KLARION LABORATEGIA (1)

 

 

 

 

Huntzak bere bidea egiten du eta guk gurea. Gutxi esatea da hori baina, asko litzateke egia balitz.

 

Ogia, lagunak, ardoa. Hurrenkera horretan. Frankenstein doktoreak sortutako izakiak esaten dituen lehen hiru hitzak.

 

Hainbeste borroka, katramila, sesio; hainbeste literatura eta harrokeria, azkenean, bueltan-bueltan gauza guztietan pentsalari greziarrei arrazoia emateko. Edo are okerrago dena: zure gurasoei.

 

Laztandu al daiteke hatz mamiekin keinu bat, edo hatz oskolekin ferekatu?

 

(Italiarra izan gabe, esan nahi dut).

 

Jakina fereka —eta are laztan— daitekeela keinu bat: zertan zabiltza zu hemen gaur bestela?

 

Keinua da denbora ehuntzeko daukagun modua.

 

Irakurlearen keinua: orrien arteko hutsuneetan hauspoa bilatzea.

 

Arreta jartzea balitz beste era batera laztantzea?

 

Ohartu zara? Tenperatura aldaketa bat, lausotze bat atmosferan: sortzear da erlijio berri bat.

 

Luzeago irauten dute erlijioek ideologiek baino, dio Rafael Chirbesek.

 

Izan ere, kredoa ez da arrazoizkoa delako sinesten, askotan errepikatzearen poderioz baizik, dio Oscar Wildek.

 

Inpresioa, sekta bat jazartzearen ondorio bakarra dela sekta berri batentzat leku egiten ari zarela, dio David B. komikigileak.

 

Ohea bero zegoen, txantxangorri baten sabela bezain, dio Merce Rodoredak.

 

Egitate bat: hormaren kontra ipintzen diren oheak beti dira gela erdian jartzen direnak baino ttipiagoak.

 

Hormaren kontra ipinitako ohe batean lo egiten dudan bakoitzean, ez dakit goizean goiz bart baino haurrago esnatuko naizen edo bart baino abadeago.

 

(Haurrak abade ttipiak dira, agian?).

 

Haurtzaroa: ingurua aldagaitz mantendu eta norbera altueran baino aldatuko ez den ilusioa.

 

Izan haurtzaroko edo nerabezaroko, unerik lotsagarrienak ez zaizkigu inoiz ahazten.

 

Ondorioz: memoria endekatzen hasten denean, guretzat garrantzitsuak diren oroitzapenak oroitzapen lotsagarrien barruan ezkutatu beharko genituzke, lehenak bigarrengoen bidez ahanzturatik gotortzeko.

 

Yoko Ono eta John Lennon Amsterdameko Hilton hotelean gotorturik, haien bed-in aldarrien bitartez ohetik Vietnameko gerraren kontra protestan. Il dolce far… something?

 

Hauexek izan omen ziren Hilton hotel kateko jabeak hil aurretik esan zituen azken hitzak: “Gogoratu: bainuontzian errezelak beti behar du barruko aldetik”.

 

1900. urte inguruan oraindik bainuontzi eramangarriak norbere logelara igoarazten zituzten zenbait aristokratak, tximinia ondoan bainua hartzeko. Bainugela inorekin konpartitzea gustu txarrekotzat jotzen zen.

 

Lagunak musukatzeaz, Izet Sarajlicek: “Egiaz, musukatu ditut jada Plaza hotelaren aurrean, Salernon. Ez dut motiborik ikusten, beraz, poema baten baitan gauza bera berriro ez egiteko”.

 

“Ez nintzateke sekula zurekin oheratuko”. “Eta munduko biztanle bakarrak zu eta biok bagina?”. “Errekuento bat eskatuko nuke”.

 

Celui qui se perd dans sa passion perd moins que celui qui perd sa passion. (Esaldi batzuk itzultzeak pena ematen du, esate baterako, Côte-D’Or txokolatina baten bilgarrian topatutako San Agustinen hau).

