Garoa-ri zentsura bikoitza  

Txomin Agirreren Garoa eleberria 1956an berrargitaratu nahi denean, sub conditione onartzen da, hots, edizio honetan erantsitako guztia kentzekotan: sarrera eta biñetak.

        Arantzazuko editorialak eman nahi zuen argitara, Karmelo Iturriaren ardurapean. Honena zen sarrera, eta Jose Luis Iriondo fraideak eginak zituen ilustrazioak. Edukiarekin zerikusirik ez duen zerbait da hemen ezabaketaren arrazoi: egileen ideologia abertzalea. Baten kasuan, gainera, egia ez dena.

        Zera gomendatu zion Madrilgo bere nagusiari Felipe Ugarte delegatu donostiarrak:

No obstante me permito significarle a V.I. la conveniencia de que, caso de autorizarse su publicación, se quite en la nueva edición todo aquello que no sea texto de la obra, incluso las viñetas, ya que las del ejemplar remitido fueron confeccionadas por personas de ideología separatista.

        Horrela, eta horrela bakarrik uler daiteke Txomin Agirreren idazlan baten zentsura frankista, erregimenaren gogokoa baitzen Garoa eta Kresala-ren autorea.

        Beste «zentsura» bat ere badu liburu honek. «Zentsura editoriala». Koldo Mitxelenak erreparatu zion aldaketari, eta zorrotz salatu Egan-en. Karmelo Iturriak bazterturiko esaldiak eta hitzak jarri ere egin ditu Mitxelenak Egan-en, egiazko Garoa-ren oroitzapena gordetzearren, dio berak ironiaz:

«Garoa» berbera —antzeko zerbait baizik— ez delarik ere. Huts bat baitu hirugarren agerraldi eder honek, bat bakarra baina larria, jatorrizko bekatuak bezala edozein izaera garbi kutsa dezakeena: hobetua izatea, azalean (barrengo bigarren azalean) dionez. Hitzak aldaturik, bigarren argitaraldia (hobetua hura ere) hartu dute gidari, lehenbizikoa, Agirrerena berarena, hartu beharrean.

Hitzaurregileak erakutsi nahi liguke ez dela huts hori oharkabez egin, ongi jakinaren gainean baizik. (...)

Oraingo agerraldi honek, gainera, hobetua ez ezik, hobeagotua deitzea merezi luke. Ez ditugu, izan ere, aurrerakada makalak egin 30 urte hauetan, eta ongi irabazia dugu geure aldetik zerbait hobetzeko eskubidea. Lehen agerralditik bigarrenera, besteak beste, gauza gauz bihurtu zen, eleiza eleiz eta neskatxa neskatx. Bigarrenetik oraingora, a batzu kentzeari gutxi iritzirik —eskuak ausartzen ari zaizkigu-ta— esaldi osoak agertzen dira mozturik. Inoiz edo behin —gero eta hobeto gabiltzala— egiazko «Garoa»-ren oroitzapena bera galduko balitz ere (zer esango lukete orduan kritiko bihurriek?), oraingo inausaldian baztertu diren abarrak jaso nahi genituzke EGAN-en XIXgn atalean ematen da, badakizue, Eibarren egindako mitin baten berri. Letra larriz ipiniko ditugu soildu edo aldatu diren hitzak eta esaldiak (284gn or. eta hurrengoetan). «Antxen lañoz jantzitako zerupe illunean, suinkiro alkartu dira EIBARTARRIK GEIENAK, ONENAK EZ BAÑA (Orain, «mitinzale asko»). «BEGO EIBARREN bizar biko gizontxoaren erakastea» (Orain. «Utzi dezagun...»). «Euskalerri guztia, EIBAR IZAN EZIK, abadien mendian dago». «Ugazabak eta lantegien jabiak gure odolez loditu dira... ZORTZI ORDUKO LANA GURA GENDUKE (MOXOLOK: ASKOTXO DEK, BAÑO, TIRA NAI DUANAK EGIN DEZALA), ORAIÑ ARTEAN BAÑO ALOGER OBIA BIAR DOGU. (DENAK: ORI, ORI! BETOR DIRUA! VENGA DIÑERO!) Diru-etxeak lapur-etxeak dira...» (...).