Zorrotzako portuan

        1956garren urtearen hasieran, otsailaren batean, Compañía Vasco Africanan lanpostu bat lortzen du, soldaduska amaitu berri duela, Zorrotzako portuan. Han nagusi izan zuenaren esanetan, «actuaba como controlador de cargamentos de madera tropical, embarcada por Compañía Vasco Africana y destinada a varios consumidores de la zona; no tenía personal a su cargo pero se codeaba con los obreros portuarios» [25]. Gabrielen poesia irakurtzerakoan, Harri eta Herri batez ere, behingoan nabaritzen da nola traspasatu zuen bere poesietara lanpostu hartan ezagutu zuen mundua: «se codeaba con los obreros portuarios. Landajo era jefe de cuadrilla de estibadores de la empresa Sixto García, SA., C. Deusto, s/n, tel. 447.09.00, que en aquella época efectuaba las descargas de las maderas de la Cía. Vasco Africana, SA. Landajo, arratiano, era el Prototipo de los viejos capataces vascos, tosco y exigente, trabajador infatigable, que no temía ni al frío ni a la lluvia; algunos dicen que parecía una figura de Zubiaurre; su muerte, por causa de un ataque al corazón, ocurrió en el mismo muelle. Como detalle curioso de Landajo se puede citar el que para sus trabajos reclutaba compañeros del Valle de Arratia, que llamaban la atención por su fuerza y eficacia.

        »Hubo en aquellas épocas un accidente mortal en el muelle, que bien pudo ser el de Pinedo, pero a este señor no lo hemos conocido. Si Pinedo murió en este accidente, murió aplastado, al perder pie en un salto mal calculado, en el momento en el que se descargaba una pesada troza de madera» [26].

        Meli Estebanek, Gabriel Arestiren alargunak, esaten digunez, Euskaltzaindiaren egoitzan (Ribera 6an), zegoen zura Gabrielek enpresa hartatik erdi-doan ateratakoa omen da. Camiñak ez du horren memoria ziurrik: «Creo recordar que Gabriel retiró algunas tarimas que liquidábamos periódicamente, con destino a la Academia, pero sería preciso conocer la fecha de la factura para saber quién la pagó y la calidad de la madera» [27].

        Euzko Gogoa-n publikatzeari utzi eta Egan-en jarraitzen du. Aurren ateraldia «Amolandun bi» deiturikoarekin egiten du [28]. «Amalaudun bi» izanen da, hurrean, Larramendiren asmamenari jarraiki (sonetoek 14 bertso-lerro dauzkate). Berriz ere sonetoen neurrian dihardu —poeta guztiek egiten omen dituzte sonetoak eta itzulpenak, trebatze aldera—. Sinatzean, oker egiteren bat: Aresti-tar B. [29].

        Aldizkari apalago batera ere hurbiltzen da: Anaitasuna-ra «Illunpeak argitu behar: Orain berreun urte, mundu guztiak, jende ikasia be, siñestu ebazan superstizioak» [30], lanarekin.. Fetxa hauetan, aldizkari mehar-murritza zen, parrokia-orri baten antzera.

        Apirilean edo, berriz ere sinbolisten eskutik, Charles Baudelaire euskaratzen du: «Bedeinkazioa» eta «Tristurazko Madrigala». Egan-ekoek ohar hau jartzen diote: «Aurten betetzen dira eun urte Charles Baudelaire-ren Les Fleurs du Mal Paris'en lenengoz argitaratu zala... "Egan"ek ezin lezake deretxa ontan beraren agerpena gogoratu gabe utzi. Ondoren ezartzen ditugu, euskaratuta, Les Fleurs du Mal'eko olerki bi. Itzulpenak, Bilbaoko olerkari-gazte-ezagun G. Aresti'renak dira» [31].

        [25] Gabriel Camiña Uribek 1975.XII.3an egindako eskutitzetik.

        Deitura honekin agertzen den hau ote da?: Companía Vizcaina de Maderas, SA. Empresa constituida en Zorroza, Bilbao, en el año 1947 y cuyo objeto son las explotaciones forestales, aserraderos y almacenes de maderas. Capital: 5.025.000 pesetas. La preside —1968— D. Isaac G. de Echávarri. (Auñamendi Entziklopedian).

        [26] Camiñak 1975.XII.16an egindako kartatik.

        Pinedo honetaz, ik. «Requiem Jesus Pinedo», Euskal Harrian. San Francisquito, euskaraz Santutxu, eliza honen kanpoaldean santuaren imajina ttiki bat zegoelako.

        Arratiarrari «D poema Julian Landajo nire lagun zenari, Zorrotzan izan zuen heriotzaren oroipengarri», opesten dio, Harri eta Herrin.

        [27] Idem.

        [28] EGAN (1956), 3-4.14.ean. Euzko Gogoa euskal erresistentzia kulturalak erbestean ateratzen zuen. Egan, aldiz, euskal erresistentzia kulturalak Francoren erregimen barnean argitaratu du. Arestiren iritzia aldaketa honi buruz: «De Euzko-Gogoa no tenemos aquí ni noticia. Cuando se publicaba (tiempos heroicos) en Guatemala nos llegaba normalmente, pero (...) lo jodió todo con las patitas de atrás, y ahora no hay Cristo que alumbre Euzko-G.

        Egan en cambio cada vez viene mejor. Se ve la mano de Koldo Michelena. Más voluminoso, más jugoso, el Galde-Erantzunak si fuera llevado con la sal de Fagoaga colmaría la medida de calidad». Peilleni 1959.II.3an eginiko kartatik.

        [29] Arrue jaunak dioskunaren arabera, beronen bidez sartu zen Aresti Egan horretan: «Arestik Egan-en argitaratu zitun lan batzuk nik gomendatuta azaldu ziren». (1976.VII. 5ean egindako kartatik). Mitxelenak berak ere jardun izan du honetaz: «Idazle zen aldetik, aski bitxia iruditu zait beti (...) Demasia zuen lege, eta ez zenbaitek noraezean gorde nahi genukeen nolabaiteko oreka irristakorra. (...) Antonio Arrue beti izan zen Arestizalea (...) Egunen batean euskaldun huts (ez hain huts, haatik, dugun eta dukegun munduan) bihurtuko bagara ere euskotar guztiok, etorkizun lainotsuan dago bihurrera hori. Ez zigun besterik erakutsi Arestik bere erdal herritik, Euskal herriaren eremuetan aurkitzen den Erdal herri horretatik». (In ARESTI, G.: Ipuinak. GAKP, Donostia, 1979, 12-16.etan).

        [30] ANAITASUNA (1956), III.4.5.

        [31] EGAN (1957), 148-152.etan.