 

Sasiak besoaz alboratuz basoan sartu, asunak zapaldu gabe bidea egin. Lurrera begira, gure oinatzak lehenbizikoak ez diren jakitun.

 

Zibilizazioa: oinatzak uzteak baino gehiago kezkatzen gaitu zapatak zikintzeak.

 

Keep a diary and one day the diary will keep you! (Mae West).

 

Ni-a destornilladore bat dela dio Michael Lewisek: “Hari esker, kisketa kendu eta aire apur bat sar dadin uzten dut”.

 

Jolas-parkera sartu orduko galdetu zuen: “Non dago Ni-aren kontrako tiro-barraka?”.

 

Egoari tiroka ez gabiltzanean, egotik tiraka gabiltza.

 

Neure burua harrapatu dut nire apaltasunaz harrotzen: ihesbiderik ez.

 

Caetano Velosok esan zuen askok uste duguna: gertutik inor ez dela normala.

 

Engoitik, erretratugileen ogibidea errukarria da.

 

Pertsona alferrak, talentu izugarria izanagatik, bigarren eskuko hausnarketak eta bigarren eskuko lagunak izatera kondenatzen du bere burua. (Cyril Connolly)

 

(Ejem).

 

Picassok bere gustuko artisten artelanak erreproduzitzen zituen pospolo kaxatan.

 

Picasso hura mimi bat zen. Minotauro misogino bat.

 

Picasso inkontinente artistiko bat ere bazen: 60.000 pieza inguru egin zituen orotara. Ez dago gaizki, 33.402 egun bizi izan zela kontuan izanez gero.

 

Nick Cave-ek 20,000 Days on Earth izeneko dokumentala filmatu zuen bere lur gaineko hogei mila egunak ospatzeko.

 

(Bai, nik ere egin dut kalkulua: 17.626 egun daramatzat jada lur gainean).

 

Ume irlandar baten erantzuna, handitan zer izan nahi ote duen galderari: “Preso ohia”.

 

Kartzeletako oheak, haurrenak bezala, hormaren kontra egon ohi dira.

 

Felt-ek, Arthur Millerrek sortutako pertsonaiak: “Aukeratu beharra dago: gizakia leial izan dakioke bere buruari edo leial izan dakieke gainerakoei. Gainerakoei leial eta norbere buruari leial izatea, hori ezinezkoa da”.

 

Erruak dauka matrioxkaren antza: handiak barruan txikiak dauzka.

 

Emazteak senarrari: “Gu biotako bat hilko balitz, ni Parisera joango nintzateke bizitzera”. Sigmund Freuden txisterik gustukoena omen.

 

Esperientzia da lortzen duzuna, nahi duzuna lortzen ez duzunean, dio Ratab Manzilek.

 

(Ez, nik ere ez dakit nor den Ratab Manzil).

 

Sekula ez erortzea, kontu zaila da hori. Behin bakarrik erortzea, ezinezko mirari.

 

Aldiz, ez erortzea da eraikinen berezko joera. (J.R. Amondarain)

 

Seme-alabak gerraren jarraipena dira, beste bitarteko batzuekin.

 

Jainkoak dena egin du ezerezetik abiatuta, baina ezerezak bere horretan dirau, dio Paul Valeryk.

 

(Ezer baino lehen, Paul Valery osorik irakurri beharko nuke, dena den).

 

Japoniarren ustez, bada urtero hilabete bat jainkorik gabea: urria. Hilabete horretan ez ei dago jainkoen esku sartze edo parte hartzerik. Hamargarren hilabetea, guretzat bakarrik da.

 

Zure fedea meharra eta hauskorra dela diozu. Baina zein fede ez da mehar eta hauskor? Mehar eta hauskor ez den fedeari beste izen bat eman behar genioke: xalotasuna, ameskeria, diziplina.

