Kultur Maratila

Kultur Leioan geundelarik, bertako programatzailea zen Ana Lopezek gure beharrak irakurtzen jakin izan zuen, eta horri esker elkarrekin egin genuen bidea.

      Kultur Leioak instalazio egokiak zituen gure eginbeharretarako, materialak eta furgonetak uzteko almazen bat eta gure ekoizpen etxea egoitza iraunkor bezala mantentzeko ofizina bat. Programazio egonkor eta interesgarri batek osatzen zuen herriko kultur eskaintza eta maiatz bukaeran egiten zen Umore Azokak —kale antzerki feriak— erreferentzialtasun bat ematen zion herriari antzerki munduan. Hainbat bilera burutu eta luze hitz egin ondoren, Xabino bultzatzaile nagusi zela, hitzarmen bat adostu genuen Leioako Udalarekin, eta lanean hasi ginen.

      Leioan, programazioari zegokionez, euskararen presentzia oso txikia zen. Gure indarrak horretan jartzea erabaki genuen. Estrategia bat bilatu genuen: jaialdi bat antolatzea pentsatu genuen, komunikazio aldetik indar berezi bat eman eta jendea animatu euskarazko sorkuntzak ikustera. Kultur Maratila deitu genion.

      2012an abiatu zen zikloa, bere baitan hainbat adierazpide hartuta: antzerkia, dantza, bertsoa, musika, performancea… Kultur Maratilak horiek denak uztartzea eta plazaratzea zuen helburu. Bost urte iraun zuen jaialdiak, eta denborarekin sona hartzen joan zen. Denborarekin, zeren eta lehen edizioa gogorra izan baitzen. Zenbakiak penagarriak ziren. Maialen Lujanbio eta Xabi Erkiziak zuten Ornitorrinkus saiora (Judith Montero saxofonista ez zegoen emanaldi hartan) hiru pertsona etorri ziren. Etsituak geunden, baina malaostiatik ateratzen den gar horri heldu eta, urtez urte, lortu genuen publiko bat gureganatzea. Azken edizioan ia ekitaldi guztietan antzokia betetzea lortu genuen. Ezina ekinaren ekinez egina.

      Andrak elkarteko emakumeekin egindako elkarlana polita izan zen. Geli Baranda zuzendariarekin jarri gintuzten harremanetan eta tailer batzuk eman nizkien. Euren antzerki piezen entseguak ere ikusi nituen. Trukean eurak ere gure antzezlanak ikustera etorri ziren. Gehienek euskararik ez zekiten. Oroitzen dut emakume baten erantzuna, gure antzezlan bat ikusi ondoren: “No me imaginaba que en euskera se pudieran transmitir tantos sentimientos”. Ez zuen fede txarrez esaten, ikusitakoarekin liluraturik baizik. Azkenean, beste lorpen bat euskarazko antzerkia ikusten bukatu zutela izan zen. Gehitu egin behar dugu, ez kendu, eta are gutxiago ikusezin bilakatu.

      Leioan egoteak Artedramari on egin zion. Egonkortasun bat eman zigun. Erraztasunak ere bagenituen, eta egonkortasun hura bermatu asmoz haratago joan nahi izan genuen eta egitasmo bat aurkeztu genion udalari. gabiz deituko zen. Antzerkian gabiz. Zirkuan gabiz. Leioa bezalako herri batean, eta gainera Umore Azoka kale antzerki jaialdi bat izanik, nola bertako herritarrek ez zeukaten antzerkian formatzeko, jostatzeko, aritzeko aukerarik? Haur, nerabe eta nagusientzako antzerki eta zirku tailerrak emateko proiektu bat aurkeztu genuen. Erantzuna izan zen ekonomikoki ezin zituztela diru kopuru horrekin gure “zerbitzuak” ordaindu, eta komeni zela deialdi publiko bat egitea. Lizitaziorako gu aurkeztu ginen, baina udaletik ez genuen erantzunik jaso. Egindako lan guztia pikutara! Ez atzera ez aurrera.

      Jon Lazkano Kultura zinegotzia ere inplikatu zen proiektuan. Gugan sinistu zuen eta harreman ona izan genuen berarekin. Baina bere legegintzaldia bukatu zenean kargua utzi eta Estibaliz Bilbao zinegotzi berriarekin dena gaiztotu zen. Honek ez zuen ikusten gure eginbeharra Leioan beharrezkoa zenik. Arazoak pilatzen hasi ziren, legalki ez baita posible (ezinezko ere ez, baina...) enpresa pribatu batek enpresa publiko baten barnean egoitza izatea. Berez Espainiako legediak gu enpresa izatera behartzen gaitu —dirulaguntzen eta merkatuaren barruan jokatu nahi baduzu, noski—, eta honek guztiak ez zuen errazten afera. Gainera, udal teknikariek, kontu hartzaileek, gure jarduna ez zuten legalki ontzat ematen. Honek, adibidez, gure helbide fiskala Kultur Leioatik atera eta nire etxean jarri behar izatera derrigortu gintuen. Administrazioaren eta legearen aurrean antzerkia egitea torlojuak edo odolosteak egitea bezala da. Bakoitzak egin dezala bere etxean. ¡Artistas y toreros!

      Legeak aldatzeko borondate politikoa behar da. Batzuetan kultur politikak hutsaren hurrengoak izaten dira eta gauzak aldatzeko ez da gogo eta indar berezirik jartzen. ^[55]