Praga - 2

 

Jaio jaioa jaio zen

nire judu igel izaera

eraikitako hondoen

putzu batean

maitatzea galtzea

                        beti gorago

hiri garaituaren bandera

 

                       * * *

 

Niregandik urruti hain urruti

Historiaren babesa

                         eta lurrarena

mirabeak nekazariak etorkinak

marinelak bikeztatzaileak naufragoak

irlarik gabeko itsaso bigunetan

                                         iparrean lanbroa

haien suteetan kondenatutako sorginak

                                                    hegoan ihesa

 

ez nuen aukeratu zuen artean jaiotzea

zuen ikaren hirian

haren hegoalde garaitu eta iheslarian

gosezko eta ahanzturazko lorratz erdipurdikoak

itzal-antzerkia izan nintzen hormatzarretan

non fusilatu baininduten tanpoiek eta susmoek

 

ihesean zihoan armadaren atzealdean jaio nintzen

zentinelaren argitan geratu nintzen

eta aire eta ura maileguan eskatu nizkizuen

sobera zenituzten auzoetan

                                     eta zuek ero garaituok

bitartean itsasoak itxuratzen zenituzten

nondik Ingalaterrako printzeak iritsiko baitziren

eta Pragarekin batera eramango baitzintuzteten iparralde

egoki bateko portu garbietan ainguratzeko

 

                     * * *

 

Itzultzea beharrezkoa ez den tokia

bakar-minez oroitzen duen

judua bezala

konfiantzazko paradisuak

                                  norberaren larruan

edo gorputzen sarkortasun

                                    bigunean

Pragan bizi naiz metatuz noala

hiltzen den lekuko bakoitzarengan

norberaren identitatearen

oroitzapenak zorrak galerak

alemanez idazten dut hitzak

ez daitezen izan zuenak ez nireak

                                             azken finean

mintzairak oro txalapartak dira

sokorri eske hizkuntza

                              onartezin batean

judu izatea Pragan bizitzea alemanez idaztea

judu ez izatea eta alemana ez izatea da

                                                     eta onartua ez izatea

hiriko familiarik onenetan

                                  zeinek identifikatzen baitute

alemana Alemaniarekin eta judua izatea alarmarekin

 

zainetatik ihesean doan ibai bat

edo agian soilik iragaten den bat

baina Pragaren airea

haren erregerik gabeko jauregien

hizkuntzarik gabeko hiztegien

gudari atzerritarrez beteriko

gariten monumentaltasun

                                  herdoildua

izan zen odolaren erritmoa aldatu zuena

eta lau puntu kardinalen mapa zehatza

azken uneko gurutzearen lau kantoi

                                                seinalatu zituena

atzerritarrak izateko jaioak

zuekin partekatzen dugu garaituen izaera

baita oroitzapenak ere —zuenak, noski—

ontzi-eskuadrarenak itsasoan

                                       Pragako itsasoetan

 

iragaten den edo bueltan den odola diot

zuen oroitzapenak zuen memoria

eta azkenean ezinezkoa atzoko eguna eta biharkoa

norberaren eta bestearen galeraren mestizoak

boleroaren eta K bostehun eta lauren kultura

 

Mozartek Pragari hiru mugimendu

lagatzen zizkionekoa sobran zeukan sinfonia batetik

 

                        * * *

 

Pragan jaiotzeak 1883an

esan nahi zuen inperio austro-hungariarraren

mendekoa izatea

Frantzisko Josef Historia-xahutzaile bat zen

Sissi seme-alaba erailgarrien ama

anarkista kontsekuente batek

                                          dinamitatua azkenik

 

Kafka aitaren aldetik

Amschel amaren aldetik

Kafka sekula irakurri ez zuten merkatariak

gongoil eta ikara goiztiarreko umea

Praga izan zen lehenik lehen mailako eskola

besaulki patriarkala kontzientziaren ausikirik

                                                                 gabeko aitentzat

abokatua eta laburki sozialista

mila bederatziehun eta bederatzian protesta egin zuen

Ferrer Guardia erail zutelako

Komunaren berrogeigarren urtemuga ospatu zuen

emakumeak maite izan zituen haiei gutunak idazteko

eta Milena Jesenskak txekierara itzuli zuen

berriz aberriratzeko alferreko saio batean

hari nolabaiteko sexu urritasuna antzeman eta gero

 

                                                                         alemanez

Kafkak semea eta hiritarra izatearen ikara deskribatu zuen

edo agian aita eta estatua ziren

                                             —Benjaminek hala uste zuen—

bere jakinduriaren bi arkeologiak:

egiazko gauzen zurrumurrua eta eromena

 

                                                           Praga

gaztelua eta justiziaren sotoa zen

Txinako harresi handia

edozein garaiera txikiagotzen zuten

                                                   geletatik zehar

norberarengandik irteteko ahalegin alferrekoaren amaieran

 

gazteluko kaleak Pragako kaleak

                                               labirintoa

alemanez idazten duen juduarentzat eta

Talmudaren tradizioa eta Sionen esperantza eskas

                                                        bereganatzen dituenarentzat

 

aitaren usaina hiri-emakume mugarik gabea

                                                                Praga

Errepublikako hiriburua mila bederatziehun eta hogeita bian

iheskorki subiranoa bi okupazioren artean

Kafkak alemanez idazten segitu zuen

txekiarren susmoen eta juduen erdeinuen artean

garai hartan gazte eta banpiro itxuran dago

irteerarik gabeko kale plaza argazki batean

kafkiarra zen argazkilari batek egindakoan

                                                             kafkiarra avant la lettre

 

tuberkulosia mututasuna Wiener Wald erietxea

Kierlingen heriotza Vienatik gertu

Pragan lurperatua aita metafisiko baten

eta aski literarioa ez zen ama baten ondoan

Hitlerren eta vietnamdar kosmikoaren profeta

haren arrebak ilunpean gaseztatu zituzten

eta haren obrak erre dekadenteak eta irrealak

                                                                  zirelako susmopean

 

Benjaminek umore zentzua zuela uste duen arren

ezerk ez du erakusten haren azken obra

—Josefina kantaria edo saguen herria—

tuberkuloso baten ikuspuntutik begiratzen den

hiri moldakorrari eginiko zakarkeria bat zenik:

ikararen hiria etorbideetan

larrazkeneko zuhaitz zurbilak

 

                                          nahiz eta dena posiblea izan

bere obrak suntsitzeko judu bati eskatu zion gizon batengan

zer juduri eta horixe sekula egingo ez zuen bakarrari