—XII—

Ñengé etsita neukan ez etortzera, baina probintzia bateko guajiro mulato zuriska batek santiagotar habanero telefonoa baino beltzagoko beltz bati purotxoa bere bemba ederretarik kendu diola ikusi dut nik, eta badakit derrota baten lekukoa naizela. Minduta dago Ñengé hargatik, eta kezkatua, ezin izan dudalako zafran gelditu. Ez nuke nahi gorrota nazan. Beraz, Baneseraino etorri gara neuk nahi dudalako, eta ez beste ezergatik: amorante bat dauka berak hemen. Bohío apalez eginiko auzune batean dauka etxea. Inguruan jaio zen Rubén Zaldívar. Ez da oso ezaguna izanen Rubén Zaldívar hau euskaldun batendako ere, halako izen ederra eman zioten mutiko beltzaranak gerora Fulgencio Batistarena hartuko zuela argitzen ez bazaio. Ñengéren amorantearen ama irten zaigu, berrogeita hamabi urte ditu. Zimela, zahartua. Bezperan majá bat akatu zuten etxeondoko baratzan. Senarrak sei infarto eta bi tronbosi izan ditu, aitona ospitalean dute hilaginean, hantxe dago Diana, zaintzen.

        Banesko ospitalea zikina denik ezin da esan, oso garbia da, Banesko ospitaleak dituen baldintzetan inon izan litekeen ospitalerik txukunena da segurrenik. Halako solairu txukuna zeukan duela hogeita hamar urte nire herriko udal hiltegiak, han ibiltzen gineneko hezetasun berdina sentitu dut, han aditzen nuen usain sarkor lakar bera aditu dut botikategiaren aurretik iragan naizenean lurrin betegarri batek leundua, eta behorrak botzen zituen matarifeagana bezain isila sartu naiz goiko logelan.

        Hainbatgarren aldia dut kondenatuaren ziegan sartzen naizela azken urteotan, oraingoan ez da adiskide bati betirako adioa egiteko baina. Haiekin gertatu izan zaidan bezala, gaur ere burdina herdoilduak baino, ez dabilen bentiladoreak baino, ibiliaren ibiliz koipetan beratuak diruditen koltxoiek baino, ondoan dituzten lagun eta ahaideen solas ergelek baino, jadanik aurpegian ehortziak dauden begiek baino, biriketako minbizidunaren eztulak nau lazten hamahiru gizonezko hondatu hartzen dituen gela honetan.

        Dianaren aitona eldarnio batean dago, ez du onartzen pilularik, ahoan ipini orduko bota egiten du. Nire ondoraino dator txakurtxiki bat bezala pilotari txarraganaino. Makurtu eta hartu egin dut, txipia da oso, arroxa kolorekoa.

        — Ez, ez du balio, bota ezazu!

        Ez dut bota, gorde egin dut eskuan. Izara ere zikindu egiten du aitonak. Medikua sartu da, Chevrolet nabarmen bat. Ni baino arrotzago ematen du hemen. Distraitu nau, hori bere alde. Irteterakoan botikategira behatu dut berriz, eta berriz ere iruditu zait, lepoa jarriko nuke, han dagoen erizaina ezaguna dudala, Barakaldoko neska gailego bat. Beha gelditu zait, bera da.

        — Idatz ezak, idatz ezak ospitale honetaz! Hau duk Kuba!

        Bembak apurtu nahi nizkioke ukabilkazo batez. Garagardoak zorroztutako eztabaida gogorra izan dut Ñengérekin Kubako osasungintzaz. Ez du sinesten nik berrogei dolar ordaindu behar ditudala hagin bat kentzearren, eta nik ez diot sinesten atzerritik laguntza solidarioan heldutako botikak farmazietan salgai jartzen direlakoa atzerritarrok berriz eros ditzagun dolarrak uztearren. Bere lagun baten tarjeta atera dit, garaia zuen, ez dago adiskide euskaldunik ez duen habanarrik. Bilbokoa da, euskaldunak ditu abizen biak.

        — Ventolin mordo bat ekarri zuen, eta gero salgai jarri zituzten!

        Ez dakit egia den, eta Ñengék ere ez daki egia den, baina sinetsi egiten du. Berak ez baitzuen ikusi. Orain bere adiskide bilbotarrak ez du Ventolin biltzen, koadernoak baizik, eta berak banatzen ditu eskoletan.

        — Hori ez duk elkartasuna!

        — Karitatea ere ongi hartzen diagu hemen! Ez duk ospitalea ikusi?

        Hatzetan min hartzeraino estutu dut pilula, ahoan sartu eta hagin tartean birrintzeko gogoak hartu nau. Zurruta gehiago behar dut. Ñengé da orain errukitu dena:

        — Polita duk Diana, ezta?