Musikaren amaraunean

Markina-Xemeinen solfeo

Txikitan, Markina-Xemeinen ikastolako orduak bukatu eta beti nuen zerbait egiteko. Zeramika, futbola, esku pilota, dantza, ingeleseko partikularra… eta solfeoa. Marije Errasti zen irakaslea eta han ibiltzen ginen kontserbatorioko azterketa gainditzeko ikasten. Ulertzen ez nuen jarduera bazen ere —teoria guztia gaztelaniaz zen— ez nuen hain gaizki pasatzen, clave de sol, clave de fa, clave de do pentagrametan idatziriko partiturak irakurtzen eta kantatzen konpasaren erritmora.

      Aurrerago, Jose Luis Agirrerekin Euskal Herriko musika tresna tradizional bat ikastera sartu nintzen, txistua. Markina-Xemeingo Etxano ostatuaren lehenengo pisuan zituen bere lokalak eta haur eta nerabe dezente biltzen ginen bertan. Behin abestien partiturak ikasita, doinuz alaitzen genituen herriko kaleak.

Taupada

Madrilgo Rastron erosi nituen bozgorailu Fender mitikoa eta mikroa. Nire herriko kolegekin Arretxinagako lokalean entseguak egiten hasiak ginen jada, eta nahiz eta ni Madrilen egon, ez nuen lotura galdu nahi eurekin. Gure rock punk bandari Zarataz apurtu deitzea proposatu nuen, baina ez zuen oihartzunik izan nire proposamenak. Azkenean, Taupada deitu zen taldea. Mikel Txurruka (gitarra eta ahotsa), Juanjo Elordi (bateria), Asier Elexpuru (gitarra) eta Iker Etxebarria (baxua eta ahotsa) izan ziren bandako kideak.

      Ni, ostera, Markina-Xemeinera gutxitan itzultzen nintzen, eta denborarekin gero eta gutxiago. Nire bide berria Madrilen eraikitzen hasia nintzen eta, kantari sena bilatzen orduak ematen banituen ere, ez dakit egiazki horretarako balio ote nuen. Dena ezin da. Eta, horrela, ahots komeriantero bat galdu zuten Taupadakoek, eta oraindik mimoz gordetzen duten bozgorailu Fenderra irabazi. Batzuek musika utzi bazuten ere, beste batzuek Aterkings taldea egingo zuten aurrerago, baina taldeko inor ez zen musikatik biziko, “Euskadin rock-and-rollak ez du inoiz dirurik emanen, inon baino alaiagoa izanen da”.

Concha Doñaque

      Antzerkian, aktorearen tresnarik garrantzitsuenetarikoa ahotsa da. William Layton antzerki laborategian Concha Doñaque izan nuen hiru urtez antzerkiko ahots irakasle. Oso eskertua nago bere irakaspenei. Ez nuen klase bat bera ere galdu. Asko gustatzen zitzaidan, eta gustatzen zait, ahots ariketak egitea. Teknika zein ariketa baliotsuak irakatsi zizkidan Concha Doñaquek. Arnasa hartu eta irri bat bota.

Saxofoia Madrilen

Gurasoak espainiarrak baina bera Habanan jaioa, Valentin Alvarez Madrilera etorria zen bizitzera. Ketama flamenko-fusio musika taldearekin zebilen garai hartan. Berak eman zizkidan lehen saxofoi klaseak. Lehen notak, lehen pausoak, traketsak ziren eta ongi gogoratzen ditut auzokoen kexak: “¡Vete a tocar al Retiro!” oihukatzen zidaten. Saxofoiari soinua apaltzeko arropa eta trapuak sartzen nizkion eta armairu barrura begira jotzen nuen. Baina hala ere alferrik zen, “¡Vete a tocar al Retiro!”. Azkenenean, auzokoen kexekin gogaituta, El Retirora joaten hasi nintzen saxoa jotzera. Horrela, lasai praktikatzeaz gain, sos batzuk ateratzeko ere baliatu nuen.