 

Ray Charlesek zioen gospelaren eta rhythm & bluesaren arteko aldea God hitza baby hitzarekin ordezkatzean besterik ez datzala.

 

Ze ezberdintasun dago Jainkoaren eta neurozirujau baten artean? Jainkoak ez duela bere burua neurozirujautzat.

 

Jainkoak inkontzienteei laguntzen die. Tamalez, haiek ez dira enteratzen.

 

“Goizean argia joan da. Arratsaldean bueltatu egin da, baina ez erabat”. Albistegian esan dute, elurtearen ondoren.

 

Lear Erregeren fantasietako bat zen zaldien ferrak feltroarekin biltzea, isilpean iritsi ondoren hilketa inor jabetu gabe egiteko.

 

Kotoizko ferrak jantzita goaz bizitzan barrena?

 

“Isilik geratu ginen / inork lorik egin ezin duen etxe bateko isiltasunean”, dio Raymond Carverrek.

 

Ze epailek erabaki du konformismoa txarra dela eta inkonformista izan beharra dagoela?  Ez ote da konformatzea besteengana hurbiltzeko dugun modua? Ez ote da konformismoa guztion bizitzak bat datozen puntu komuna, mardulena eta sutsuena? (Milan Kundera)

 

Eusteko adorea behar da. Eta amore emateko ez, ala?

 

J’adoube. Xake-jokalariek pieza mugitzeko asmorik gabe dagokion laukitxoan haien gustura finkatzen ari direla adierazteko erabiltzen duten esamoldea.

 

“J’adoube-egunak” badira. “J’adoube-asteak” ere bai. J’adoube-bizitzak?

 

Demagun: “Gaur ez espero askorik nigandik: jadubatzen ari nauzu”. Jadubalariak bagina?

 

Eta etorkizunaz ari direnak etengabe? Ene, ze astunak! Kizunlariak.

 

Teatro testuaren irakurketa egin dute eta zenbait gauza aldatu nahi dituzte. Aktoreak dio zaila dela “baitakarzkigu” esatea.

 

“Baitakarzkigu” esateko arazoak izateak erretratatzen gaitu apur bat.

 

“Baitakarzkigu” bezalako aditzak entzuteko gutizia, guraria… Nostalgia?

 

(Nostalgia ttipia, bederen: nanostalgia).

 

Berri onak ez baitakarzkigu edonork.

 

Euskaldunok hizkuntzatik konkistatzen gaituztelako sarri.

 

Gutxirekin konformatzen gara, egia esan.

 

Nola desmaitemindu, maiteminduta zaudenean ideia txar batekin?

 

Berak dio ziurrenik gizonezkoek bakarrik abandonatzen dutela euren gorpua hiltzen direnean, emakumeek, aldiz, hantxe jarraitzen dutela, gorputzari josita, erreka hondoan urperatutako itsasontziek bezala. (Sergio Gonzalez Rodriguez, Ciudad Juarezen eraildako emakumeen harira)

 

Badirudi haurrek lau urteak bete arte ez dutela oso ongi bereizten zer den “lehen” eta zer “gero”… Politikariei berdin gertatzen zaie hauteskunde-aldi bakoitzean. Kasualitatea da legegintzaldiek gurean lau urte irautea?

 

Gustatzen zait ze gertu dagoen oraina oreinetik.

 

Nahiz eta oraina zaratatsuagoa izan.

 

Hiragana akats isil batekin dator beti.

 

Orainak hautatzen du zein iragan egokitzen zaion hobeto, zioen —gutxi gorabehera— Walter Benjaminek.

 

Pobreak gara: doi-doi daukagu prêt-à-porter iragana janzteko adina.

 

Demagun, iragana jantzi eta pentsatzea: “Taila bat handiagoa behar nuke”.

 

Oroituak direnek immunitatearen trajea daramate soinean, dio Djuna Barnesek.

 

Baina erregea ez al zihoan biluzik?

 

(Bai, kontua da paparazzi italiarrak bakarrik ausartzen direla argazki horiek argitaratzen).

