—193—

NEMESIO ETXANIZi

Donostiara

Caracas, 1960-IV-18

        Agur adiskide,

        Zure bigarren gutuna ez nuen uste ain arin etorriko zitzaidanik. Bai, gertari mingarri eta negargarriegia izan da ixilik egoteko gure Lendakari maitearen eriotza. Berri naigabetsu ori jakin nuenean ni ere burutik orpora inarrosi nintzan. Ez nuen alakorik uste, gure gizonik aundi eta zintzoenak ain arin utziko gindunik, bearrezkoen genduen garaian alabearrik. Argi erakutsi du aren eriotzak, or eta mundu guzian ere bai, gizon garaia zena, ona, zintzoa, bere aberriari zearo emana. Zuk diozun lez, azia lurperatu-ala asi zaigu erne indartsuena ematen. Ortik jaso ditudan berriak beinepein, argi asko erakusten digute ala dana. Ondo ezagutzen nuen gure Lendakari izana; ez nituen alperrik eman bere ondoan ainbeste urte, eta gure errietan gertatu danak eta oraindik gertatzen ari danak ez nau bat ere arritu. Banekien lendik ere, bere izen aundia ondo sartuta zegoela gure erriaren biotzean. Izango al da Lendakariaren eriotza gure erri doakabea berpizkunde oso batean sartuko duen gertaria. Jainkoak ala nai beza! Emen ere egin genituen iletak: ez nituen ainbeste euskotar batean inoiz ikusi Caracasen; irumilatik gora bildu ginan: lendakariaren ordezkaria ikusi nuenean eliz artan, eta ainbeste euskotar batera, ezin izan eutsi negarrari, eta ni bezela beste asko ere malkoak txukatzen ikusi nituen. Atzo egin genuen aberri eguna, baino jolas gabe: arratsaldean lore-eskeintza egin zuten eralguntza eta aurrek Agirre zenaren oroitzapenetan. Eta orrelaxe eman genuen egun ori, minez ta naigabez, batez ere igazko aberri-egunean Lendakaria gure artean arkitzen zala oroiturik. G.B.

        Irrintzitzaz esaten dizkidazunetan, zurekin nago bete-betean. Batez ere erdel sailekoek, oso gogor idazten dute eta geienetan ganora gabe, eta errespetu gutxirekin. Baina nere alegin guztiak oien estiloa gozatzeko, alperrekoak izan dira. Ezin izan dut ezer lortu, buru-gogor, setati, arro eta ao-zabal nazkagarri batzuk diralako. Baten batzuk, biotzaren ordez ziraun-kabi bat daukatela dirudi bularpean. Oraintxe asi zaizkit neri ere traidore esaten, beren geiegikeriak inausi nai izan ditudalako, edonori eta edonoiz ezarten dien epitetu polit ori. Aldizkari orrek, atsegin baino burukomin geiago eman dizkit, egia esan.. Euskera izan ezpalitz, ez nion eutsiko, ori ederki dakite paper ortan idazten dutenak. Nik ez dakit konturatu ote diran, baina zirikada ez gutxi botatzen ditut euskal-zatian erdel-sailekoen aurka. Goxoak jarriko dira amargarren zenbakiarekin! Biotz-biotzetik idatzitako lantxo bat egin dut Lendakaria zanaren oroitzapenetan, goitik jarriaz, gizon andi ark merezi zuen lez. Baten batzuk, gora-goraka jarriko dira. Jarri bitez ez dut bada tiltxo bat ere aldatuko, ez orixe, eta nerekin bukatu nai baldin badute, or konpon. Zure ileta ere zenbaki ortantxe agertuko da. Irarkolan dago. Ez dakit nola konponduko diran gure naspilketa auek. Bai bearrezkoa dugu batasuna, baina geiegizko mantxokeria ere kaltegarria da, eta kritika zantzo bat bearrezkoa, gizonki egina, ez energumenuak bezela. Min artuko nuke euskeraren gatik, Irrintzi utzi bearra, nik ez dut bada beste paper bat arkitzen gure izkuntzaren alde oso-osoan ekiteko, ezta ere ain zabalune aundia ematen dion beste gure aldizkaririk, politikurik esan nai dut. Nik Irrintziren bitartez, auxe erakutsi nai izan dut: politika gaiak ere, nai izan ezkero eta ortara jarri ezkero, euskeraz ere erderaz bezin ondo edo hobeto azaldu ditezkela. Eta euskera, Alderditik asita, zearo baztertuta daukate. Eta orixe ezin dut nik inola ere jasan. Auxe da nere elburua baita ere nere goiburua ere: euskera gabe, ez dago Euzkadirik, eta orixe sartu nai nuke gure erdel-jarioen biotzetan. Baina merezi ote ainbeste neke eramatea, nere elburu onek gure jendeak euskerakiko ain muker ikusita? Benetan erdiragarria gure artean gertatzen dana. Egia esan, askoz ere erosoago biziko nintzake ezertan sartu gabe, literatura lanak egiten... baina au ere koldarkeria da, eta ondo ikusten dut guk ezik, inortxok ere ez duela arpegirik aterako euskeraren alde, deitorak jo bai, baina erderaz. Aurraitz-ek eta biok irakurri dugu zure gutuna. Emen dabil gizajoa, bere burua aurrera atera nairik; oso aldi txarrak igarotzen ari gera emen gaindi: lanik eza, eta onen ondorea dirurik eza. Gauzak laister zuzentzen ezpaditute oraingo agintari berriok, laister erreka joko du erri onek.

        Zaitegik, zuk, bezela, bi gutun egin dizkit, eta gaur edo biar erantzun bear diot. Ni binbitartean, nere osasuna zaitzen. Obeki arkitzen naiz, ala ere oraindik geiegi eta errexegi nekatzen zait biotz ustel au. Or dioakizu onekin batean, Lendakariaren gomutakia, atzo banatu zuten mezatan.

        Agur, eta gauden beti euskaldun.