       Valentinek agenda oso betea zuen, eta nik klase gehiago hartu nahi nituenez beste irakasle bat bilatu nuen. Coruñako Chefa Alonso konpositore, saxofonista eta perkusionista izango zen hurrengo nire irakaslea. Berarekin gehiago sakontzeko aukera izan nuen, batez ere free jazz munduan eta musika esperimentalean, beste musikari batzuekin ikastaro trinkoak eginez.

      Ajoblanco aldizkarian irakurri nuen poesia eta musika uztartu nahi zuen pertsona baten iragarkia. Pertsona hori Tesa Duncan zen. Bost musikariren artean osatu genuen taldea. La Mode taldean aritutako Fernando Marquez El Zurdo ere etortzen zen hasierako entseguetara. Alquimia poesia liburua argitaratu berri zuen Tesak, eta bere poemak zein berak maite zituen beste poeta batzuenak —San Juan de la Cruz, Charles Baudelaire…— baliatuko genituen musikarekin atmosfera ezberdinak sortzeko. Amanita Muskaria izena jarri genion taldeari eta Cafe Libertaden eman genuen lehen kontzertua. Oraindik gordeta daukat Rapsodia en blues tituluarekin El País egunkarian atera zuten kritika: oholtza gainera Jim Morrison, Lou Reed eta Patti Smithen mamuak ekarri genituela esanez, oso kritika ona egiten ziguten gau hartan emandako kontzertuaz.

      Madrilgo gauak eta teknoa. Madril inguruetako raveak. Maite nituen garai hartan. Saxoarekin ikasitakoak aprobetxatuz diskoteketan jotzen hasi nintzen. Eric Lipus eta Arcadio Andrews lagunek proiektore eta erretroproiektoreen bidez irudiak botatzen zituzten bitartean, eta pintxatzen zuten house musikaren gainetik, nik saxoa jotzen nuen.

      Euskal Herrira bueltatu nintzenean, saiatu egin nintzen saxoarekin. Berrizko rock talde batekin entsegu batzuk egin nituen, adibidez, baina gutxika-gutxika praktikatzeari utzi nion, eta antzerki lanen batean erabiltzeaz aparte, harrezkero ez dut askorik jo izan. Nire selmer kuttuna bere kutxan gordeta dago, egunen baten putz egin eta teklak mugiarazteko zain. Tirota-tero-tan-tero-tin-taaaa!

Doctor Deseo

Gazteak ginelarik Markina-Xemeingo festetarako kontzertu alternatiboa antolatu genuen. Taldea Bilbotik zetorren, Joseba Agirre Morti lagunak ezagutzen zituen aspalditik. Guk ere jada buruz ikasiak genituen beraien abestiak. La chica del batzoki edo Corazón de tango grabatutako zintetan entzunak genituen eta gure eguneroko errepertorioan zeuden. Taldeko abeslariak, liga gorria izterrean, fular gorria saman eta kapela beltza buruan, mugimendu lizunak egiten zituen oholtza gainean. Oholtzatik irten eta zuhaitz batera igotzen zen edota publiko artean mugitzen zen desparpajo handiz. Eta abestien artean, nola ez, bere zentzuzko gogoeta filosofikokallejeroak. Nahiz eta gaztelaniaz kantatu, letra probokatzaile haiekin identifikatuak sentitzen ginen. Bazegoen bere letretan mundu berri bat, irekia, konprometitua eta konplexurik gabea. Eta mundu hori esploratzea gustuko genuen. Doctor Deseo zen taldea.

      Bilbora bizitzera joan nintzenean, Bilboko gaua ezagutu nuen. Eta, harekin batera, Francis Diez Doctor Deseoko abeslaria. Mina Espazioko garaian harreman polita eraiki genuen eta elkarrekin zerbait egitea bururatu zitzaion. 2004ko urte bukaeran taldearekin bat egin eta bira bat burutu genuen. ^[79] Ni aktore lanetan, zeremonia-maisu gisara. Kontzertuan zehar hainbat ekintza gauzatzen nituen ikuskizunerako propio sortuak. Euskal Herriko antzoki nagusietan egon ginen, eta guztiak publikoz gainezka bete ziren dantza, kantu eta sexu gosez. Leloak dioen bezala: “Morirse en Bilbao, no hay nada mejor, quemar la vida, para volver a nacer de nuevo en tus brazos...”.

