—105—

NEMESIO ETXANIZi

Azkoitira

Paris, 1953-VI-8

        Adiskide on:

        Emen nago nere lan-maian paper ta liburuz inguraturik, euskeraz zerbait idazteko gertu, bainan ez zait ezer ere nere luma-muturretik ateratzen. Elkoarraldi baten mende nagokizu aspaldi ontan. Bat-batean oroitu naiz zurekin zorretan nagola. Ez bat ez bi, idaztera jartzen natzaizu zer aterako zaidan jakin ez-arren. Zure karta ederrean oraingo eliz-gizonen joeraz aspertuta nengoela esaten zenidan. Bai, adiskide, aspertuta bainan alperrik. Oiekin ez daukagu deus egiterik. Ederrak bota dizkiet bainan gorrarena egiten dute eta berenari tematsu jarraiki. Ez. Ez daukagu ezer egiterik elizarekin eta bere gizonekin. Pekatari gogortuak euren lizunkerietan baino amilduago dabilzkigu zure aurrideak erdal lizunkerian. Eta zuk diozun bezala, euskaldun askotxo, gazteen artean batez ere, eliz-bidetik saiesten ari zaizkigu. Alperrik ari zerate erligiogabeko euskaldunik ezin amestu ere ditezkela esaten: asko ezagutzen ditut, eta erligiodunak baino askoz ere euskaldun zintzoagoak. Enda-berri bat sortzen ari da gure artean euskaldun-fedegabeena. Eta oiek, ain zuzen, euskera nai dute gauza guztietarako, ez baserritarrai lau ergelkeri esateko soilik, orain arte bezala. Mota guztietako folklorez aseak daude bai eta gure artean ain garrantzi aundia daukan eliz-folkloreaz ere. Folkloreak ez digu ez aberririk ez euskerarik gaizkatuko, eta gure izkerak goi-mailaetaradino jasota, bai. Auxe da egia, eta beste guzia gezur utsa.

        Laster izango duzu esku-artean Mirande jaunaren olerki liburua. Izen onekin argitaraziko ditu: Mirande´tar Jon: 25 Poema. Egun gutxi barru irar-lanean asi zaizkigu eta idazti apain eta egokia argitaratuko dugula deritzat. Abarrotsik sortuko da nunbait idazle gaztearen inguruan. Zenbat eta aundiagoa izan abarrots ori, ainbat obeto. Zerbait bear du gure erriak bere loaldi zakarretik betiko ateratzeko. Garai da ikus dezan euskera ere, beste izkerak bezala, edonolako gogoetak adierazteko gai dela. Eta liburu orrek dakartzin gogoetan ez dira gure artean oraindaino argitaratu. Amaikatxo soineko urratze eta kulpitu ukabilkatze izango dira noski. Or konpon. Poeman artean badira bi edo iru, lizunak, beste bi edo iru blasphemak, gainontzeko pantheista eta jainkogabeak, philosophiz, naiz eta Jainko izenik aipatu ez. Ez dira jakina baserritarrak ulertzeko moduan idatziak. Ulertu nai litukenak, sarri irauli bearko ditu poesiok. Dana dala nere uste eskaxean, Mirandek olerti-izkera berezi eta egin-egina aukeratu du. Or ikusiko duzu.

        10.000 ukondo goitik jarri zindudala beste Arantzazuko idazle guztien artean? Merezi ere duzu. Gainera prailetxoak eta erdal idazletxo funts eta zentzubakoak zirikatu nai nituen. Iritxi ote dut? Oraindik ale ederragoak idazteko nago.

        Fagoagaren berriak izan ditut. Urtearekin ilgo omen zaigu Gernika. Ez omen dauka dirurik luzaroago aldizkariari eusteko. Tamala benetan bada orrelako aldizkari askatu ta zabalik ez geneukan euskaldunen artean bakoitzak bereak botatzeko. Datorren zenbakiak lan aipagarri bat argitaratuko du euskeraz «Euskaldungoaren Etsaiak». Ez dut gogorragorik irakurri eliza eta menderatzen gaituten bi estatuen aurka. Euskeraz idatzia dator eta askotxok ez dute ulertuko noaski, eta orregatik urrengo zenbakian idazle orren erdal-itzulpen bat argiraziko du erderaz, prantsesez edo gazteleraz, orok entzun dezaten. Zaitegiren berriak ere izan ditut. Bi E.-G.ren zenbaki omen dauzka irarko lan: bata euskaldun-motz batenean, bestea erdaldun irarkolan. Euskaldun motzak zenbaki guztia ondatu omen dio: irar-utsez josita atera omen dio, eta lanak izango ditu zenbaki ori zuzentzeko. Erdalduna, bertzalde poliki ari omen zaio. Beraz ez daukagu iltzeko E.-G. eskerrak gure adiskide sutsuaren kemen eta adoreari. Zenbait egun dirala, zear-bidetik igorri nizkizun zenbait emengo paper. Laster eskuetaratuko zaizkitzu nonbait.

        Bukatzera noa adiskide. Idatzi arren, zure eskutitz ederrak bizigarri zaizkit eta.

        Galdera bat: Zergatik ez duzu eleberri bat idazten? Ortarako zure luma ebakiena.