 

(Inoiz ez da ideia txarra apur bat italiar izaten ikastea).

 

(Euskaldun izan ezin badugu, esan nahi dut).

 

(Edo euskaldun izanda ere, berdin).

 

Desengainatuta zaudenean, House doktorearen esaldi honekin gogoratu: “Jende belaxkaren sumintzeko modua besterik ez da desengainua”.

 

Hekatonbe hitza grezieratik dator:  hekaton (ehun) eta bous (idi) hitzen baturatik.  Literalki, ehun idi hiltzen zituztelako gerra ospakizunetan eta sakrifizioetan.

 

Erroman, aurrekontu arazoak medio, arkumeak eta zerriak sakrifikatzen hasi ziren idien ordez. Garaiak aldatzen doaz.

 

Euli asko dabil uda honetan, hil ditut bakarren batzuk, daitort.

 

Idi-proba batera joateko gogoa dut, halere. Idi bat gertutik ikuste hutsagatik. Bat ikusi eta esateko: “Horrelako ehun? Ene! Greziarrak ez ziren txantxetan ibiltzen”.

 

Eskala kontua. Mila urteko sekuoia baten altuera arkatzarekin neurtzen saiatzean pentsatzen duzunean legez: “Alafede, neu naiz-eta arbolarentzat arkatza!”.

 

Egurra ematen badizute, gorde ohola hurrengo naufragiorako.

 

Ghetto hitzak “fundizio” esan nahi omen zuen jatorrian. Lehen juduak fundizio batean giltzapetu zituzten Venezian, hortik orokortu zen hitza gero.

 

Auschwitzen sartzeko 12,5 euro ordaindu behar dira egun. Bisita gidatuak badira 70-80 euro bitartekoak.

 

Gustatzen zait kezka hitza kezko hitzetik gertu egotea.

 

Zigarroak banaka ere saltzen zituzten lehen gozoki-kioskoetan. Ez dut gogoan zenbatean. Duro bat? Ez dut uste 80etako film batean halakorik sekula ikusi dudanik.

 

Zigarro solteak Historiaren zirrikituetan. Zulo beltzetan. Orri arteko hutsuneetako hauspoan.

 

Hiraganean.

 

Betirako galtzen doazen errealitate puskak.

 

Nonbait irakurri dut dhakar hitzak arabieraz berdin esan nahi duela “gizona” edo “zakila”.

 

Darama hitza gertuegi dago dama hitzetik. Daraman zamaren drama?

 

Hizkuntzak halako kontuak baitakarzkigu.

 

Desio batzuk jasanezinak dira oinarrian, simaur gurdikada bat bezain, baina hein berean elikagarriak, dio Eva Baltasarrek.

 

Hegelek zioen desioaren hasiera inork gu desiatzeko desioan datzala.

 

Elkarrekikoa denean, desioa bilbe bat da, biren artean harilkatua, eta mundua ardazten duten beste bilbe guztiei egiten die aurre, erronka joz. Biren arteko konspirazio bat da. (John Berger)

 

Gaizki asetako desirak beti uzten du agresibitate hondar bat, dio Mariasun Landak.

 

Zer edo nor desio du Gregor Samsak?

 

Gregor Samsak esnatzen denean pentsatzen duen lehen gauza da berandu helduko dela bulegora. Ez du oihurik egiten, ez zaio erraietatik ulurik ateratzen. Fabio Morabitoren arabera, sentiberatasun modernoaren aurkikuntza bat da hori, XIX. mendeko nobelagintzari amaiera eman eta XX. menderantz jaurtitzen gaituena.

 

XXI.ean ere, denok gara Gregor, antza.

 

Aintza luzea Gregor Samsari.

 

Badirudi nahiko segurua dela Franz Kafkak aseguru etxe batean lan egin zuela.

 

Jon Mirandek Parisko buro batean lan egin zuen bezain seguru.