Aitor Agiriano Toro

Jesus Pueyoren bitartez ezagutu nuen Aitor Agiriano Toro. Lamiakoko antzoki zaharrean ematen zituen tailerrak, eta behin Mandragora taldearekin egiten zuen lana ikusteko aukera izan nuen. Oso interesgarria iruditu zitzaidan. Tailer batzuk egitea proposatu nion, horrela batu zen bera Antzerkiolaren sorreran. Aitorren tailerrak dinamikoak ziren eta aktore baten lana aberasteko ariketa ezberdinak lantzen zituen: erritmoa, afinazioa, pultsua, doinua, intentsitatea, jolasa, ahotsa, entzumena, zentro tonala, disonantzia, erretardoa, kadentzia, kontrapuntua, horizontaltasuna, bertikaltasuna, harmonikoak, tentsioa, erlaxazioa… oso ziren interesgarriak bere laborategiak.

      Bilboko garaian hezur eta mami izan ginen. Bere musikarekin Antzerkiolako lanei arima berezia ematea lortzen zuen. Ez zen giroa soilik, bere musika emozionalki ere oso potentea zen.

      Gure lanaren exijentzia maila ere bizia zen, gure zorroztasunean ez ginen edozerekin konformatzen. Gogor egiten genuen lan, ordu txikietan, isiltasunak hiria besarkatzen zuenean, orduak ematen genituen ordenagailuaren aurrean. Berarekin ikasi nuen guztia ederra izan zen, berarekin partekatu nuen guztia baita ere.

      Gaur egun bere proiektuekin jarraitzen du, hainbat musika taldetan joz eta, batez ere, ezaguna da urteetan Doctor Deseo taldearen gitarra-jolea izan delako. Bera da niretzat munduko gitarra jole eta musikorik ia hoberena, hoberena ez bada!

Keu Agirretxea

Keu Agirretxea ondarroarrak, Fjodr eta Etsaiak taldeetan ibili ondoren, UEK taldea sortu zuen, Mikel Arakistain eta Jon Gurrutxagarekin batera. Izen bera jarri zion lehen diskoari. Antzerkiola Imaginarioko aktore batzuk parte hartu genuen zuzeneko kontzertuetan. Diskoko bi abestietako koreografiak landu genituen eta pertsonaia absurdoez jantzi genuen eszenatokia. Burututako ekintzak mundu surrealista bat irudikatzen zuten. Antzerkiolako poetikan musikak zeukan garrantzia agerian geratu zen horrelako elkarlanak egiterakoan.

      Handik urte batzuetara, Keuk, Hozkailua lanean ere parte hartuko zuen. Gitarra sartu zuen oso modu elegantean. Gitarraren punteoek soinu bandari ezaugarri berezia ematen zioten, eta zuzendariak lortu nahi zuen road movie giroa oso ondo iradokitzen zuen. Pertsona moduan duen sentsibilitateaz aparte, bere gitarra jotzeko maila eta finezia azpimarratuko nituzke.

Xabi Erkizia

Xabier Erkizia musikari, soinu artista, ekoizle eta kazetari lesakarra Portugaleteko Utopia bigarren jaialdian ezagutu nuen, Gutariko bat taldearekin eman zuten kontzertuan. Elkar ezagutu genuenetik noizbehinka elkarrekin lan egin dugu eta beti ondo ulertu dugu elkar lanerako.

      Beran antolatzen zen ertz jaialdira gonbidatu gintuen Antzerkiola Imaginariokoak, 2001. urtean. Orduan Eugenio Barbaren antzerki antropologiako printzipio batzuk praktikan jarri nahi nituen, eta Nekropolis pieza esperimentala osatu genuen. Berako jaialdian ez zen aurkeztu genuen gauza bakarra izan. Handik urte batzuetara, 2009an, Xabi Strubell, Miren Gaztañaga eta hirurok Eta nik ere sagar bat daramat nire baitan performancea egin genuen, espresuki ertz jaialdirako egindako pieza esperimentala. Babiloniako loreak eta Amodioaren Ziega obretan ere bereak izan ziren musika eta soinua. Asier Zabaletaren Act of God ikuskizuneko soinu diseinuan ere esku hartu zuen. Edo belarria esan beharko nuke? Kontrabandisten lurretan ezin Erkizia bezalako soinu ehiztari aproposagorik aurkitu.

