—11—

JOKIN ZAITEGIri

Guatemalara

Paris, 1950-II-5

        Adiskide ona:

        Zure Jorrailaren emeretzigarrenekoari erantzuna geiegi luzatu dut, ala-bearrez, alegia. Larrañagak zerbait bialduko zidala uste nizun, bainan ez dit ezertxo ere igorri oraindik eta ez dizut geiago berandutu nai izan nere erantzupena.

        Gaurkoz, aldizkari berri batzuetaz ene iritzia bialtzen dizut, berriki sortu dan Gure Herria buruz bereziki. Ez dakit ontzat artuko ote dituzun iritzi ortan nik jaulki, bulko eta aburuak. Bearrezkoa dala derizkiot noiztanka argi ta garbi mintzatzea batez ere emengo aldean Laffiteren taldeak sortu duan eskolatxo berri ortaz. Zeorrek ikusiko duzu lantxo orri argibiderik eman ote lezaioken.

        Larrañaga apaiza gertu daukazu Euzko-Gogoarako idazteko. Ara bere azkeneko eskutitzean esaten zidana:

«Paskoa-oporketak baino len artu nun zure lenengoa, eta Irunera igorri zidan bigarrena Mitxelena apaizkideak. An izana baitnazu. Baita gure euskera nola galtzen dijoan ikusi ere. Orregatik zure ta zure lagun Zaitegiren aleginak edertsiagotzen ditut. Guziaren eta guzien bearra izango du gure izkuntzak biarko eguneraino bizirik irauteko. Aberrian oraingoz ezin egin ditekena, atzerrian egiteari oso ederki derizkiot. Nere txalo beroak, beraz, zuentzat.

Txaloak baino naiago zenukela beste era bateko laguntza? Begira: Egun auetan lan asko xamar darabilzkizut eskuartean. Ez uste, ala ere, euskera bazterreratuta daukadanik. Astean bi lantxo eskatu dizkidate or nunbait. Baino lantxo oriek ez dituzu Euzko-Gogoarako eder. Lan arinak eta nolabaiteko gaiak. Goragoko mailan dakusat nik zuen aldizkari apaina. Itz eman eta gero atzera jotzea ez deritzat gizalegezko. Bainan itzik eman gabe, saiatuko natzaizu tajuzko zer edo zer egiten ote dudan. Ez nauzu ziur. Naia, aala balitz, bai. Ez arren, sasi-apaltasunik ikusi itz orietan, egi utsa baizik. Euskerazko liburutxo berri bat sortua da Auñamendiz beste aldean: Ama Birjinaren Illa. Zugazti apaizak argitaratu du. Orixeren Euskaldunak poema ere argitaratuko omen. Ala esan zidaten Donosti aldean».

        Nik auxe erantzun nion: «Igandez zurea jaso nizun baita ere pozik irakurri ere. Biotzez eskerrak dagizkitzut Euzko-Gogoarako eskeintzen diguzun zure laguntasun ederragatik. Orain lanpetuta bazaude ere, garai obeagorik izango duzula uste dizut zure asmoak burututzeko. Artean, onduak dituzun lan zoragarrietatik batxo bialiko bazenidake, askoz obeto. Shakespeare-ren zure itzulpenak gogoan ditut. Tamalgarria duzu idazlan ederrok oraindik lakaripean gordeta idukitzea; eguzkitara bear dute len-bai-len, eta gure aldizkariak pozik argitaratuko ditu. Beraz, aldakiren bat or nunbait baduzu, biali ezadazu datorren zenbakirako».

        Itzulpenok Shakespeare-ren tragediak ipuin antzera idatzita englanderatik oso ederki Larrañagak euskeratu zitun. Bearba, laister bialiko dizkit.

        Lengo baten Montzon agurtu nun. Itz-aspertu bat egin genun E.-G. buruz. Arriturik daukazu Montzon zure lan eder dala ta. Argitaratzeko darabilkizun istiluen berri eman nion. Nola lagundu genezake E.-G.? galdetu zidan. Jaurlaritzak gutxienez amar arpide egin bear litukela esan nion eta gainera laguntasun osoa eman diru kontuan gure aldizkariari, eusko-kulturaren ezaugarri bakarra dugun ez-geroz. Batzarrean adieraziko ziela itz-eman zidan. Arrezkero ez dut geiago ikusi. Montzonek garestitxo aurkitzen du E.-G. Eta Prantziako diruarekiko alaxen da izan ere, iru mila eta bosteun pranko egiten dituzte amar dolarrek-eta. Argi eta garbi esan nion or beintzat merke-biderik ez zenuala idoroko orko dirua emengoaren onduan aldintsua dalako. Emen irarri ezkero merkeago aterako litzake; baina nola egin ori? Eta orrela gure autua bukatu genun.

        Azken zenbakia ikusi gogoz erpai naukazu. Eder eta ikusgarria izango dala derizkiot. Datorrenerako Miranderen zenbait olerki bialtzen dizkitzut. Gazte au gogoz ari duzu lanean eta beste zenbakirako gerturik izango du lanen bat pilosofia buruzki. Ene Bach-ena amaituta dadukat, bainan oraindik zerbait orraztu bearra du.

        Agur adiskide laztana. Laister-arte.

        Miranden «Ilunabarrez», «Ba-nin adiskide bat», «Jauregi otzean» igortzen dizkitzut.

        Agur.