Hegoaldeko itsasoak

 

Oinez goaz arratsean muino baten hegaletik,

isilik. Ilunabar berankorraren itzaletan

zuriz jantziriko erraldoia da lehengusua,

bare mugitzen dena, bisaia beltzaran,

isilzale. Isilik egotea da gure dohaina.

Bakar-bakarrik geratuko zen gure arbasoren bat

(ergelen arteko gizon handia, edo ero gizajoa)

halako isiltasuna irakasteko bere ondorengoei.

 

Lehengusua mintzatu da arratsean. Eskatu dit

berarekin igotzeko: gailurretik begiztatzen da

arrats bareetan itsasargiaren isla

urruna, Torinokoa: “Hi Torinon bizi haizenez...”

esan dit “...baina hik arrazoi. Bizitza bizia duk

herrialdetik urrun. Onura atera eta gozatu

eta gero, itzultzean, ni bezala, berrogei urteren buruan,

dena topatuko duk berri. Langhe muinoak ez dituk galtzen”.

Hori dena esan dit eta ez da italieraz mintzo,

baina mantso darabil herri-hizkera, zeina, muino hauetako

harrien antzera, hain da malkartsua ezen

ez baitute kaltetu hogei urteotako

hizkuntzek eta ozeanoek. Eta oinez dabil aldapatik,

begirada bere baitara bildurik, txikitan ikusten nituen bezala

laborariak, apur bat akiturik.

 

Hogei urte eman ditu munduan jira-biran.

Joan egin zen, neroni artean andreek zeramaten haurra nintzelarik,

eta hiltzat jo zuten. Gero aditu nituen hari buruz

andreak, alegia moduan, batzuetan;

gizonek, larriago, ahaztu egin zuten.

Negu batez ene aitari heldu zitzaion postaltxo bat

zigilu berdekara handi bat zeramana, itsasontziak portuan,

eta mahats biltzerako opa zuena zori ona. Txundidura handia ekarri zuen,

baina mutiko ordurako koskortuak irrikaz azaldu zien zera,

txartela Tasmania izeneko uharte batetik zetorrela,

urdin argiagoa den itsasoz inguraturik, marrazo odolzalez,

Ozeano Barean, Australiatik hegoaldera. Eta gehitu zuen ziurrenik

lehengusuak perlak harrapatzen zituela. Eta desitsatsi egin zuen zigilua.

Denek eman zuten beren iritzia, baina denek ondorioztatu zuten

hila ez bazen, hil egingo zela.

Gero guziek ahaztu zuten eta denbora ugari joan zen.

 

Oi, pirata malaysiarretan jolasten nuenetik,

zenbat denbora igaro den. Azken aldietatik,

puntu hilgarri batean bainatzera joan nintzenetik,

zuhaitz gainean jolaskidea jarraitu nuenetik

adar ederrak erauziz, eta burua hautsi nionetik

aurkari bati eta jo nindutenetik,

zenbat bizitza igaro den. Bestelako egunak, bestelako jokoak,

bestelako astinduak odolean aurkari iheskorrenen

aurrean: gogoetak eta ametsak.

Hiriak irakatsi dizkit izu infinituak:

dardararazi egin nau jendetza batek, kale batek,

lantzean behin gogoeta batek, bisaia batean espiaturik.

Begietan sentitzen ditut oraindik farol haien burlaizezko

argiak milaka, urratsen hots handiaren gainean.

 

Lehengusua itzuli egin zen, gerra amaitu zelarik,

erraldoi, gutxi bezala. Eta bazuen dirurik.

Senitartekoek ahapeka zioten: “Urtebete barru asko jota,

jana du dena, eta alderrai ibili beharko du.

Halaxe hiltzen da jende etsia”.

Hazpegi zehatzak ditu ene lehengusuak. Etxabe bat erosi zuen

herrian eta bertan eraikiarazi porlanezko garaje bat,

aurrealdean gasolina hornigailu distiratsua jarrita,

eta zubi gaineko bihurgunean, handi askoa, metalezko kartela.

Gero sartu zuen mekanikari bat dirua biltzeko,

eta Langhe muinoak korritu zituen, erretzen.

Bitartean ezkondua zen, herrian. Neskatxa bat hartu zuen,

delikatua eta ilehoria, ziurrenera

munduan zehar ezagutu zituenen antzerakoa.

Baina artean bakarrik ateratzen zen. Zuriz jantzita,

eskuak bizkarrean eta bisaia brontzeztaturik,

goizean feriak bisitatzen zituen, eta burlaizetsu

salerosten zituen zaldiak. Gerora azaldu zidanez,

egitasmoak huts egin zuelarik, bere asmoa zen

bailarako abere guziak kentzea,

eta jendeari bere motorrak erosaraztea.

“Baina piztiarik handiena” zioen,

“neroni izan nauk hori pentsatzean. Jakin behar nian

idiak eta pertsonak arraza berekoak direla hemen”.

 

Bada ordu erdi bat oinez gabiltzala. Gailurra gertu dugu,

ozenagotzen ari dira inguruan haizearen xuxurla eta txistua.

Lehengusua gelditu egin da bat-batean, eta biratu: “Aurten

idatziko dut egunkarian: —Santo Stefano

lehendabizikoa izan da betidanik Belbo bailarako

festetan— eta berenak esan ditzatela gero

canellitarrek”. Ondoren maldari ekin dio ostera ere.

Lur eta haize usainak inguratzen gaitu iluntasunean,

argiren bat distantzian: etxaldeak, automobilak

ozta-ozta entzuten direnak: eta nik gogoan darabilt

indarra, gizon hau nigana ekarri duena, erauzi duena itsasotik,

lur urrunetatik, isiltasun iraunkorretik.

Lehengusua ez da mintzo egindako bidaiez.

Lehor esaten du egon dela leku horretan edo beste hartan,

eta bere motorrei buruz pentsatzen du.

                                   Soilik amets bat

geratu zaio odolean: behin gurutzatu egin zen,

arrantzontzi holandarrean su-mutil zebilelarik, Zetazeoarekin,

eta ikusi izan ditu aingura astunak eguzkitan hegan,

ikusi izan ditu baleak ihesi odolezko aparretatik

eta pertsekuzioak eta isats zutituak eta ainguren kontrako borrokak.

Buruaz baiesten dit batzuetan.

 

                                     Baina esaten diodalarik

bera dela zortedunen arteko bat, ikusi duena egunsentia

lurreko uharterik ederrenetan,

oroitzean irribarrez esaten du, eguzkia

altxatzen zenerako, eguna zaharra zela beraientzat.