Bonbak eta sekuestroak

Francoren heriotzarekin ez da amaitu euskal liburuaren kalbarioa.

        Bestalde, kalbario horretako gurutze bakarra ez da zentsura. Sekuestroak eta bonbak ere badira gurutzebide horretan.

        Urte latzak izan dira liburuarentzat Franco hil ostekoak: Triple A delakoaren mehatxuak, anonimoak, kristal puskatzeak, liburu-dendari eta editoreen aurkako bonbak.

        1975ean Bilbo San Miguel banaketariaren egoitza bonbaz lehertzen dute; 1976an, mehatxuak eta erasoak jasaten dituzte Getxoko Jakintza eta Tolosako Izaskun liburu-dendek. Hurrengoak dira, zerrendan, Donostiako Lagun, Ekain, Donosti liburu-dendak eta Imen inprimategia. Beranduago, urte baten buruan, bi atentatu nozituko ditu Donostiako Bilintx liburu-dendak. Zenbait liburu-dendarik noiznahi jasotzen dituzte mehatxuak, horien artean Luis Jiménez Aberasturi Gipuzkoako Liburu-dendarien Elkarteko presidenteak.

        Bizkaiko eta Gipuzkoako liburu-dendarien elkarteko presidenteek, 1976an, Espainiako Erregeari audientzia eskatu eta lortu egiten dute. Miguel Cruz Hernández Cultura Popularreko zuzendari nagusiak onartu egiten du erasoen «izaera politikoa», kalte-ordainak jaso ahal izateko munta handikoa dena.

        Urte hauetan, eta —gerokoetan— gure arteko liburu soziopolitikoa behin eta berriz erasana izan da. Dozena erdi bat liburutik gora izan dira salatuak eta sekuestratuak, hala nola La paz es posible, El no vasco a la reforma (2 liburuki), Euskadi 1984, Marxismoa eta nazio arazoa, Los vascos de la nación al Estado, Txiki y Otaegi. Egin egunkaria ere sekuestratu egin zuten El libro rojo del cole liburuaren lehen atala argitaratzeagatik, Punto y Hora-ko zuzendaria, Javier Sánchez Erauskin, Entzutegi Nazionalak epaitu zuen.

        Egoera honen aurrean euskal gizartea ez da geldi egon. 1978ko irailean, estreinatu berri den Consejo General del País Vascoko Kultura Sailak prentsa ohar batean espreski deitoratu zituen liburu-sekuestroak:

Ante los reiterados secuestros de publicaciones vascas llevada a cabo en los últimos días, esta Consejería de Cultura del Consejo General del País Vasco, quiere hacer expresa su protesta por actitud tal, que supone una mengua de los derechos humanos fundamentales de expresión y libertad.

Estos hechos se dan precisamente cuando la constitución que elaboran los grupos políticos representantes de todo el pueblo reconoce como derechos inalienables la libre expresión de las ideas.

Esta consejería de cultura denuncia así mismo los presupuestos obsoletos en los que se mueve la Ley de Prensa e Imprenta, de incomprensible vigencia y aplicación en estos momentos, en los que todo el pueblo vasco trabaja por crear un clima de comprensión en el respeto a las ideas ajenas y en la búsqueda de una convivencia pacífica.

        Herri ekimenak antolatu dituen ekintzak bata bestearen ondoan jarriz, zerrenda luzea osa daiteke. Bizkaian eta Gipuzkoan «Adierazpen askatasunaren aldeko « batzordeak eratzen dira, udal batzuek debekaturiko liburuak beren liburutegietarako erosten dituzte, debekaturiko liburu horiek kalean saltzen dira, fidantza eta multak ordaintzeko kontu korronteak ireki eta hainbat manifestu eta aldarrikapen ateratzen dira.

        Ontzia gainditzeko tanta bat nahikoa izan zen. 1980ko hasieran Los Vascos de la nación al estado liburua bahitzen dute, atera eta handik 7 hilabetera. Autoreari (Jokin Apalategi) eta editoreari (Joseba Jaka) «apología del terrorismo» egozten zaie. Editorea epaitua izan zen eta autorea kartzelara kondenatua (baina Ipar Euskal Herrian bizi zenez libre gelditu zen).

        Liburu honen sekuestroa dela eta, Gipuzkoako Liburu-dendarien Elkarteak, zenbait argitaletxerekin batera (zehazki, Elkar, Haranburu Altuna, Herria, Txertoa, Ediciones Vascas eta Hordago), liburua denen artean berrargitaratzea erabakitzen du. Hori dela eta, egin zen prentsaurrekoan ozenki salatu zen aurreko bi urteetan adierazpen askatasunaren aurkako erasoak egin zuen gorakada progresiboa.

        Eraso eta eskalada bera kondenatzen dute 25 intelektualek ere, motibo honekin atera zuten agirian:

Tras los sucesivos secuestros que afectan a libros de temática vasca, los abajo firmantes denunciamos y condenamos la progresiva escalada de represión del fundamental derecho de la libertad de expresión. Esta escalada ha culminado con el secuestro del libro «Los vascos de la nación al Estado», editado por Elkar, y cuyo autor es Jokin Apalategui, siendo el responsable de la editorial y el autor procesados por el supuesto delito de apología de terrorismo, decretándose contra el autor su prisión incondicional y una fuerte fianza contra el responsable de la editorial.

Ante esos hechos reivindicamos para el pueblo vasco la total libertad de expresión y apelamos a todos los estamentos de la cultura vasca para que se posicionen ante este grave atentado contra la libertad.