 

Bakero pare bat ekoizteko zazpi mila eta bostehun litro ur behar dira.

 

Kokaina gramo bat ekoizteko lau metro koadro oihan tropikal heze suntsitzen dira.

 

Zure bizitza osoko lanaren etekina ez da Coca-Colak urte amaierako iragarkia egiteko gastatuko duenera iristen.

 

Deprimentea.

 

Depresioa: iragan gehiegi. Antsietatea: etorkizun gehiegi. (Belen Gopegui)

 

Every study, every test shows that so-called “depressed” people have a “more accurate” view of the world, a more realistic view of themselves and the future. (Lucy Prebble)

 

Zenbait esaldi itzultzeak nagia ematen du.

 

Prêt-à-porter depresioa. Prêt-à-porter antsietatea. Prêt-à-porter etorkizuna.

 

Iragan bat, hostoz hosto, erantzi.

 

Ostraz betetako tren batek garraiatu zuen Anton Txekhoven zerraldoa.

 

Ostrak janez, hutsune sentipena gainditu eta, haien itsaso zaporeari esker, zoriontsua izaten hasi omen zen berriz Hemingway.

 

Bi aldiz egon naiz hilzorian: Donostian eta Goteborgen. Bietan izan da ostra intoxikazio bategatik.

 

Zenbat denbora zeraman Hemingwayk ostrarik dastatu gabe suizidatu zenean?

 

Leonardo Padurak dio Hemingwayk joera zuela bere akolitoen akatsak azaleratzeko, gero, akabuan, haiei beti barkatzen zien arren.

 

Zure lagun eta pertsonaiekin egiten duzuna, zertan ez zeure buruari opa?

 

“Zerua itsaso zikin bat da”, abesten du Ruper Ordorikak.

 

Ulises irakurriz ikasi dut Txina Tianchao izenetik datorrela: Inperio Zerutarra.

 

XIX. mendean zerutarrak esaten omen zieten txinatarrei.

 

“Zerutik gertu ez da ondo egoten”, abesten du Ruper Ordorikak.

 

Tristeza não tem fim, felicidade sim, dio bossa nova ospetsuak.

 

Munduaren makina-gela Macaoko kasino bat da. Hala dela badakit, bertan egona naizelako.

 

Munduaren makina-gela gauza tristea da.

 

Zenbait zerrenda gero eta luzeagoak eta tristeagoak direla dio David Marksonek.

 

Joera bat zenbateraino da estrategia? Estrategia berriak lantzeko joera izan nahi nuke.

 

Jorge Oteiza eskultorea Arantzazun lanean ari dela, artzain bat pasa zaio paretik. “Zure apostolu horiek aizkoraz laurdenkatu eta tripak ateratako txerriak ematen dute”. Eta Oteizak, lagunari, harro: “Ikusten zein ongi ulertzen duen herri xeheak nire obra?”.

 

Oteiza, Italiako museo baten atarian, ikaragarri sumindu da ordutegia errespetatu ez eta atea itxita topatu duelako. “Florentziaraino etorri eta, nola liteke…!”.

 

Bastoiarekin kolpeka hasi da, atea dardarka jartzeraino, zoro moduan oihuka: “Zabaldu behingoz! Hitzordu bat daukat-eta Michelangelorekin!”.

 

Lizardi eta Rimbaud. Oteiza eta Michelangelo. Arteak ahalmentzen du hori: hainbat belaunaldi lehenago jarritako hitzordura garaiz iristea.

 

(Atezain italiarren apetaren menpe, betiere).

 

Artean, zain gaude.

 

Komarik gabe eta hurrenkera aldatuta ere berdin: “Artean gaude zain”.

 

Oteizak klarionak erabiltzen zituen eskultura ttipiak egiteko. Klarion laborategia deitu zion lan egiteko modu hari.

 

The Days Run Away Like Wild Horses Over the Hills da Charles Bukowskiren poema liburu baten izenburua.