Xabi Strubell

Berriatura iritsi baino lehen, Markina-Xemeingo Plazakola auzoan, 1996ko abendu bukaeran festa jaialdi bat antolatu zuten lagunek. Hainbat ekitaldi antolatu ziren arratsalde gau hartarako: Jose Pablo Arriaga eskultorearen hitzaldia, Ondarroako Txo! Kolektiboaren ekintza, Taupada, Anari eta Duten kontzertua eta Sarah Saghiren Un minuto bakarrizketaren estreinaldia. Ander Lipus izen artistikoa estreinakoz bertan erabili nuen.

      Dut taldeak kontzertu itzela eman zuen Plazakola jauregiko korta hartan. Ni baino gazteagoak ziren, eta euren izaera itxia gogoratzen dut. Eta jarrera! Hondarribiko estralurtar haiek hardcore eta hip-hop soinuez busti zuten Plazakolako isiltasuna. Hitz gutxi elkartrukatu bagenituen ere, gau hartan ezagutu nuen Xabi Strubell. Oroimenean iltzatua geratu zait gau magiko hura.

      Bide berriak jorratzeko gogoak eraman gintuen bizpahiru urtez elkarrekin lan egitera. Hondarribiko bere etxean sorkuntzaren paduretan murgiltzen ginen, Karmele Pastor, Mentxu, bere amaren konplizitatearekin. Goizeko ordu txikiak arte hitzak, soinuak, musikak harrapatzen eta askatzen ibiltzen ginen. Gure ikerketek eta esperimentuek bide asko hartu bazituzten ere, Miren Gaztañagarekin batera egin genuen aipatutako Eta nik ere sagar bat daramat nire baitan performancea izan zen ikusgarri bezala gauzatu genuen proiekturik zehatzena eta hunkigarriena.

      Xabiren ondoan egin nuen lan esperimentala atsegina eta askea izan zen. Bizitzaren gurpilean, beti erraldoien kontra dabilen Onddarbiko kixotea.

Sabina Leone

Diskoari play ematen nionean halako bizipoz eta indar berezi bat sorrarazten zidan beraiek entzutea. Euren fan bilakatu nintzen eta pista jarraitzen hasi nintzen. Dut taldearekin batera Euskal Herritik bira bat egingo zutela-eta Bilboko Kafe Antzokira eurak entzutera joatea lortu nuen. Suitzatik zetorren emakumez osatutako banda indartsu hura Wemean deitzen zen. ^[80]

      Handik urte batzuetara, Xabi Strubellen bidez, Sabina ezagutzeko aukera izan nuen. Sabina Leonerekin ahots ikastaro interesgarria egin genuen Babiloniako loreak obraren sortze prozesuan. Ikasketa handia izan zen. Pertsona moduan izugarri ederra izateaz aparte, ahotsa lantzeko teknika berriak eta oso interesgarriak landu zituen gurekin. Sabinarekin lan egin genuen garai hartan, Mancare deitu zion diskoa atera zuen bakarlari bezala, eta Zura taldearekin batera bira txiki bat eskaini zuen Euskal Herrian.

      Bere ahots sakon eta zirraragarria, begiak itxi eta Orfeoren lira entzutea bezalakoa da.

Muguruza anaiak

1988ko urriaren 1ean Iruñeko Anaitasuna kiroldegian eman zuen Kortatu taldeak bere azken kontzertua: Azken guda dantza. Nik hamazazpi urte bete behar nituen. Gogoratzen dut egun hartan futbol partida nuela. Ezin joan, ezin etxean esan Iruñera nindoala. Norekin? Nola? Zertara?

      Kortatu desegin eta gero Negu Gorriak etorriko zen. Erritmo berriak, bestelako musika estilo bat, garaiko aldarrikapen oihuak. Bereziki bi kontzertu gogoratzen ditut. Herrera de la Manchako presondegiaren aurrean eman zutena, eta Madrilgo Revolver aretoan emandakoa. Bietan tentsioa nabaria zen, baina batez ere Madrilen. Faxistak sarrerako atetik metro batzuetara zain genituen egurra emateko prest. Istiluak egon baziren ere, nik neuk kontzertua bukatu eta alde egin nuen, hango amorrua eta biolentzia saihestu asmoz.

