Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
azala: Garbiņe Ubeda
Joan Mari Torrealdai
1942, Forua
 
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
aurkibidea

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

Erosi: 14,28
Ebook: 3,12

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

 

 

Langileak

 

Antolatu ahala, jendez hornitzen joan dira delegazioak. Normala da. Adibidez: Gipuzkoako Delegazioan Fernando Urrutiak, 1942an, 6 laguntzaile zituen. Hogeita bi urte geroago, 1964an, José Ramón Aparicioren aginduetara 18 lagunek lan egiten zuten.

        60ko hamarkadaren erdialdera nola osatzen ziren Delegazioetako plantillak bildu dut hemen.

 

        BIZKAIAN

        1966an, Bizkaiko Delegazio Probintzialean 19 lagunek dihardute; garbitzaile eta guzti dira 19. Inspektore lanetan Artilleriako komandante bat dago, Manuel Cebrián Saiz; atezain gisa lan egiten duena Felix Santiago Simón da, polizia. Jose Lorenzo Madina Isasa ere plantillan agertzen da, behin-behineko kolaboratzaile gisa. Euskarazko lanak zentsuratzeko dago. Radio Juventud de Vizcayako zuzendaria, Constantino Jiménez González, Prentsako inspektorea da.

        Bi funtzionario 40ko hamarkadaz geroztik daude bertan.

        Goi mailako ikasketak egindako bost daude, horietatik hiru Zuzenbidea egin dutenak; delegatua bera, Zarzalejos, fiskala da; apaiz karrera egin duen bat dago, euskaldun bakarra; eta peritu industrial bat ere bai. Batxilergoa dute beste hiruk.

 

        GIPUZKOAN

        19 lagun ditu Gipuzkoako Delegazioak 1964an. Militarrik gehien bertan daude, Euskal Herriko delegazio guztietan gehien: Fernando Balbás Aguado, Infanteriako koronela; Juan Requena Abadia, Infanteriako koronela; Angel Casadamón López, Ingeniarietako teniente koronela; Manuel Carque Gascón, Ingeniarietako komandantea.

        Casadamón eta Carque, militarrak biak, Prentsa Zerbitzuan daude. Hauek behar dute izan Jakin-ekin joaten nintzenean hainbeste sufriarazten nindutenak!

        Prestakuntza akademikoa Bizkaikoa baino txikiagoa dute. Bik bakarrik dituzte goi mailako ikasketak: Zuzenbidean lizentziatua da bat eta peritu merkantila bestea. Beste batek Magisteritza egina du, eta laugarren batek batxilergoa.

        Prentsako bi inspektore Ministerioan daude 40ko hamarkadaz geroz. Cecilio Fernández Martín, interpretea, 1939 ezkero dago bertan.

        Bitxia da Gipuzkoako Delegazioan euskararako zentsorerik ez agertzea plantillan. Bitxia da, bai, beste delegazioetako lanak ere behin baino gehiagotan Gipuzkoan irakurtzen zirela dakigunean. Euskararako zentsorearen izena, urrutikoa ez zenez agian, sekretupean ondo giltzaturik gorde nahi da, antza denez.

 

        NAFARROAN

        Nafarroako Delegazioan 15 lagun ari dira 1964an. Luis Manuel Arregi Gil militarra da, Farmaziako tituluduna, eta ikuskizunen ardura du Delegazioan.

        Goi mailako hiru karrera daude. Horietako bat, Francisco Sanmartí Boncompte, Filosofia eta Letretan doktorea da, eta Iruñeko Unibertsitatean irakasle. Abokatu bakarra dago Delegazio osoan, Emilio José Esparza.

        Esparza hau izango da Agustin Ezeitzak aipatu izan didana. Abertzalea omen zuen aita. Eskuzabala omen zen, asko «pasatzen» omen zuen.

        Agustin Ezeitza urtetan izan da Zeruko Argia-ko arduraduna eta badu motiborik hori jakiteko. Zeruko Argia-k beti erakutsi zuen zentsura Nafarroan pasatzeko interesa. Orain dakit zergatik.

        Ministerioko barne txosten batean irakurri dut, gainera, Emilio José Esparza Viela hau Nafarroako MITeko Delegazioko buru zela, eta Diario de Navarra-k hamabostero atera ohi zuen euskal orrialdearen arduraduna ere bera zela.

Atentzioa ematen du Nafarroako Delegazioan zenbaterainoko iraupena izan duten batzuek. Delegatuak, Jaime del Burgok, 23 urte iraun zuen karguan. Beste lauk, ordea, beste horrenbeste edo gehiago zeramaten Ministerioan 1964an.

 

        ARABAN

        Txikiena Arabako Delegazioa da. 1965eko abenduan 11 lagunek dihardute, delegatua barne. Eta hamaika horietatik hiru militarrak dira: Artilleriako bi komandante, eginkizun zibiletan orain: Fernando Logo Domínguez eta José M. Orbaños Ruiz; eta Infanteriako brigada bat, Hilario Oreja Rodríguez.

        Delegatuak bakarrik, Victoriano Chávarrik, egina ditu unibertsitate ikasketak Arabako Delegazioan, Zuzenbidean lizentziatua da. Idazkaritza egin duen bat ere badago, eta bi dira Magisteritza dutenak.

        Pertsonalaren titulazio eta kalifikazioari dagokionez, Arabako Delegazioak ematen du lauretan eskasena.