 

Egunak ihesi doaz muinoen gainetik zaldi basatien gisan.

 

Zenbait esaldi itzultzea plazer hutsa da.

 

Some Like It Hot filmaren itzulpenei begira: Certains l’aiment chaud, Frantzian. Con faldas y a lo loco, Espainian. Hegoamerikan: Algunos prefieren quemarse eta Una Eva y dos Adanes. Italieraz: A qualcuno piace caldo. Portugalen: Quanto Mais Quente Melhor. Finlandian Piukat paikat (Leku estuak). Polonian Półżzartem, pół serio (Erdi txantxetan, erdi serio). Katalunian: Ningú no és perfecte.

 

Nola esango ote da euskaraz Some Like it Hot? Ez dakit ba. Kikara beroa, aukeran?

 

#somelikeithoteuskaraz

 

Sutan jartzean probatzen da nolakoa den eltzea. Beste itzulpen posible bat.

 

Shell konpainiako gasolindegi bat ikusten dudanero Ruper Ordorikarekin gogoratzen naiz.

 

(Gehiegi aipatzen ari naiz Ruper Ordorika? Niretzat zaila da Ordorikarik gabeko unibertso bat imajinatzea kulturalki inplosionatu gabe).

 

Shell konpainia imitatuz hautatu zituen Tower Records-ek kolore horia eta gorria; urrunetik ikusteko moduko logo bat nahi zuten.

 

Lehen disko-denda izan zen lokal erraldoiak erosten. Sukaldeak non jarri behar ote zituzten galdetu zieten langileek: “Ez, ez, hau ez da jatetxe bat izango, musika saltzera goaz”.

 

Dena saldu zuten, nonbait. Jada ez dago zer erosi.

 

Kolore gorria eta horia garaiezinak dira —galdetu bestela McDonald’s-i, Kodak-i eta Sobietar Batasunari—.

 

Taxi Driver filma X izendatzeari utzi eta R baimena eman zioten doi-doi azken unean. Zergatik? Editatu zutenean gorri biziak apur bat apaldu zizkiotelako. Serio. Pornoa intentsitate kontua da? Gorri intentsitate kontua?

 

Lolitaren bihotz itxurako piruleta gorria karteletan baino ez da gorria: Kubricken filma zuri-beltzean da.

 

Bizitza gorriak ikusi eta gorriak apaltzean ote datza?

 

Zuri-beltzezko filmek laguntzen zuten mundua ordenatuago egon zedin. Txukuntasun bat, iraunkortasun bat, sinplifikazio bat.

 

Lolitarik gabe jada, ziztuan autoz doala semaforoak gorri pasatzea “Borgoina ardo tragoxkak hartzearen pare” da Humbert Humbertentzat.

 

Semaforo gorriekin mozkortu daiteke bat.

 

Eta zer edaten zuen Nabokovek Lolita idatzi bitartean? Zer edaten zuen Kubrickek Lolita filmatu bitartean? Topa egin zuten biek inoiz?

 

Ardoa edaten dudanero apur bat greziar sentitzen naiz eta beste apur bat erromatar. Idiak sakrifikatzeko gogoa pizten zait.

 

(Tira, agian apur bat esajeratzen ari naiz).

 

…ogia, lagunak, ardoa…

 

Ardoa da humanitatearen asmakizunik handiena. Gurpila ere ez dago gaizki, baina ez da gaztarekin horren ondo ezkontzen. (Rotterdameko taberna bateko arbelean, klarionaz)

 

Akuerdate de mí. (Donostiako geltoki pareko buzoi horiaren ahoan, errotulagailuz)

 

Pudimos. (Trintxerpeko garaje bateko atean, espraiz)

 

Hiria ez dago salgai. (Ez: aspaldi saldu genuen, tamalez)

 

Mundu guztiak daki Franz Kafka ez zela aitarekin ongi konpontzen.