      Handik urte batzuetara, nork esango zidan Fermin, Javier eta Iñigo Muguruza anaiak ezagutuko nituela, eta eurekin lan egitera ere iritsiko nintzela.

      Hiru anaietatik lehena ezagutzen Javier izan zen. Kultur Errota programaren barruan noizbehinka elkarrekin jarri gintuzten. Oreretako De Cyne Reyna tabernan nik Ardoaz ematen nuen, eta berak kontzertua. Ez zen giro. Batzuetan jendeak musikari bat taberna batean entzun eta builaka segitzen du. Artista baten lana gutxietsi eta errespetu falta nabarmena dagoela ikusi dut sarritan zoritxarrez. Javierrek tinko eutsi izan dio bere estiloari. Gau hartan, modu oso dotorean hitz egin zion builaka ari zen jendeari, bere estiloan, lasai eta ahoan bilorik gabe.

      Harremanik estuena Iñigorekin izan nuen. Bere jakin-minak beste arte diziplina batzuetan muturra sartzera eraman zuen, eta hasiera batean zinemarekin tematu zen batez ere. Berak zuzendu zuen Nahia (2001) film laburrean parte hartu nuen aktore bezala Leire Ucharekin batera. Bilboko Somera kalean alokairuan nuen etxean grabatu genuen. Beste batzuen artean, Esti Abelleira bere lagunarekin batera eraman zuten proiektua aurrera.

      Martxel Mariskal hondarribiarraren Me llamo Ezequiel y así será siempre eleberrian oinarritutako antzezlan musikatua egin genuen Sagarroi musika taldeak eta Antzerkiola Imaginarioa antzerki taldeak elkarlanean. Ezekiel tituluarekin estreinatu genuen Leioan, Korrika Kulturalaren programazioaren barruan. Iñigo bera, Carlos Zubikoa, Gorka Baskaran eta Asier Ituarte taldeko musikariez gain, Miren Gaztañaga eta biok aritu ginen oholtza gainean, Osses eta Ezekiel bi anaien istorioa gorpuzten. Elkarlan hartatik gauza polit bat sortu zen, handik aurrera Miren Gaztañaga izango baitzen Sagarroi taldeko abeslari berria.

      Iñigori, nire tokaioari, esklerosi anizkoitza diagnostikatu zioten, eta 2019 abenduan utzi gintuen, 54 urte zituela. Heriotzaren urteurrenean, Fermin anaiak Bizitza zein laburra den abestia egin zion. Kafe Antzokian elkartu ginen Iñigoren lagunak eta bizitza ospatu genuen.

      Ferminen lana gertutik jarraitzen banuen ere, berarekin lan egitearena beranduago iritsi zen. Black is Beltza eta Black is Beltza II Ainhoa animazio filmetan ahotsak jarri nituen. Beti harritu nau bere lan egiteko kemenak eta indarrak. Ekoizpenetan jartzen duen ahalegina, eta proiektu berriak ateratzeko duen begia. Jone Unanua, Ferminen laguna —garai batean Hika Antzerki taldean lan egin zuelako eta elkarrekin proiekturen bat edo beste egin genuelako ezagutu nuen— beti hor egon da, ezkutuan, izugarrizko konplizitatea eta lana eginez.

      Muguruza anaiak. Iltzatuak geratu dira nire memorian beraien abestiak, beraien letrak: “Como ves mi guitarra no dispara / pero sé donde apunto / aunque no veas la bala. Pero no importa, aunque me digas, que estoy metido en una causa perdida”.

Gose

Alex Mendizabal donostiarrak gonbidatu gintuen Erromara Ardoaz bakarrizketa ematera. Xabino Alkorta eta biok joan ginen. Erromako euskal etxeak —Associazione Culturale Euskara elkarteak— antolatzen zuen Settimana Basca edo Euskal Astearen edizioa zen. Erroman bertan ezagutu genituen Maixa Lizarribar eta Maite Loidi, beraiek ere beren artea erakutsi asmoz, trikiti eta panderoarekin Erromako bazterrak girotzera joan baitziren.

