Aurkibidea
Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre
Zentsuraren sistema
Liburuaren aurretiazko zentsura
Aurretiazko zentsuraren aurretik
Zentsura ez du frankismoak asmatu
Dirigismotik permissio negativa-ra
Zentsura euskal liburuei (1936-1983)
Katalunia ez dago horren urruti
Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia
Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea
Rocamoragatik izan ez balitz...
"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"
Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak
Frankismoa "bertsolaritzaren" alde
Zentsura Peru Leartzako-ren alde
Orixe Peru Leartzako-ren kontra
Itzulpenik ez du nahi frankismoak
Aldizkarietan ere gaia da arazo
Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez
Beste izakia: hiru arrazoi aurka
Dinamika dinamita bihurtu zuten
Arestiren literatur lanak osorik
Politika editorialaren lehen urratsak
Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu
Ukronia: sorpresa eta haserrea
Euskadi eta Euskal Herria: bi herri
HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI
Istiluak, euskal liburutik erdarazkora
Altuegi doan usoari tirorik ez
Aurkibidea
Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre
Zentsuraren sistema
Liburuaren aurretiazko zentsura
Aurretiazko zentsuraren aurretik
Zentsura ez du frankismoak asmatu
Dirigismotik permissio negativa-ra
Zentsura euskal liburuei (1936-1983)
Katalunia ez dago horren urruti
Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia
Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea
Rocamoragatik izan ez balitz...
"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"
Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak
Frankismoa "bertsolaritzaren" alde
Zentsura Peru Leartzako-ren alde
Orixe Peru Leartzako-ren kontra
Itzulpenik ez du nahi frankismoak
Aldizkarietan ere gaia da arazo
Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez
Beste izakia: hiru arrazoi aurka
Dinamika dinamita bihurtu zuten
Arestiren literatur lanak osorik
Politika editorialaren lehen urratsak
Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu
Ukronia: sorpresa eta haserrea
Euskadi eta Euskal Herria: bi herri
HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI
Istiluak, euskal liburutik erdarazkora
Altuegi doan usoari tirorik ez
Itzulpenen antologia
Exhaustiboa izateko batere asmorik gabe, lagin gisa zenbait froga azaldu nahi ditugu.
Batzuetan intentzio txarra ikusten da gaztelaniazko itzulpenetan, eta beste askotan, gehienetan agian, ezjakinkeria, ez dutela zentsoreek gure hizkuntza behar bezala ezagutzen. Itzulpen gehienak Antonio Albizurenak dira, eta honek ez daki euskaraz. Etxetik zekienaz gainera zentsurako materialekin ikasi ahal izan duena, besterik ez.
Hona adibide batzuk, lehenik hitzen itzulpen batzuk eta gero pasarteak. Harrizko Herri Hau-ko gaztelaniazko itzulpena epaileak agindu eta zentsuraz enkargatzen den Ministerioan egina da; oker ez banago, Arestiren testuaren itzulpen bat Antonio Albizuk egin zuen:
Harrizko Herri Hau, 1971
Karrika = rail
urrats = aguja
deskomekatu = desbaratar
zu = fuego
oihan = cama
bortxatu = estropear
axola = compasión
zede = sede
basati = montañés, solitario
dirdira = retintineo
sona = campana
Garaziko dornuia = la misión de su tiempo
Arestiren euskal testua
BASOKOAK
(orain arteko euskal mitifikazioaren
ondorio lojiko eta segurua
hau izanen litzateke)
Misiolariak hiltzen hasiko gara
Afrikako oihan beltzetatik,
andre zuriak bortxatuko ditugu,
hindutarren injinio aberatsak
surtan jarriko ditugu,
arabe mutilak gozatuko ditugu,
euskeraren alde
negroak bagina bezala
portatuko gara,
eta azkenean
gerrilla-liburu bat
irakurri beharko
dugu, inork ez dezan esan
gizon
basatiak garela,
alferrik ez baita gure arraza
ariotarranarekin
azken hiru mila urte honetan
soinez eta gogoz
honelaxe
kutsatu...
Arestiren erdal testua
VASCOS
(Este sería el resultado lógico y
seguro de la mitificación vasca
de hasta la hora presente)
Empezaremos a matar misioneros
por los negros bosques de Africa,
forzaremos a las mujeres blancas,
daremos fuego
a los ricos ingenios de los hindúes,
gozaremos de los muchachos árabes,
en defensa del vascuence
nos comportaremos
como si fuésemos negros,
y al final
tendremos que leer
un libro
de guerrillas,
para que nadie diga
que somos
hombres salvajes,
ya que no en vano nuestra raza
se ha contaminado
con la de los arios
durante estos últimos tres mil años
en cuerpo y alma
de tal manera...
LOS DE LAS MONTAÑAS
(Esto podría ser la consecuencia lógica y segura de la mitificación actual del vasco)
Empezaremos a matar misioneros
en la cama de Africa empezando por los negros,
estropearemos a las mujeres blancas,
los ricos ingenios de los indios
los pondremos en fuego,
les dulcificaremos a los chicos árabes,
nos comportaremos en pro del vascuence
como si fueramos negros
y al fin tendremos que leer
un libro de guerrillas,
para que nadie diga
que somos hombres montañeses (solitarios),
pues no es en vano nuestra raza
sostenido
con la de los arios
en los últimos tres mil años
con deseo...
Empezaremos a matar misioneras
...
quemaremos los ingenios
de los indios ricos
a los muchachos árabes los volveremos
a favor del euskera
como si fueramos negros
nos portaremos
y al final
un libro de guerrillas
deberemos leer
para que nadie diga
hombres
montaraces somos
en vano nuestra raza
con la aria
en los últimos tres mil años
y gusto
así nos hemos cruzado.
Isturitze-tik Tolosan barru, 1970
arrotz = orgulloso
bait = sí
hastapena = olvido
hots = frío
itzal = bandera
izaia = sábana
jasan = levantar
Joxean Artzeren testua
Esan zidaten
inpernuaz ahaztua nengoela
bere aginduak bazterturik neuzkala
hots, ez nintzela gehiago euskaldun fededun.
Zentsorearen itzulpena
Me dijeron
que, por el infierno,
que las tenía olvidadas
Que sus leyes las tenía arrinconadas
frías, que ya no tenía fe vasca.
Joxean Artzeren testua
erroak finkatuak genituela ustearen paltsoa,
lekurik gabe uzten hautela munduaren zabalgune izugarrian...
gure-gureak zirela uste genituen pentsakizunak,
larru gorrian utziaz gizarte arrotz baten aurrean...
eta baztertu duken mundu hortan,
ikustean,
zenbaitek jarraitzen duten han...
Zentsorearen itzulpena
Nos creiamos afincados falsamente
Nos dejan sin sitio en toda la extensión del mundo...
Creiamos que eran nuestros nuestros
Estamos en cueros vivos ante la orgullosa humanidad...
Y en este mundo arrinconado...
Cuando no tienes el amparo de los pueblos...
Solo...
Sin ser pueblo de ninguna parte...
Joxean Artzeren testua
herri bat ba duk
jakite bat
eta bere kondaira
kondaira: gure egiaren hastapena.
Zentsorearen itzulpena
Un pueblo hay que tiene
una cultura
y su historia:
el olvido de nuestra verdad.