 

Baina Franz Kafka amianto lantegi bateko bazkidea izan zen, aitaren diruari esker. Are: bere ahaideak Kafkak enpresako zuzendaritza har zezan saiatu zirenean, pentsamendu suizidak izan bide zituen.

 

Hain da arraroa gizakiaren bizitza, behin etorrita, zer egin ez dakigula ibiltzen gara maiz. Horregatik, agian, besteak baino argixeagoak direnek aski dute atea erdi ireki eta behako bat eman ohartzeko hobe dutela lehenbailehen itxi. Agian, haiek daude zuzen. (Philippe Claudel)

 

Kax-kax…

 

Etxeko ateak erauzi, itsasora bota, eta itsas-mareak ate horiek nora, hara joaten ziren antzina islandiarrak euren hiriak eraikitzera. Hala sortu omen zuten Reykjavik.

 

Harramazkatu edozein zibilizazio eta superstizio bat topatuko duzu. Edo gaizkiulertu bat.

 

Superstizio bat ez al da, berez, gaizkiulertu bat?

 

Suizidatu zaitezke gaizkiulertu bategatik.

 

Oteizak gaizki ulertu zuen. Biennalera Txillidaren obra ere bazeramatela jakin zuenean —eta ez berea bakarrik— bere burua giltzapetu zuen komunean, jeloskortasunak erasanik.

 

Handik gutxira tiro bat entzun zen atearen bestaldean.

 

Oteizak beti izan zuen pistola bat etxean.

 

(Agian errebolber bat zen, konfirmatu).

 

Itziar Carreñok, emazteak, eskultoreak bere buruaz beste egin zuela oihukatu zuen: “Akabatu da, akabatu da Jorge!”.

 

Ez zen hala izan. 2003an hil zen, 95 urterekin, Eduardo Txillida baino urtebete beranduago.

 

Egitate bat: Maria Tsvetaievak bere burua urkatzeko erabili zuen soka Boris Pasternaken opari bat izan zen. Maleta ixteko soka bat zen, izatez.

 

Sinbolismo madarikatuak.

 

Paul Celanek bere buruaz beste egin zuenean, zein eta, Apollinaireren baladan aipatzen den lekua aukeratu zuen Senara jauzi egiteko: Tsvetaievak Sobietar Batasuneko desolaziora eta heriotzara itzuli aurretik bizileku izan zuen gelako leihopea.

 

Paris ez da inoiz bukatzen. Tsvetaievaren bizitza bai, ordea. Zure oporrak ere bai.

 

Rothkok 1970eko otsailaren 25ean egin zuen bere buruaz beste. Aneurisma baten ondoren, kardiologoak debekatua zion metro bat baino handiagoak ziren koadroak margotzea.

 

Napoleonek suiziden hilotzak jendaurrean biluzik erakusteko derrigortasuna ezarri zuen. Ikaragarri jaitsi zen suizidio tasa.

 

Mariano Peyrou-ren liburu bateko elkarrizketa zatia: “Duela gutxi erabaki dut: mundua gustuko ez dudanean, ez naiz kexuka hasiko. Hanka egingo dut mundutik eta kito”. “Suizidioaz ari zara?”. “Ez, itsasora bizitzera joateaz”.

 

Goethek zioen suizidioaz direnik eta angelu guztietatik mintzatu eta aritu bagara ere, etorkizuneko jendeak beti hartuko duela parte eztabaidan, eta garai bakoitzean berriro aztertu beharko dela auzia.

 

Suizidioa kontu bizia da.

 

Botaka egitea suizidio ttipi bat dela ere bazioen Mariano Peyrouk. Urdailaz beste egitea.

 

Wittgensteini azaldu nahi nioke euskaraz “norbere buruaz beste egitea” esaten diogula suizidatzeari, ze aurpegi jartzen duen ikusteko.

 

Jaume Vallcorba Acantilado argitaletxeko editoreak zioen interneten infinituak, beste edozein infinitu materialek bezala, antz handiegia duela basamortuarekin.