      Bizitzaren “ver venir” horretan, harreman polita egin genuen Maixa eta Maiterekin. Aulestiko adel topaketetara gonbidatu genituen kontzertu bat ematera. Gaztetxean izan zen, eta eurekin batera Ines Osinaga ere etorri zen. Horrela ezagutu nuen Ines, trikitiarekin jo eta su, kantuz eta izerdiz blai, gau ahaztezin hartan.

      Gose taldea Ines Osinaga, Ion Zubiaga Osoron eta Iñaki Bengoa hirukoteak osatzen zuen. Elkarrekin zerbait egin behar genuela otu zitzaien eta lanean hasi ginen Miren Gaztañaga eta biok eurekin. Musika, antzerkia eta literatura uztartuko zituen ikuskizun bat egitea zen asmoa. Horretarako, idazle batzuei eskatu genizkien testuak. ^[81] Pieza labur batzuk idatzi zizkiguten,baina proiektuari ez genion loturarik aurkitzen. Ez genuen jakin osotasun bat sortzen. Agian, memento hartan, gure egoera animikoa ez zen egokiena eta azkenean proiektua bertan behera utzi behar izan genuen.

      Hala ere, elkarrekin kolaboratzen jarraitu genuen. Mirenek eta biok Gose IIIII deitu zioten diskorako Bondage abestia grabatu genuen. Horretaz gain, Gosariak diskorako Zoroetxeko harresia bideoklipa grabatu nuen aktore lanean.

      Gosariak diskoaren ondoren, taldea desegin egin zen eta bakoitzak bere bidea hartu zuen. Ines, Iñaki eta Osoron antzerki gosez geratu ziren agian. Azkenean ez genuen oholtza gaina partekatu, baina argi dugu elkarrekin gosaltzeko, bazkaltzeko zein afaltzeko edozein egun izan daitekeela aproposa.

Angelique Fullin

Arrafortunian, Kristiane Etxaluzen etxean, biltzen nintzen Angelique Fullin anderearekin. Batzuetan Miren Gaztañaga ere etortzen zen. Ahotsa eta kantua landu nahi nituen eta berarekin saio batzuk egin nituen horretan sakontzeko. Iparraldeko artista asko pasatu ziren bere eskolatik. Terenta taldekoak, Elodie Baffalio, Ttittika Rekalt, Maddi Oihenart eta Amaren alabak, besteak beste.

      Asmo handiak zituen gurekin. Miren eta biok Kanadara kantatzera eraman nahi gintuen. Bere pasioa eta indarra ditut gogoan. Gero jakin nuen zahar-etxe batean zegoela, alzheimer gaitzak jota, baina seguru nago ahotsak eta kantuak bere memoriaren melodian entzuten jarraituko zuela.

Asier Ituarte

Peace Monceys y su puta madre cabaret kontzertuan ezagutu nuen Asier Ituarte tronbonista eta konpositorea. Hell Doradon izan zen, Gasteizen. Ondarroarra izanda, azkar egin ginen lagun.

      Getxoko Andres Isasi musika eskolako irakaslea izateaz aparte, proiektu askotan parte hartu du. Joxe Ripiau eta Sagarroi musika taldeetako kide izan zen, beste batzuen artean.

      Aitor Agirianok konposatutako partituren gainean Au revoir, triunfadoreak! soinu bandan parte hartu zuen berak zuzentzen zuen haizezko instrumentuez osatutako Ondarroako Metal Taldearekin.

      Handik aurrera harremana estutu zen. Asier Ituarte eta biok Hala mintzatu zen Zappatrusta bira elkarrekin egin genuen. Bera musika zuzenean eginez, eta nik nire inprobisazioak karabanako pertsonaiekin. Gero etorriko ziren sorkuntza potoloagoak, hainbat antzerki lanen soinu banda sortuz: Hamlet, Publikoari gorroto, Francoren bilobari gutuna, Etxekoak, Hozkailua eta Zaldi urdina, besteak beste.

