Failte Romhai

— Tamalez, guk nahi baino gutxiago mintzatzen dira gaelikoz Irlandan, iparraldean zein hegoaldean —Sinn Feineko goi karguetarik bat mintzo zait, Pat Rice.

        Betaurrekodun gizon alai hau ez da 'Gaeltzaindiko' kidea, gaelikoak ez baitu oraingoz behintzat Euskaltzaindiaren pareko akademiarik; baina Belfasten herri zeltarraren hizkuntzari buruzko galderarik eginez gero, Pat Ricengana bidaliko zaituzte:

        — Pat Ricek erantzungo dizu hori.

        Eta bera kontent euskaldunokin berbetan egiteko.

        — Ingelesaren eta britainiarren kolonialismoak dauka erru zati handia. Baina bertokoek ez dugu behar beste ahaleginik egiten gure hizkuntza zuzpertzeko. Batzuentzat nahikoa da nazionalista edo errepublikarra izatea norbere buruarekin bakean egoteko, bere irlandartasuna kolokan jarri beharrik gabe.

        Gaelikoz edo ingelesez hitz egiten du normalean Pat Ricek. Jakinaren gainean gaude ordea, italiera, espainiera eta alemaniera mintzatzen dituela. Baita japoniera ere. Gurekin euskaraz ari da.

        — Ingelesak estaltzen ditu Irlandako hizkuntz maparen zati gehienak.

        Nekazal-gune batzuetan ezik —gaeltacht izenez ezagutzen direnak—, ingelesa da nagusi uhartean. Cork, Kerry, Mayo, Galway, Wateford, Meath edo Donegal konderrietan, hala ere, gaelikoa da erabiliena, jatorrizko hizkuntza.

        — Gaeltacht hauek babestu asmoz, laguntzak ematen ditu Dublingo Gobernuak. Laguntza hauen bitartez nekazal guneen ekonomia babestu eta indartu nahi dute, gaelikoarentzat arriskurik handiena den emigrazioa saihesteko. Baina geroz eta gaeltacht gutxiago daude eta gaelikodunak urritzen ari dira eremu horietan.

        Lazkaoko barnetegian hamabostaldia egingo dute aurten ere Pat Ricek eta bere neskalagunak. Hirugarren astea ere bere Euskal Herri maitean igaro nahi du.

        — Ez, hirugarrena klasean ez. Ingurua hobe ezagutzeko eta lagunak berriro ikusteko. Txillardegi-eta.

        Iaz bigarren maila gainditu zuen eta aurten hirugarrenari helduko dio abuztuan. Badaezpada, lezioa ikasita joan nahi du, eta euskal gramatikako liburu bat lortuko ote diodan eskatu dit.

        — Bai, noski. Baina trukean gaelikozko berba eta esaera batzuk erakutsiko dizkidazu.

        — Failte Romhai (ongi etorria), horra lehen ikasgaia.

Connor Belfasteko merkatalguneko Waterstones liburudendan lanean ari da hiru urtetik hona. Lankide gehienek jatorri protestantea izan arren, 25 urteko mutilak ez du bere jatorria eta izaera irlandarra ezkutatu beharrik. Etxera itzultzean aldiz, segurtasun neurriak hartu beharko ditu. Hiriko hego-mendebaldeko Upper Dumurry auzunean bizi da, lealistez inguraturik. Bizileku arriskutsua edozein katolikorentzat, eta areago Connor bezalako sinn feiner batentzat.

        Waterstones liburudendara sartu aurretik, atariko zinpeko goardiari nire ingeles baldarraz Connorgatik galdetu diodanean, ile gutxiko eta aurpegi zurbileko zaindariak erantzun dit:

        — Connor? Fenian gogaikarri hori? —eta alkandoraren mangapeko tatuajea mugitu du nire sudur aurrean—. Goialdean egoten da.

        Zinpekoak purrustatu bezala, bigarren solairuko mostradore txikian egoten da Connor, politika eta historia liburuen atalaren parean. Bazter aproposa bera bezalako historialari kuxkuxero batentzat.

        — Humberto naiz. Euskara ikasi nahi duzula esan didate, eta nik gaeliko apur bat ikasi gura nuke. Elkar laguntzeko asmotan etorri naiz.

        — Barkatu?

        — Pat Riceren partetik nator —eta Connorri hasierako aurpegi mesfidatia ezabatu zaio orduan—. Barkatu bigarren atrebentzia baina, nor da hor beheko zinpeko hori?

        — Zakar jardungo zizun —lortu diot irribarre sinpatikoa—. Shankillekoa da, gaztetan talde armatu unionistetan ibilitakoa. Suetenak bergizarteratzeko beta eskaini dio, baina oraindik ez da zeharo baretu.

        Connor karreraduna da, ongi mintzatzen da gaelikoz, baina eskolaren batean lana lortu ezinik dabil, irakasle premia hainbestekoa den herri honetan.

        — Eskola protestanteetan ez daukat inolako aukerarik. Katolikoak berriz, Elizaren menpe daude; eta baldintza guztiak soberan betetzen ditudan arren, ez daukat gotzainaren sinadurarik. Atzera bota dizkidate eskari guztiak.

        Bienbitartean, liburudendako lanari eutsiko dio. Bertako soldata motzarekin eta gaelikozko klase batzuekin ordaintzen ditu etxeko errenta eta asteburuko guinnessak. Lortu dut irakaslea... eta trago-laguna.