 

Google da modernoen tarota.

 

Tarota da hipsterren Google-a.

 

Ez da teknologiak geure ordez liburuak idatziko dituela, baizik eta gu jada ari garela idazten haren ordez teknologia bera idazteko nagiegia den horiek guztiak.

 

Apustua egin dut: baietz hemendik urte batzuetara telefono-kabinak berriro jarri. Tranbiekin gertatu zen.

 

Kapitalismo zuzentzailea deritzo.

 

Artikoa urtzen ari den bitartean, nik Destroyerren Massey Hall-eko solo kontzertua entzuten dut Youtuben.

 

Israelek Gaza  birrintzen duen bitartean, Oz-eko aztiaren soinu bandako If I Only Had a Heart entzuten dut, Afghan Whigs-en bertsioan.

 

Harlauza horien azpian infernua dago.

 

Ardura daitezela beste batzuk kaosa ordenatzeaz. Ni, ordenan kaosa txertatzeaz arduratuko naiz. (Kurt Vonnegut)

 

Beste aukerarik ez bada, nahiago dut bizidunen kanibalismoa, hildakoen banpirismoa baino. (Heiner Müller)

 

…somos mirlos en los ojos de otros mirlos que se van… (La M.O.D.A.)

 

Cheguei a Lisboa, mas não a uma conclusão. (Bernardo Soares)

 

New Yorken ere, New York botatzen dut faltan. (Don DeLillo)

 

New York ez da inoiz bukatzen. Baina zure oporrak bai.

 

“Zer moduz dago New York, Barbara?”. “Oso aldatuta. Eta zenbat eta gehiago aldatu, orduan eta bere buruaren antz handiagoa”.

 

(Geure buruari buruz beste hainbeste esan ahal bageneza).

 

Barbara aurten ezkutatu zaigu. Reckless affair esamoldea nola erakutsi zigun oroitzen dut, besteak beste.

 

Ze zerikusi daukat nik euskaldunekin? Neure buruarekin ere ez daukat zerikusi handirik… Beraz, egin behar dudana da nire txokoan geldi-geldirik geratu eta arnasa hartzearekin konformatu. (Kafkak bere horretan errana, judutarrekin)

 

1914ko abuztuaren 2an idatzi zuen Kafkak bere diarioko sarrera ezagunenetakoa: “Alemaniak gerra deklaratu dio Errusiari. Arratsaldean, igeriketa eskola”.

 

Ezer ez da hainbesterako.

 

Ezer ez da hainbesterako?

 

Agian ezereza bakarrik. Ezereza bai, bada hainbesterako.

 

Literatura esajerazio bat da. Gutxiegi esajeratzen dugulako da hain eskasa gure literatura?

 

Ilargia balitz ageri, ulu nik hari.

 

Kafka Kierling-en hil zen, Vienatik gertu, 1924ko ekainaren 3an, 41 urte zituela.

 

14.945 egun bizi izan zen.

 

Kafkaren adiskide Klopstock doktoreak zina egina zion, mina jasanezina bihurtu orduko morfina dosi hilgarria ipiniko ziola.

 

#ZinaMinaJasanezinaMorfina

 

Une erabakigarria iritsi zenean laguna zalantzan ikusita, honela esan omen zion Kafkak: “Hil nazazu, bestela hiltzaile bat izango zara”.

 

Kurt Vonnegutek dio oinatzak izan zirela lehen inprenta. Oinatz horiei begiratzen dienak badakiela jada irakurtzen: “Hemen nago, orain hemen, hemen nago, hemen nago orain…”.

 

Beraiena zen historia bat ezin zena amaitu, desharilkatu baino ez. (Patti Smith)

 

Desharilkatu baino ezin den historia hau geurea ere bada.

 

Ebaki iezazkidazu hegoak: hartara jakingo dut non neuzkan.

 

“Hemen nago, orain hemen, hemen nago, hemen nago orain…”.

 

Huntza / klarionak.