      Bizitzan ere bi artista izan ditu ondoan, bere ama Amaia Aulestia kantaria eta bere laguna Ana Elordi aktorea, ni bezala William Layton Laborategian ikasia.

      Ahal bada, beti abantin!!!

Ibon RG

TON WAITS. Azkoitiko MATADEIXEN.
2008 uztailak 12. 20:00.
Patata ta ketxupa. Garia ta Maria.
Sagardoa ta txalaparta. Sarrera 1’08 euro.
Bukatu artean prezio herrikoiak.
Egitaraua Tonen gogoen arabera abiatuko da.
Berandu etor zaitezke. Azkenak, eman SU.

Horrela iragarri zen Ton Waitsen kontzertua Azkoitiko Matadeixen.

      Donostiako Kursaalera etorri zen kontzertua ematera Tom Waits. Sarrerek 100 eta 125 euroko prezioa zuten. Batzuoi eskandalu bat iruditu zitzaigun! Gauzak horrela, eta Kursaalera joateko asmorik gabe, Matadeixetik deitu zidaten ea nik emango nuen, Tom izango banintz bezala, kontzertu alternatibo bat. Sarrera euro bat eta zortzi zentimoko diru-kopuru txikian jarri genuen. Kontzertura bertaratu zirenen artean, Ibon Rodriguez —Ibon RG— sestaoarra zegoen, horrela izan nuen bera pertsonalki ezagutzeko aukera. Gainera, teknikari moduan jarri zen eta nik aurretik grabatutako backgroundak disparatzen lagundu zidan. Tom Waitsen paperean sartuta background horien gainetik abestu nuen, saxoa eta pianoa hala moduz joaz eta nahiko teatro eginez. Belada goxo bat pasatu genuen patata eta ketxup artean.

      Ibon, beste gauza askoren artean, Kafea eta galletak egitasmoaren bultzatzaile izan zen Leire Lopez irakasle eta editore gernikarrarekin batera. Haren emaitza izan zen Kafe aleak liburuaren edizioa. Bertan dago Tom Waitsen inguruan idatzi nuena.

      Ibonen mundua ezagutu nuenean, eta Hil zara diskoa atera berritan, argi ikusi nuen berari eskatuko niola Atzerrian lurra garratz antzezlanerako soinu banda. Eta hala izan zen! Amancay Gaztañagaren zuzendaritzapean, Ibonek ekarpen interesgarria egin zion gure lanari. Soinu espazio hunkigarria eraiki zuen obrarako, soinu eta musika ederrez indartu eta aberastu zuen antzezlana. Esperimentazioa aitzakia, musika beti jolastzat hartzen duen maisua.

Audience

Audience Gernikako musika taldea aspalditik ezagutzen nuen. Bere diskoak entzunak nituen eta Amerikanuak eta Jai Alai Blues dokumentaletan sortutako soinu bandagatik ere ezagun nituen.

      Kalaportu: Joseba Sarrionandiaren lurralde poetikoa kantuz Euskal Herriko hiriburuetan eskaini zen, Korrika Kulturalaren egitarauaren baitan, Loraldia Festibalarekin elkarlanean. Produkzio honetan Mireia Gabilondok egin zuen zuzendaritza artistikoa, eta Fernando Bernuesek asmatu zuen eszenografia. Oholtza gainean musikariak, idazleak eta aktoreak bildu ziren Sarrionandiaren poesia kantu bihurtzeko. Audience taldeak egin zituen abestien moldaketak eta hainbat musikarik parte hartu zuten, bakoitzak bere alea jarriz. ^[82] Audience taldearen lana txukuna bezain ederra izan zen.

Artedramaren egoitza Gernikan genuela eta, eurak ere gernikarrak izanda, elkarrekin proiektu handiago batean murgiltzea proposatu nien. Horrela, Gernikak proiektuaren ekimenean parte hartu zuten, obrari soinu banda jarriz. Pandemiak estreinaldi data zapuztu bazuen ere, elkarrekin bide polita eta goxoa burutu genuen. ^[83]

      Ingelesez kantatzeko joera bazuten ere, 2021ean Tolesdurak diskoa atera zuten, abesti gehienak euskaraz eginda.