Ametsek ez dute

Ametsek ez dute gehiago gure bidea gidatzen. Ametsek ez dute gehiago mundua kanbiatzen. Ez amets partikularrek begiradarik pizten, ez kolektiboek urratsik aitzinarazten. Sinetsi dugu hala dela. Amesteko tirria ukan duenak hobe lukeela ohidura lotsagarri hori bazter. Adin batetik aitzina, kalterako ametsak. “Emak bakia!”, zaukuten manatu. Eman dugu. Ez doakigu ongi, alta.

      Zer “ames amesegi” amets lezake benaz bahitu batek? Pasarte arrunt adierazgarria du eskaintzen Silueta nobelak pundu huni buruz. Eskertzen diogu izigarri. Bahituak libre dela amestea arras pellokeria alimalekoa bailitzateke, igande arratsaldeko telefilme sukretuen heinera makurtzearen pare. Ez ginuke nahi hemen hondartza finitu gabeetan trostan diren zaldi zurien den mendrenik irakurri desio, libro-libro, haizearen firfira eta kresalaren potta bisaian ferekaz. Hori litzateke 80ko hamarraldi hartako spot sexista bat telebistan manera inuxentan emana usain on baten saltzeko: Eau de… ¡Oh de…! Hobe ez, merde… Ez gaitu engoitik deusek estonatzen ahal.

      Beraz zinismoak du irabazi, bolondresen lan isilaren pentzura. Idealak aspaldi gorde dira golf zelaietako zilo ttipiak galkatuz. Nor ez da jadanik klubeko bazkide, alafede? Baina itzul gaitezen itzul bahituaren ametsetara. Erran dugu ametsen interpretazione merkeak saihestu dituela egileak. Horren ordez, bereak egin duela iduri duelarik, bahituak amets-kaier gisako bat du zerrendatzen, deus amesten ez duen egunak ere berdin erakutsiz. “Gaur, ametsik ez”. Arranguraz bizi ditu egunok, azpigarunaren oparirik gabeko biskotxa gatzgabetua zaio bi partetan pikaturiko bizitza. Roman bahituak ez omen zuen usaia bere egunerokoan ametsetarik bakar bat ere oroitzea, beharrik, joera hori arras aldatu zaio bahitzen dutelarik, bizi duen amesgaixtoaren erdian ametsak nasaiki loratzen baitzaizkio, tartean bere emaztearen “bisita astral” jotzen duena eskas ez delarik. Mentsek dute pizten ametsen metxa? Paradoxala da bizitza. Ametsak amets baldin badira ere, edo, bizitza bera, amets.

      Bertzenaz ere, aspaldi urrunetik dakiguke ametsak ez dagozkiokeela amets horietan agertzen diren giza-emaztekiei. Gertatu ohi zaigu: sumindu izan ohi gira noizbait arrazoin mikorik gabe gure amesgaixtoetan min egiten daukuten adiskide kokinekin… Eta iratzarri orduko hori diegu leporatzen hezur-haragizkoei... Baina ze hoben dute haiek! Jende orok du berdin erreakzionatzen. Zuhaurek ez? Segur baietz. In Dreams Began Responsabilities, Delmore Schwartz ipuingile amerikanoak ezin hobeki izkiriaturiko izenburu goren… Baina ez tronpa, otoi: norbera da bere amets bakoitzean aparizione egiten duten pertsonaia oro dituena jokatzen, badakigu hainbeste. Norberarentzat baizik ez dute balio nola amentsok (akatsa eder denez), hala ametsen sasi-interpretazioneek. Horrengatik, kasu: ez sala sekula zure ametsetan agertzen direnei zer egiten dautzuten xuxen, otoi!

      Ametsetan has litezke erantzukizunak, baiki. Erran liteke beste horrenbeste 60ko hamarkadan askatasun eta sozialismo nahimen batean abiatu ziren herrien askapen mugimendu orori buruz. Amets haien endekatzearen sintoma ez ote dateke bahitzaileen ametsik ez aipatzea batere, bahituarenak bakarrik? Bahitzaileetarik bi amorostu dira eta hirugarrena presondegian dute sartu. Maitasuna batetik, punizionea bestetik. Haien artean harremanik ez gehiago.

      Ordezkatu du batak bestea: adio iraultzaileen ametsak eta bonjour, tristesse, egun on, balizko-humanismo-unibertsala. Ez da idealik sekulan “lehen mundu” izena eman diogun gure honetan, merkatua baizik ez. Xuxenagoa liteke, menturaz, espresionea emendatzea kakotx baten pausaz: “lehen, mundu”. Orain, batek-dakike-zer. Bada biolentzia bakar bat egun legeak duena bermatzen eta da biolentzia ekonomikoa. Hark du ardazten eta xorroxten gure egunerokoa, sare horretan gaitu preso. Bon, ikusezina den bortxa hori dugu hemen salatzen, bat eta bakarra denez, baina mila mozorroren jabe. Eta armiarma nekaezin horren bortxak baluke bertute bat, gainera: ez dugula identifikatzen ahal geziz jo daitekeen itu baten gisara.

      Terrorismo islamikoaren eratorpena izan bide zen azken iltzea biolentzia iraultzailearen hilkutxan, mailukada hark zituen azkenak ametsetik iratzarri. Ez denok memento berean, aldiz: beste batzuk anitzez lehenago iratzarri ginen, hor konpon norbere kontzientzia. Denok? Iratzarri? Mementoa? Ez bageneki legez historia mementoaren kumea dela eta ez alderantziz.

      Eta zer du zehazki kukutzen nobela honek? Bistan da: zenbait gauza ezin direla izkiriatu, beharbada. Edo, izkiriatuta ere, ez dela heltzen ahal idatzi duguna duintasun, sinesgarritasun eta justizia egiteko hein gutiengo batera. Zer idatz eta nola luma maneia bide gaitz eta harritsuotan?

      Irauli da espero ezin zitekeena, ustekabeko maneran irauli ere: iraulian edukia galduz. Berdin dabilke mundua bortxaz emokaturik. Eta berdin guhaur bide bazterrean, sukaldeko goxotik aparte, dena errauts, dena oroitzapen, dena malenkoniak goxatutako ideal ahitu. Guhaur ere hala gauden kontzientziarik gabeko bahitu, ametsik gabeko izaki garden botzgabetuak. Zeren eta jada ez. Ametsek ez dute.