Elektroien dantza askea

Apologia bat da Silueta: mugimenduaren apologia. Ezin esango dugu Ibarbiak Higgsen bosoia topatu duenik, baina nobela dinamikoa idatzi duenik ezin uka.

      Silueta iruzkintzeko orduan hiru bahitzaileak bahituarekin kontrajartzea izan da, oro har, gehienen irakurketa, bi talde estanko bereizi balira bezala, bahitzaileak vs. bahitua: [(J, A, M), (R)]. Ez da batere hori, ordea, nire aburuz, sailkapena, ez behintzat nobelak aurrera egin ahala. Josu bahitzaileak Roman bahituarekin garatzen duen harremanak 2+2 egiturara hurbiltzen gaituelako, batez ere Ane Josurengandik aldendu eta Mikelekin bikotetzen denean [(R, J), (A, M)]. Hauxe da sortzen den dinamika: Anek nahiago du Mikelekin Roman zaintzen zuloan egon, ezen ez bere ordura arteko mutil-lagun Josurekin etxean aske atseden hartzen… Josu kartzelara sartzen dutenean indartu egiten da egitura hau [(R), (J), (A, M)], nahiz eta 2+2 egiturara itzultzen garen berriro epilogoan [(R, J), (A, M)], amaieran hasierarekin zerikusirik ez daukan paradigma batera iristeko: [(R, J), (A), (M)].

      Baina ez da harreman sarea dinamikoa den bakarra. Bahiketa gaitzat duen Silueta bezalako liburu batek hautsak harrotu izanak zerikusia izan lezake, neurri handi batean, barkamena eta arrazoia bezalako gai moralak jorratu izanarekin. Kontzeptu horiek gaingiroki aztertzera mugatuko naiz, norbaiten intereseko balitz, eztabaidaren eremua suspertu eta zabaltzeko asmo ezinago xumeagoarekin. Ez baitago elektroi bat baino gauza xumeagorik.

      Aurrera dezadan gustatzen zaidala bere argumentuak trebeziaz aletzen dituenari arrazoia ematea. Baina ez hark eduki dezan: arrazoia ezin eduki daiteke, edo, gutxienez, ez da dotorea hari fierki eutsi eta joaten ez utzi nahi izatea. Arrazoia izateak, epe luzean, ez ote gaitu paralizatzen? Arrazoia totem astunegia dela deritzot, atzerakoi bilaka gaitzakeena. Nik ez dut arrazoia izan nahi horrek atzerakoi eta zurrun bilakatzen banau. Harritu egingo da agian bat baino gehiago hau irakurrita, baina niri, pertsonalki, gustatzen zait inork konbentzitu nazan. Dialektika sokratikoaren bertuteak mugimendutik leratorzke; batera eta bestera doazen arrazoi zatitxoen korrontean ez ote datza bizitzaren miraria? “Prest nago prest nagoenez berorri arrazoia emateko, baina ez berorrek izan dezan”. Ulertzen da horrela esanda? Arrazoia ematen badizute, mesfidatu. Ados? Ez? Ondo, harrapatu duzu.

      Arrazoia ez bezala, barkamena eskatu edo eman egin daiteke, baina ez da eduki daitekeen zerbait. Barkamenaz balia gaitezke apika, inork eman izanaren onuradun izan, ematen duenaren eskuzabaltasunarekin hunkitu. Barkamena, eskertu egin daiteke (eta, ziur aski, eskertu egin behar da). Emaileak itxura dezake barkamen eskea, baina ez dirudi komenigarriena… Are gutxiago, hartzaileak esker on faltsuen bidez barkamen hori jasotzea beretzat garrantzitsua dela aditzera emango balu, benetan esaten duena sinetsi gabe. Mimetikoak gara. Halakoa da gure jokaera: itxurak egiten dituenaren aurrean itxurak egitea. Honek ere ez dirudi oso gomendagarria, nahiz eta itxurak egitea jokatzea izan, eta rol batean muineraino sartu eta hura jokatzeak eragin dezakeen, ene uste apalean, rolaren asimilazio partziala. Mugimenduaz ari gara, berriz ere. Mintzagai dugun eleberrian, esate baterako, irakurle asko asaldatu egin da bahitua bere bahitzaileekin eskuzabalegia dela uste izan duelako. Aldiz, kartzelara sartu duten hiru bahitzaileetatik bakarrak ez die beste bi kideei barkatzen: ez ditu komandokide izateagatik ezein unetan salatzen, baina bere bizkar bikotetu izana onartezina zaionez, uko egiten die sistematikoki haien bisita eskaerei. Kontraesankorra? Bai, baina baita dinamikoa ere. Gizakia bezain.

      Asko atsegin dudan Edna O’Brien-en aipu bat ekarri nahi nuke hona: “Gorputzaren bidez soilik barka dezakegu elkar. Buruak barkatzeko itxurak egiten baditu ere, beltzuneak gorde eta elikatu baino ez du egiten”. Airean hitz egiten dugu, baina gorputzean idazten da airean hitz egindakoa, letraren materialtasuna agerian utziz. Gorputzarekin mantentzen dugu gure hizketa intimoena eta hau aintzat hartzeak dialektika berri bat irekitzen du.

      Identitate egonkor, itxi eta oso bat ez da posible, eta honek mugimendu konstante bat ahalbidetzen du.

      Buztinezkoak gara.