Bidean aurrera, errebuelta batean ikusmira urrutiraino zabaltzen zen, hurrengoan erabat ixteko; itsasoak eskubiko leihoan zirauen, munduaren zabuka eternala olatuz olatu kulunkatuz. Marea oso behean zegoen. Eta ur ertzean, bide kontra ageri ziren jalgitze xaflek milioika urteko kontakizunaren sintesia gordetzen zuten, liburuki bilduma amaigabean.

      Irratia piztu nuen. Arrikrutzeko lehoiaz ari ziren.

      Begi-bistan nituen harkaitz borobil eta erraldoi haiek ere, harri bihurtuta desagertzeari aurre egindako lehoiaren garaiko itsas elefante fosilduak ziruditen. Piztitzar haietako baten goroldiozko bizkarrean hegazti migrari bat zegoen pausatua hanka bakarraren gainean, izatearen arintasun jasanezinari desafioka.

      Aurrez ikusia nuen lehoiaren argazkia, Pleistozenoan etzan eta 700.000 urte ondoren esnatua. Esnarazia.

      Ez dakit zergatia adierazten, baina familiako erretratu apurretan azaltzen diren gure arbaso haiek arrotzago eta urrunagoko zaizkit denboraren zuloan etzandako piztia hura baino. Aurkikuntzaren berri eman zutenean, lehoiaren singulartasuna aipatu zuten hedabideek, garai bateko azkena izatearen bakantasuna.

      Nik bakardadea ulertu nuen: garai bateko azkena izatea.

      Arra da eta, oraingoen aldean, handia. Kobazulo batean galduta zebilen gazte batek aurkitu zuen. Lehen begiratuan hartza zela pentsatu bazuten ere, letaginek salatu zuten.

      Argazkietan hezurdura handi bat ageri da: aurreko eta atzeko hankak zabalduta eta burua aurrera begira. Lasaitasuna iradoki zidan betirako egoteko era hark, bakardadearen patxada paleontologiko jakintsu bat.

      Horregatik, hiriko museo batean erakusketa egin ziotela entzun nuenean, autobusa hartu eta hitzordu berezi baterako aldartearekin joan nintzen lehoia neure begiez ikustera.

      Min eman zidan kristalezko kaxa batean sartua aurkitzeak, baina bereziki mindu ninduen estruktura metalezko batean lehoi etzana tente ikusteak, harrapakariaren topikoaren errelatora berreraikia.

      Eta letaginak, kaxa berezi batean.