—XIV—

Hirugarren pontxatzea izan dugu goiz berean, zorionekoak gara. Eskuak zikindu behar izan ditut noski, eta nik ere ez dut egunkari ofiziala eskuarterako erabili nahi izan.

        — Granmak berak baino delitu handiagoa daukak!

        Aitzakia dugu Holguín hiribarnean sartu eta kurpila konpontzen diguten artean hotelen batean eskuak garbitzeko. Komunera noa zuzenean. Urik ez dago. Urik ez dago baina alkohola bai, bi mojito dauzkat prestatuak barrara inguratu naizenean. Erraz edaten dira, sobera erraz. Kamareroa hurbildu zait Ñengék Adalbertoren kanta guztiak agintzen dizkion bitartean Victrola zahar zoragarri bati. Nire osaba izan liteke agure hau, nire Kubako osaba aipaezina.

        — Zu errusiarra zara.

        — Bai.

        — Eta zerak gustatuko zaizkizu...

        Ezkerreko eskugainaren larruazal zuri orintsua igurtzen du eskuineko atzamarrekin. Ulertzen diot.

        — Noski.

        — Bai, hala da, gizon zuriari mulatak eta gizon beltzari zuriak.

        — Eta emakume beltzak? Ez ditu inork maite?

        — Beltzaranak... kandela dira! Beretzat bakarrik nahi dute gizona!

        Ñengé barrarantz dator, begi bat itsutzen dit. Nahitarat ekarri nau nire osaba ezagutzera, lepoa baietz.

        — Zuriak gustatzen ez zaizkiola dioen beltzak ez du bere ama maite.

        Kubalibre bat eskatu du Ñengék. Keinu egiten diot alde egin beharko genuela, ez nuke mozkortzea nahi. Lasaitzekoa egiten dit, ez ditudala guztiak entzun. Oraindik frigorifikoan miaka ari dela, galde egin dit osabak:

        — Jaun errusiarra, Kuban zauden denboran ikasi duzu nondik hartzen duen ura kokoak?

        Algara egiten du Ñengék. Baiki, titi dantzari bat bezala gilborra.

        — Eta, maite duzu putzutik edatea?

        Ñengéren algarak ostera. Orain entzun beharko ditut entzun beharrekoak, galdera hauek, doinuagatik, ez baitute zer ikusirik tabernako ohiturekin, eta datorren solasa iragartzen dute. Erantzun diplomatiko bat onena hanka ez sartzearren:

        — Batzuetan...

        Aurrez aurre datorkit, kubalibreari Habana Club-en publizitatea duen plastikozko ziri batekin eraginez.

        — Zenbat jotzen dituzu gauero?

        Enbidoari ez hamar gehiago, baizik eta bi gehiago besterik ez erantzuten dakienaren aurpegi soraioarekin bota dut lehor:

        — Gauero... bat!

        Algara egin du nire osaba kamareroak «Gauero bat!» errepikatuz. Ia hustuan dauka kubalibrea Ñengék eta ez du hemendik aurrera asko beharko zurrunga batean hasteko.

        — Nik bart lau jo nituen! Belauneko minez nago horregatik!

        Zangoarekin keinu Ñengék. Nahitarat ekarri nau, zer duda egin. Ez diot barre egin nahi osabari. Bere aita ezagutu nuela esateko gogoak ematen dit.

        — Hamabost urteko birjina batekin nengoen lehengo batean. Heldu zidan eta «Zer luzea daukazun!». Esan nion, «Lasai neska, laster esanen duzu ze motza zuen agure hark!».

        Ez dit barrerik eragiten osabak. Menturaz ohartu da ilobaren aurrean ari dela antzerkian, barregarri baino, negargarri. Zer edo zer sumatu du Ñengék, solasa aldatu du:

        — Errusiar honek ez daki zer duen Martík sakelan!

        Seriostu zait osaba. Besotik heldu nau. Ezker-eskuin behatzen du, badaki bakarrik gaudela baina sasiak belarriak dituelakoa egin behar da noski niri esandakoa sinets dadin.

        — Kartzelan sar gaitzakete!

        Keinu egin dit berriz Ñengék. Ahapetik esan dit osabak, biziaren sekretua argituko balit bezala:

        — Zuk ez dakizu nor zen Ginebrita?

        — Ez...

        — Ginebrita esan zaio beti...

        — Ez dut uste kartzelarako modukoa denik...

        — Egizu kontu bera dela Martiria, Apostolua, Egile Intelektuala...

        — Ginebrita!

        Hatuey garagardo botila bana azaldu da barra gainean.

        — Beti zeraman petaka bat sakelan.

        — Martíren kozkorra, ja, ja!

        Ñengék ere kartzela arriskatzen du.

        — Ongi behatzen badiozu Habanako estatua nagusiari, konturatuko zara eskua Floriditara luzatua daukala godalet bat ginebra eske!

        — Horiek esamesak dituk...

        — Egia duk, estatua guztietan lurrera beha zegok...

        — ...guarapotuta!

        — Merezi duzue kartzela bai! Gezurrak esateagatik!

        Osaba jakintsuak bezala eman dit errierta osabak.

        — Aizu, zu... errusiarra! Dostoievskik ez zuen edaten ala? Noski! Nola nahi duzu Martík hainbeste esaldi biribil esatea edan gabe?

        — Ez al zara ohartu baduela esaldi egoki bat egoera bakoitzeko?

        — Hori ezin liteke Ginebrita izan gabe!

        Zenbatu nahi ditut barra gainean dauden botila hutsak, baina nahasi egiten naiz. Behin eta berriz hasten naiz, baina ezin dut amaitu. Aspertu egiten nau Salsak, ez dut maite Adalberto. Ez naiz inoiz Santiagora iritsiko.