—156—

KOLDO MITXELENAri

Errenteriara

Caracas, 1956-XI-12

        Adiskide aipatu:

        Agur bero bat, lenik, nere aspaldiko ixilaldia urratzeko: urrenik...., astiro irakurtzen ari naizela zure liburu bikain Apellidos Vascos bigarren argitaldian. Irakurriak zenbait oartxo iradoki dizkit eta baten-batzu paperera aldatzea otu zait, itzalik andienaz, jakina. Izkera gaietan ez-jakin eta arlote anditzat daukat nere burua; beldur ere banaiz, beraz, oartxo auek asto-zar baten arrantza utsak izango ez ote diran. Oriek orrela, noan arira:

        43 amore, «Amor», «amante».

        Sarri bai, baina beti? Amur, amore maizegitxo ageri da gure toponimian esangura errez ortan, beste gabe, artzeko. Ain zuzen ere sail ontan «Amur-leku» 1054-1076 garaiko toki izena aipatzen duzu. Izen ortatik, nik uste, geroagoko amor, amur zatidun itzak egokitu bear litezkela:

        Amur-leku

        Amore-bi-eta                (Amur (e)-bi-eta)

        Amore-eder                (Amur (e)-eder)

        Amor-oto                (Amur-oto)

        Amor-ortu                (Amor-ortu)

        Amur-io

        Amut-io                (abizena)

        mut-io-zabal                (abizena)

        Amor, amante ez izatekotan, zer dira izenok? Ez dakit, eta ez nizuke esango. Gazterik, antxinako aldizkari Jaungoiko-zalen «Amorebieta»ren itzorkuna irakurri nuelakoan nago. Egia esan, apaiz ark, etimologi xelebre xamarrak ematen zitun, eta baliteke au ere xelebre orietakoa izatea; «Amore-bi-eta», ibai-bi-eta bezala zala zion, eta an zeudela erreka biak itzorkun ori egiztatzeko. Sarri igaro nintzan Amorebietatik, baina egundo ez nitun ikusi ibai bi. Katsu izan nunbait ni, Orixe andiak liokenez.

        Ala ere, amur, amor orrek ba ote du zer ikusirik lats, iturri, ibai naiz urakin? Orra nundik arrain bat datorkidan luma-muturrera, amurraina, amurraia. Ez ote amur-arrain, amor-arrai? Azkuek amu-arrain, amu-arrai (?) dio galdatz (Mirande) batekin. Amur-arrain balitz, urbilean genuke ura, ain ugaria gure toponimian, arraitxoak ur gabe ez-bait-ditezke bizi. Amurraiak, gainera, sare, nasa ta salabardoekin (baita eskuekin ere) atzeman oi ditute, geienbat, gure errekastoetan, ez amuakin. Jakina, au guzi au, maxima cum reserva, erotzat ar ez nazazun.

        49, anpulo «cereza» (Aranzadi). Ez dakit nundik atera zuen. Aranzadik, baina nere errian (elan,B), anpulu «malko» da konposizioan: negar-anpulu malko. «Anpolaiak lakoxe negar-anpuluak» sarri entzun nuen nere errian. Anpolai, anpolaiak guinda (geriz-garratza) da an.

        50, angelu «hondonada». Alako batean dago, egon ere, Ibarrangelu. Ederki Larramendiren aitorra. Auxe gainera: erri-izkeran ez dugu inoiz ere esaten Ibarrangelua, Ibarrangelu baizik: Ibarrangelura noa, Ibarrangelutik nator, Ibarrangelutar.

        Ibarrangelu mila aingeru esan daroe, arrokeriz angoek, urrengo au geituz: Elantxobe mila probe, guretzat ostikada. A mugitza, izen onetan, erdel jatorrikoa dala dirudi.

        88, arraska «pesebre de piedra, etc». «Arrascaeta». Bada nere errian abizen bat «Arrascada», erdalduna ote?

        Eta oarrik aski. Zoraturik nago euskeraren alde ari duzun lan ederrarekin. Ikusi ditut azken Boletina eta Egan; benetan asebete naute, Eganek batez ere. Arantzazuko batzarraren oiartzunak ere eldu zaizkit. Zorionak upelka. Inoiz al izango banu, or izango duzute nere diru-laguntzatxoa. Orain zearo baztertuta bizi naiz euskal alorretik, zuen lan ederra miresten.

        Bejon daizula, adiskide maitea, eta agindu nai zenukenez.