—122—

JON MIRANDEri

Paris, 1954-I-19

        Adiskide maitea:

        Zure philiphika ukan nuen. Ez dut esango arrazoian zaudenik, ez orixen. Ala ere, adiskide, zorrotzegi artzen dituzula naukazu nere esakuntxoak. Aldarte txarrez jartzen naizela Irlanda aipatzen dituzun bakoitzean? Ez noski. Nire irlandarrenganako erra eta uste duzun ene juduekiko maitasuna ein batean daude. Juduez ez dut biotz-jariorik ez eta irlandarrez. Irlandarrak, gure etsaien baitan, euskotarron aurka borrokatu ziran Iberiako azken guduan. Orrera ez dute adorerik izan ango gubernantek, anglesa ukatu eta irlandera zegokion mailara jasotzeko. Juduek aldiz, 5.000 urte lenago il bat berpiztu dute betiko. Urbilagoko zaizkigu noski irlandarrak baino, bai izkeraz baitare endaz, behar bada, ez ordea etxenpluz. Katoliku horrek etxenplu txarrak eman dizkigu euskaldunoi, non beren katolikotasun ederraren babesean, sakaildu ez gaituten. Nik ez dut nihork bortxatu nai nere maitasun edo gorrotoetara. Ez orixe. Eta juduekiko agertzen dudan nere maitasuntxoa (ez da funtsez ma[..] ez nituke ene baranokoak maitasun ortan sutu nahi. Bakoitzak gere bear dugu. Eta bertze bat oraino: zure irlandesak beeratzen jartzen naizenean ez dut ori egiten zu mintzeko, baizik eta gure arteko elka[...] ta pizkortzeko. Bainan engoitik ez zaitut geiago zaurituko ain maite dituzun irlandesak, ez eta ere aboro aipatuko ain gorroto dituzun juduak. Orrela zure baitan ez duket bakea asaldatzerik.

        Zure «Zinopha» eta Kafkaren itzulpena ere begiko zaizkit benetan ere zurea laketago izan zait itzulpena baino. Or igortzen dizkizut zenbait aldaki. Kosta zait makinaz jotzea: Zertako ainbertze h? Ni ez naiz h etsai, bearrezko dala uste dut gure ortographian, bainan geiegi sartzen dituzuela deritzat eskola berri ortakoe. Euskera hori h'ez erratutako konstelazino bat bilakatu da! Zertarako h jar nihork-oguzten ez dituten tokitan ala nola urrengo hitzetan: athal, akhidura, ikhara ethorri, zithal, urthe, edhuki, makhurra, ekhin. Euskeraz ari dira ponetikako makinak ere ez dute aipatu hitzetan h'rik arkitzen.

        Atzo mirikuarenean izan nintzen. Aspalditik ez naiz ondo osasunez [...]tzen eta batez ere biotzeko minak eta ondoezak ukan ditut. Ez dit batere esperantxa onik eman. Tabakua zearo utz-arazi dit, koipeki ta t[...]kiak ere bai. Zenbeit osagailu ere agindu dizkit. Arduraz ene osagarria zaindu behar dudala erran dit mirikuak, bertzenaz angina pectori ukaiteko bidetik nabilela. Dakutsunez ez dira berri alegerak! Dena dela ez naiz den mendrenik ere beldurtu. Erio etorriko zaigu, betor nai duenean. Lehen ordea, zenbeit lan egin gogo nituke gure euskeraren alde. Bukatzerat noa, adiskide maite, ez erran gabe, gure arteko eztabaidatxo eta itzak ez dituzula punteregi eraman behar. Ez judu ez irlandarrek ez dute merezi gure orainarteko maitasun eta adiskidetasuna alik gutien ere urdintzerik. Eldu den igantez ez niz zuen baitara joanen bainan aski goiz iragarriko dizut urbilduko naizenean.

        Agur laztankor bat.