GURE UNIBERTSALAK

        Gure hizkuntza kontzeptu partikularretan bizi omen delako hori Unamunok zabaldu zuen bidea dugu Errepublikako Gorteetan hizkuntzei buruzko eztabaida gogoangarri batean, 1931ko irailaren 18an.

        Jario erdi nartziso erdi bufoi batean, ezpainarro, gure bilbotar unibertsitarioak gaztelaniaz, katalanaz, galegoaz eta euskaraz zeukan jakinduria eta ezagutza ikusgarritu zuen, bere burua erakusketatu zuen diputatu gaztelauen txalo erraza bilduz eta hizkuntza murriztuen barregarria nabarmenduko zituzten gisa guztietako argudioak erabiliz euskara, galegoa eta, neurri apalagoan, katalana ofizialtzearen aurka.

        Eta minoria vasco-navarrako diputatu baten oihu inozoa:

        Handiagoak orduan Unamunorenak: gogoa, jateko gogoa omen dugu, gosea.

        Barre, algara, txalo.

        Unamunok ideas de lechuzo zeuzkala jakinarazi zigun Blas de Oterok. Erdeinuzko aieru bezala, ez dago gaizki esana. Ondikotz, Unamunoren esanek behintzat bat egiten zuten hegazti arriskutsuagoren ideiekin, Unamunok hitzez hitz errepikatzen ditu Lévy-Bruhl-en teoria arrazistak (Les fonctions mentales dans les sociétés inférieures, 1910; La mentalité primitive, 1922; L'Âme primitive, 1927), zehar baino zuzen:

        Espainiak galduak zituen Kuba, Filipinak, Rif, beti eguzkitan zen inperio handiaren azken pildak. Eta barne-kolonietan isuri zuen bere inpotentziaren behazuna.

        Diskurtso arrazista-kolonialaren atal linguistikoa osatu zuen Unamunok.