—145—

NEMESIO ETXANIZi

Guatemala, 1955-VII-27

        Amilaitz adiskide:

        Zure iruko gutunari erantzutera natorkizu. Ondo izorra benetan, nereak baino askoz ernariago edonolako berriz. Jakina zer esango dizut nik Inditako erreinu berri auetatik ? Lenago, antzinatean esan nai dut, konkistadore aiek zenbat nai berri izango zituten, egungo konkistatu errukarriok ez dugu ezer ere esateko. Zuek azkarragoak zeratela diozu, nere Bizkai ederreko apaizak bainon... Baliteke... nere susmo okerrak ditut ordea orko apaizok askoz lasterrago ez ote dizkiek eleizetako ateak iriki erderari Bizkaikoak bainon. Bizkaian bertan baino arinago galtzen ari da euskera Gipuzkoan, ori gero euskalerriz inguraturik, euskeraz inguraturik zaudetela alderdi guztietatik, gu ordea erdalerriz alde guztietatik. Bainon oiek esamesak dira papera nolarebait betetzeko. Egan (1954, 2-3-4) ikusi, beraz azkenik ez oraindik. Zenbaki ortan iragartzen du ain zuzen, geroko asmoa, asmo jakingarria noski. Orra nundik, gure asmoak, Euzko-Gogoak aspaldi aldarrikatuak, berandu badare aragituz dioaz Euskalerrian. Ez dago beste biderik bide integrala, euskera utsik edozertarako, ta danerako. Aldizkariak ere euskeraz soilik. Errevista elebiko oriek kaltegarri baino ez dira Aranzazu ta orrelakoak, erdera zabaltzeko obeak euskera baino. Gainera atseginez irakurri ditut zenbaki ortako idazlanak; baditu idazle pikuak, Mitxelena Lojendio beraren itzaldia e.a..., besteak ezagunak izaki. Bainan eztitan irakurria dut Larrañagaren itzulpena «Erraldoi berekoia». Badu apaiz onexek itzulpenerako doai berezi, gure artean inork gutxik bezelakoa. Idatzi diot Mitxelenari eskutitz antxul bat zorionak emanaz aldizkari berriaren alderako, ez geiegi bada Irigaraik dionez ez omen ditute nai ez laudorioak ez lausenguak, naiz ta berak laudorio ederrak jo, aldizkarian bertan, Destinon Pla erdal idazleari. Gureak ere laudoriotxoak artze dituzte. Laudorio batek garaiz eginak, askoz ere euskal idazle geiago sor litzake, gure arteko kritika extu porrokatzaileak baino. Nik beintzat, laudorio bidea baizik ez dut erabiliko euskal idazleekiko, kritika zoro, extu minagarriak erderaz ari diranentzat utziz, jakina, erderaz ari diran euskaldunentzat.

        Au ez diotsut nigaitik. Nereak egin du! Bakardade gorri ontan ito bearrean arkitzen naiz deusetarako ere kemenik gabe nago, idaztea ere neke egiten zait; nere burua adarra baino elkorrago dago ezer ernetzeko gai ez dala: zartzaroaren zantzu ondagarri guztiak nere izate osoan nabaitzen ditut. Nere mixioa bukatu dala uste, mixiorik inoiz ukan balin badut, eta obe dut betiko bazterreratu. Egun ori ere, Amilaitz, ez dago ain urruti, bainan ixilik konplitu nai ditut nere asmoak oro, barreia gabe, inori ezer esateke itxaso zakarrean ondatzen dan itsasontzi ezpaldua bezelatsu. Zuek jarrai ortik, aren gainean zaudeten ezkero, nik bertanbera laster utzi bear dudan arlo oni. Beltzegi ari naizela esango duzu! Ez adiskide, nere biotz izurretako erdiak ere ez dizkitzut jalki, eta ezagun bazenituke, xuriegi ibili nazazula aitortuko zenuke. Bakoitzak gere orduak ditugu, eta nere ordua ere eldu da ezpai gabe.

        Ikusi nitun Olaberrin atera zenituten argazkietarik bat. Baina zure piurarik ez da ageri ona bialdu zuten argazkian; Tolosakoa, Begoñakoa, Errenterikoa ta Orexakoa soilik. Aldarte polita egin zenuten ageri denez, eta pozik nago zuek oraindik ere biotzak nolarebait altxatu ditzaketzutelako. Orexakoak telegrama bat bezelako gutun bat egin dit, eta ez du zuen jai ori aipatu ere egiten. Ez nau arritzen, bada Nikolasek uste bitxiak izaten ditu noiztanka. Ez du orrek esan nai zuen goratzarretxoa biotzez onartuko etzunik.

        Idazki ontatik bertatik antz eman zenezaioke nere zainak nola dabiltzan utsez beterik dioakizu. Zure kitarra ariak baino askoz dardariago, bai orixe. Itz asko burutik makinara orduko galtzen zaizkit. Ez da «mirikurik ez barberarik» eritasun orixe sendatuko didanik.

        Agur adiskide eta tori nere beso biak.