—78—

JOKIN ZAITEGIri

Guatemalara

Paris, 1952-VII-23

        Adiskide laztan:

        Dagoneko badizut ordu zure gutun ederrari erantzuteko. Arrezkero, aurtengo E.-G. aurren zenbakia ere jaso dizut. Bikaina, idazlan funtsezkoz ernari. Zureak gogoz irakurri ditut «Artzai» izenpean argitara duzun saiaketa batez ere. Egi garratzak jalkitzen dituzu, bainan egi biribilak. Zentzatuko al dira, noiz bait ere, gure euskotar euskerakiko ain aiolakabeak: «Euzkadi erri atzeratua dugu Europeko errien aldean; ta batez ere, zekena eta esku-eutsia». Bai orixe. Ez ote zaie zainetako odol guzia arpegiratuko ori irakurtzerakoan, gure mandakotxoei? Nahi nizuke, emen erran daroen lez.

        Lapurdin bost egun egin ditut, zure erritarraren «Txixtu» ostatuan. Ama eta arrebak ikustera joan nintzan. Bi egun elkarrekin egin genitun, besterik ezin prankotar agintariek baimenik ezbaidie ematen. Pozik igaro nitun egunok amarekin eta arrebekin euskera gozoenean jardunez. Beloken ere izan nauzu, Salbatore Mitxelena ikustera joanda. Bidenabar Iratzeder ere agurtu nizun. Autu luzea izan nuen Mitxelena olerkariarekin, ni ezagutzeko irrikaz omen zegoen. Jakina, gure aldizkari ta ingurumari guziak inarrosi genitun. Arrituta eta pozarren daukazu guk egiten dugun lan eder eta jakintsuaz. Euskera berri-zaleak (roman-euskera zaleak alegia) ere astindu genitun. Mitxelena ez duzu Villasanten eskolako.

        Krutwig ere ikusi dut. Emen dago orain, Parisen, eta ostatua bila ta beste zenbait gauzetan lagundu diot. Itz-aspertu luzeak eginak gaituzu. Bere ta Villasanteren itzaldiak ere utzi dizkit irakurtzeko. Badakit zuk ere irakurri dituzula. Krutwig-en euskerari buruz, ondo dakizu nere aburua. Itzaldiaren mamiari nagokila irakurri lanetan ernegarrienetarik irudi zait. Bekoz-beko ta bildur gabe euskeraren benetako auzia arakatzen dizu eta Hierarkhia ere bidez ta bear bezala astintzen. Bete-betean naukazu jaun orrekin «euskera ikas-objektu barik irakats bide bear dula izan» dionean. Bilbaoko gotzaiak irakurri omen du itzaldia baita aren baranoko apaizek ere. Eder iritxi omen die ta gainera bidezko. Or ikusiko dugu irakatsi aien arioratuko dituten beren eginak ere. Oraingoz ez du Zeru-Inperioan sartzerik, Parisen bertan zenbait ilabetez egongo da oraindik.

        Labaien jauna ere ni ikustera etortzekoa zan Donibanera, bainan ez die muga igarotzeko baimenik eman, eta ezin ikusi izan ditut. Pozik arekin ere jardun aldi bat egingo nuen, gure euskerari nundik edo andik indar geiago nola eman erabaki, edo beintzat ikusteko.

        Gure aldizkarirako arpidedun berri zenbait egin ditugu emen ere. Baditu Erraztik ia amabost mila franco bilduta. Nola banatuko duzu aldizkaria? Ortik zuzenean edota zenbaki mordoa onera bialita? Erantzun ezadazu lenbailen, Erraztik jakin dezan nola ari bear dun. Bestela izenak eta dirua zuri igorriko dizkitzugu nai zenukenean, eta zuk gogo zenukenez.

        Arrituko zera baina Ovidiusen Maita-Bidea (Ars Amandi) aurreneko liburua itzuli dizut, eta bigarren-irugarrena ere, ia bukatuxe daukat. Itzulpen ederra atera zaidalakoan naukazu, bialiko nizuke, bainan bear ba ez dukezu orlakorik irakurri nahiko. Badakit argitaragarri, aldizkarian beintzat, ez dala, bainan liburu baten argitaratzeko itxaropenik ez dizut galdu. Lan txukun ta jakingarria egin gogo nizuke, itzulpenaz gainera oarrez argitua. Esango didazu zer derizkiozun.

        Ni nola bizi naizen? Len baino pixkat obekixeago, irabazpidea ere geitu zaidalako. Egia esango badizut, ez dakit zer izango den obekien, emen gelditu ala orra joan. Bainan gogoz eta egiz diotsut, ez neri buruz arduratzeko lanik aski ta buru-austerik ugari dituzulako inorenak bilatzen ibili gabe. Nola nai ere nere esker beroenak egiten dizkitzut zure arduragatik, eta erakutsi didazun ondonaiagatik. Nere diruz, inoiz orra osteratxu bat egin al baneza, pozik egingo dut zu ikustearren.

        Agur adiskide, eta orizu ene agurrik xamurrena.

        Zure beti ere euskera baitan