Aurkibidea
Aitzinsolasa
Rikardo Arregi Diaz de Heredia
1927 - 1932
1933 - 1938
1939 - 1947
1948 - 1957
"Poesiarik benetakoena itxurakeriarik handiena"
1958 - 1973
Aurkibidea
Aitzinsolasa
Rikardo Arregi Diaz de Heredia
1927 - 1932
1933 - 1938
1939 - 1947
1948 - 1957
"Poesiarik benetakoena itxurakeriarik handiena"
1958 - 1973
KARE-HARRIAREN GORESPENETAN
Gu, aldaberok, etengabe herriminez gauzkan paisaia
Osatu badu, batez ere, uretan disolbatzen delakoz da.
Horra ezkaia lurrinezko pendize leun horiek eta, azpian,
Haitzulo eta hoditeria ezkutuak; entzun urbegiak
Nonahi jarioan barre-algaraka,
Bakoitza arrainendako urmaela betetzen eta zizelkatzen
Bere arroila non hormarik horma
Tximeleta eta muskerra dostatzen baitira; aztertu
Distantzia txiki eta leku zehatzeko eskualde hau:
Zein ingurune hobe Amatzat hartzeko, zein aterbe egokiago
Bere semearendako, harri gainean eguzkitan
Datzan gizaki limurkor hori, bere akats ororengatik
Maite dutela duda egiten ez duena. Zer dira bere lanak
Liluratzeko boterearen luzapenak baizik? Harburu arrailetik
Muino gailurreko tenpluraino, ur agerikotatik
Iturri ezkututaraino, basa mahastitik hezitakoraino,
Urrats artetsu bezain motzak daude haur batek
Bere anaiek baino arreta gehiago lortzearren,
Temaz nola mainaz, aisa eman ditzazkeenak.
Begira han lehiakide taldea binaka, hirunaka
Harritza aldapetan harat-honat, tarteka
Besoz beso, baina inoiz ez, Jainkoarren, iladan;
Edo eguerdian enparantza bateko itzaletan
Berriketa aldakorrean, elkarrentzat ezagunegi
Sekretu garrantzitsurik dagoela pentsatzeko, ezgai
Irudikatzeko jainko bat zeinaren umekeriak moralak izanik,
Ez baitaitezke esaldi zorrotz edo abesti on batez baretu:
Ezen, erantzuten duen harri batera ohiturik,
Ez batira aurkitu ahoaz lurra jo beharrean
Haserre sutuko krater barezinaren aurrean;
Araneko beharrei egokiturik
Non oro oinez lor eta uki daitekeen,
Begiek ez dute inoiz espazio infinitora begiratu
Nomada baten orraziaren gerretatik; zorioneko jaioak
Beren oinek ez dute inoiz onddorik
Edo oihanetako zomorrorik topatu, edo bizi eta forma mostruosik
Zeinekin, halaxe uste dugu, ez baitaukagu zer ikustekorik.
Horretan, euretariko batek gaiztora egitean, bere jardunak
Ulergarri dirau: berritsu bilakatuko da
Edo bitxigile batekin tratutan hasiko edo tenor baten ahotsa
Izorratuko sabaia behera etor dadin, edonori gerta dakioke
Baina gutarik hoberenek eta txarrenek...
Horregatik, nik hala uste,
Hoberenek eta txarrenek ez zuten inoiz luze iraun hemen,
Aitzitik, jo zuten lur lakarretara non ederra ez baita hain azalekoa
Argia ez hain publiko eta biziaren zentzua
Kanpamendu eroa baino zerbait gehiago. «Zatoz!» zegiten garraisi granitozko mortuek
«Zein iheskorra den zure jitea, zein ustekabekoa
Zure musu atsegina, zein iraunkorra Heriotza». (Geroko sainduek
Ospa lotsaturik.) «Zatoz» zegiten abarrots buztin eta kazkarrek
«Gure lautadetan bada armadak trebatzeko gelarik; menperatu
Zain diren ibaiak eta esklabuak, modu ederrean
Hilobi bat eraiki diezaizuen: lurra bezala xerlo da humanitatea
Eta biek aldatu beharra dute.» (Zesar bipilak altxatu eta
Atea danbatekoz itxiz joan ziren.) Baina benetako ausartak
Boz zahar hotzago batek erakarri zituen, ozeanoaren marmarrak:
«Ni bakardadea nauzue, ezer eskatu eta prometatzen ez duena;
Horrela eginen zaituztet aske. Ez dago maitasunik;
Zenbait bekaitz baino ez daude eta denak tristeak.»
Denak zuzen zeuden, maitea, boz horiek denak zuzen zeuden
Eta daude oraindik; lur hau ez da dirudien bezain gozoa
Bere bakea ez da desertuko lasaitasun historikoarena
Non zerbait konpontzen den behin betiko: arraildu
Eskualde atzeratua, mundu zabal
Eta lanpetuari tunel batez lotua, lilurapen
Eria, hori baizik ez? Ez erabat:
Badauka, gogoz kontra bada ere, eginkizun mundutiarra
Baztertu ezin duena, horrela Botere Handiek onartu oro
Ekartzen du zalantzara; irauli egiten ditu gure eskubideak. Poeta,
Ekiari eki eta bere buruari puzle deitzeko
Aztura egiatiagatik miretsia, artegatu egiten dute
Marmorezko estatua horiek, zeinak ageriki egiten baitute duda
Bere mito antimitologikoaz; eta traskalo horiek,
Eskaintza bitxiez pilarego baldosatuan zehar
Zientzilariaren atzetik doazenek, Naturarekiko afera urrutienen
Ardura arbuiatu dute: Niri ere kontuak eskatu dizkidate
Zuk dakizun guztiagatik. Denbora ez galtzea, atzipetua ez izatea
Atzean ez gelditzea, bere burua errepikatzen duen piztia
Ez, mesedez!, iruditzea, edo portaera iger dakiokeen
Ura edo harria bezalakoa izatea, hori da
Gure Otoitz Arruntena, zeinak lasaigarri handitzat baitu
Musika, edonon egin daitekeena, ikustezina,
Eta usaingabea. Heriotzari gertakizun gisa
Begiratu behar diogun bitartean, zuzen gabiltza: Baina bekatuak
Barkagarri badira, gorputzak hilen artetik altxatzen badira,
Atleta aratz gisa eta iturri jostalari gisa
Bilakatu diren materia-aldaera hauek,
Soilik atseginerako eginek, haratagoko afera seinalatzen dute:
Bedeinkatuei bost axola zein aburuz neurtzen dituzten,
Ez baitute ezer ezkutatzeko. Maitea, ezer gutxi dakit gauza
Hauetaz, baina errugabeko maitasuna edo datorren bizia
Irudikatzen saiatzen naizenean, lurpeko erreken
Murmurioa entzuten dut, kare-harrizko paisaia bat ikusten dut.