asi naiz eta aintzinako Orbelak (Feuilles mortes) eresia ezpaineratu zait (zer besterik jo nezake ene adin ontan) eta orbelarekin batean zure oroimen eztia ere etorri zait, oroimenarekin batean berriz, zurekiko daukadan gutun-zorra.. Ezpa. Oraintxe bertan garbitu bear dut zor ori erran dut nere baitan. Eta emen natorkizu bizpairu lerroño zuri eskeintzera ene biotzetiko atxonenaz gantzututa.

        Pozik ikusi dut zure irudi martzala igorri didazun argazkia. Oi, zeinen apezpiku polita eginen zenuen Baionako katrabalean edota Bilbao-Donostiakoetan. Orain kadira aietan ditugun apezpiku itsusien aldean zuk bestelako piura ederra egingo zenuen. Bai noski. Oraindik, nahi bazenu, iritxi zindezke alki guren aietan zure alkutsa ezartera... Nahi, deus bertzerik. Ala ere eztut, druidarren azkazikoek eztizute noski beren artetik aldentzen utziko, eta ondo egingo dut. Orain irri-dantzak aldebatz utzita, auxe erran behar derautzut: izugarrizko pena aundia eman didazula eztuzula geiago euskeraz idazten erraiten didazunean. Ez, Jon, euskerak ezin dezake inola ere gal zure mailako idazlerik, ez ta ez. Ni ere bakarrean ari naiz ezpaitut emen gaindi ene naikaritzat inolako oiartzunik jasotzen; izozkeria, bertzerik ez ezik, baina beste gauzetarako inoiz ere ez. Legenarrak jota banengo ere enindukete arbuio geiagoz erabiliko. Eta dena, nere euskaltzaletasuna kausa dela. Nik eztut konprenitzen euskera gabeko abertzaletasunik eta eztut ezer ere nai alakoekin; eta ori argi bezin garbi erraiten dut nik edonun eta edonoiz; eta orrek, or nunbait, mindu egiten ditu euskal-gogo gabeko abertzale xelebriok. Eta alakoxeak izan zoritxarrez geienak. Orra ba Jon, gure bakartasuna samina da izan, ala ere eztu samintasunaren azpian euskerari gaitz egin dezaioken erabakirik artu bear. Nik beintzat ala uste dut. Euskalerrian barrena ibilerak, zerbait pizkortu zentzakete. Pozik janen nintzake ni ere gure erri maitea berrikustera, ezin ordea. Ala ere aurten, nere paperak konpontzeko asmoa dut, zer gerta ere. Dirudinez ene auzia preskribiduta dago, eta preskisino-agiriarekin etxeratu nindekela uste dut. Ala ere, ortik gaindi itzuliko nintzake, zu adiskide maite ori agurtu ondoren etxeratzeko. Eskatu ditut paperok etxera, eta emen naukazu agirion zai ene erabakia artzeko, azken-erabakia ain zuzen.

        Krutwig arroztu zaizula? Ez naiz batere arritzen. Vasconia aren liburuak marxismua txonpelaka dario. Gizona, alako liburu batean euskaldunentzat egin liburuan, ezitzakean ergelkeri geiago bildu. Bere barnea uxtu nahi bazuen, etzeukan liburu artan zertan uxtu; ero beste liburu batean egin bear zukean. Eta nundik nora dabil gizon hori? Nik aspaldi nuen aren aztarrena. ETAkoetaz diozuna, egia esan eztakit nola ar; nik emen eralguntza ortako zenbait gazte azkar ezagutzen ditut, onak eta langileak. Oso gutxi, egia esan, baina oietxek bakarrik egiten dute zerbait aberriaren alde emen gaindi beintzat. Bertzeak, espainiar errepublikanoekin musuka, lanik aski eta geiegi ere badute; itxututa dabiltza, aspaldi ilda dagoen errepublika españolak zerbait emango ote dielakoan: ostikada bat ipur-zuloan, inoiz lengo tokira iristen baldin badira, bainan eztira iritxiko.

        Eta ene kalaka aspergarri au bukatzera noa, ez orregatio errangabe Txomin Peilleni ene agurrik kartsuenak emaiteko, artu duen bizi-berria gatik eta irabaz duen eleberri-saria gatik. Baita zure aitari [...]