Aurkibidea
Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre
Zentsuraren sistema
Liburuaren aurretiazko zentsura
Aurretiazko zentsuraren aurretik
Zentsura ez du frankismoak asmatu
Dirigismotik permissio negativa-ra
Zentsura euskal liburuei (1936-1983)
Katalunia ez dago horren urruti
Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia
Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea
Rocamoragatik izan ez balitz...
"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"
Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak
Frankismoa "bertsolaritzaren" alde
Zentsura Peru Leartzako-ren alde
Orixe Peru Leartzako-ren kontra
Itzulpenik ez du nahi frankismoak
Aldizkarietan ere gaia da arazo
Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez
Beste izakia: hiru arrazoi aurka
Dinamika dinamita bihurtu zuten
Arestiren literatur lanak osorik
Politika editorialaren lehen urratsak
Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu
Ukronia: sorpresa eta haserrea
Euskadi eta Euskal Herria: bi herri
HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI
Istiluak, euskal liburutik erdarazkora
Altuegi doan usoari tirorik ez
Aurkibidea
Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre
Zentsuraren sistema
Liburuaren aurretiazko zentsura
Aurretiazko zentsuraren aurretik
Zentsura ez du frankismoak asmatu
Dirigismotik permissio negativa-ra
Zentsura euskal liburuei (1936-1983)
Katalunia ez dago horren urruti
Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia
Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea
Rocamoragatik izan ez balitz...
"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"
Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak
Frankismoa "bertsolaritzaren" alde
Zentsura Peru Leartzako-ren alde
Orixe Peru Leartzako-ren kontra
Itzulpenik ez du nahi frankismoak
Aldizkarietan ere gaia da arazo
Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez
Beste izakia: hiru arrazoi aurka
Dinamika dinamita bihurtu zuten
Arestiren literatur lanak osorik
Politika editorialaren lehen urratsak
Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu
Ukronia: sorpresa eta haserrea
Euskadi eta Euskal Herria: bi herri
HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI
Istiluak, euskal liburutik erdarazkora
Altuegi doan usoari tirorik ez
Zazpiak Bat auzitan
Pedro Mari Otañoren Zazpiak bat bertsook ez dute debotorik izan zentsoreen artean. Imanol Unzurrunzaga Itxaropenako semeak Otañoren bertsoak bildu eta argitaratzeko prestatu zituen. Felipe Ugartek bati ez beste guztiei argi berdea eman zien. Bat honi ez, separatista-edo zelako: «poesía de carácter más bien separatista».
ZAZPIAK-BAT
Zazpi aizparen gai dan oyala
Ebakirikan erditik,
Alde batera «iru» soñeko
Utzirikan «lau» bestetik
Goraiziakin berezi arren
Bakoitza bere aldetik,
Ezagutzen da jantzi dirala
Zazpiak oyal batetik.
Arbola baten zañetatikan
Sortzen diran landariak
Bezela gera, Bidasoa'ren
Bi aldetako jendiak:
Berdiñak dira gure jatorri,
Oiturak eta legiak,
Ama Euskerak magal berian
Azitako senidiak.
1959an zen hori. Hamar urte geroago, 1969an, Gotzon Egañak bere Euskal izkera eta elertia gramatikan sartu egiten du. Baina zentsura ohartu da, eta atzera bota behar diren pasarteen artean selekzionatzen du. Arrazoia? «Abiertamente nacionalista» da bertsoa. Eta zergatik hori? Zentsorearen iritzian: «La poesía 'Zazpiak bat' (O siete en uno) añora la unión definitiva de las cuatro regiones españolas y las tres francesas. (La famosa ecuación 4 más 3 igual a 1).
Aurretik, nolanahi ere, argitaratua izana da olerki hau, zentsura garaian. Orixeren Euskaldunak poeman agertzen da. Liburu hori Pedro Rocamoraren eraginez atera zen, zentsorearen lupatik pasa gabe. Agertzen da, baita ere, Santi Onaindiaren Milla euskal olerki eder bilduman, baina Onaindiak ez zuen tramitazio legalik bete. Eta, azkenik, Gotzon Egañaren liburua baino pixka bat lehenago argitaratu zen Fernando Mendizabalen gramatikak ere badakar. Kasu honetan seguruenik zentsuraren despistea izan da olerki hau onartu izana.
Zentsuran bakarrik ez. Hortik aparte ere, «Zazpiak bat» delakoak arazoak ditu. Garrantzi handia eman dio beti Administrazio frankistak, edozein euskarritan agertu delarik ere. Lekuko gisa, hona Bizkaiko Informazio eta Turismoko delegatuak lurralde bereko poliziburuari bidali zion iritzia, «erreserbatu» gisa artxiboan gordea:
Iltmo. Sr.
Acuso recibo a su atto. escrito de fecha 3 del actual, núm. 11822 (Secretaría General), al que acompaña dos escudos bordados con los símbolos de las siete provincias vascas (españolas y francesas) con la leyenda «Zazpiak-Bat» («Siete en una» e interesa el criterio de esta delegación Provincial sobre su crácter.
Sin perjuicio de estimar que sería procedente considerar el criterio que sobre el particular pueda sostenerse por el Ministerio de Gobernación, hay que afirmar que la expresión «Siete en una» o «Zazpiak-bat», responde a un criterio político de unidad de las preovincias denominadas vascas abarcando las cuatro españolas y las tres francesas (Lapurdi, Zuberoa y Benabarra) que remonta la jurisdicción nacional española y francesas. De ahí que símbolos similares, con la leyenda «Euzkadi» fuese prohibido en Francia, donde parece circula ahora con la leyenda «Cuatro mas tres». Esta consideración conjunta de territorios de diversa nacionalidad, hay que considerarla improcedente y responde graficamente a actitudes políticas separatistas, aunque a veces se pueda observar es empleado en otras actividades sin tal carácter y hayan alcanzado notable difusión. No tiene que haber inconveniente en que se utilizasen escudos o gallardetas con las enseñas de las cuatro provincias españolas y el título de «País Vasco» o similar, pero no debe admitirse la circulación de emblemas como los remitidos por V.I. por responder a esa «divisa» que evidentemente encierra originariamente una significzción política concreta y puede suponer una actitud de transcendencia internacional.
No obstante, reitero a V.I. la procedencia de que fuese consultado el Ministerio de la Gobernación e incluso asuntos exteriores para zanjar defitivamente este tema, toda vez que dichos escudos se utilizan incorporados a prendas de vestir, objetos de adorno, ediziones diversas, utilización que crecería o adquiriría una carta de naturaleza impropia de su intencionalidad netamente política originariamente (Bilbao, 5-4-1968).