Autore batek berean ez beste kultura batean zenbaterainoko oihartzuna izan duen jakiteko, arrasto kuantitatibo baliozkoa dateke erreparatzea zenbat obra itzuli zaizkion tokiko hizkuntzara, zenbat itzultzailek, zenbat diziplinatan. Zenbateko horri begiratuta behintzat, agerikoa da besteak beste Mikel Laboari Liluraren kontra sorrarazi zion eta Negu Gorriak taldeari nolabait ere izena eman zion autoreak lilura eta gauza gehiago piztu izan dizkiela euskal egileei, haren aleak euskaratuak baitituzte aspaldi handian Juan San Martinek, Joseba Sarrionandiak, Joxerra Garziak, Itxaro Bordak, Harkaitz Canok eta Patxi Salaberrik beste askoren artean, poemak eta antzezlanak batik bat.

      Beharbada teatrogile gisa errekonozimendu handiagoa izan badu ere, gaur egun inor gutxik ezetsiko du XX. mendeko poemagile aleman eta europar nabarmenetako bat ere izan zela Bertolt Brecht (Augsburg, 1898 - Ekialdeko Berlin, 1956), baita autore oparoa ere: haren 2.000tik gora olerkien lagin zaindua eta indartsua dakarkigu orain Irati Majuelo Itoizek bilduma honetara. Baditu Brechtek ale oso narratiboak, are ipuin klasikoen oihartzuna dakartenak; baditu elegiak; baditu kantuak, odak, ereserkiak, baladak (musikarekin zuen harreman estuaren erakusgarri); neurtitz errimadunak, bertso libre ia prosazkoak. Sorta zabala eta askotarikoa.

      Brechten gaztetako ahots noiz nihilista samar noiz ederzaleak, autorearen kontzientzia politikoa sakondu ahala, bide egin zion ahots gero eta sozialago, konprometituago bati. Berdin beharrezkotzat jo zituen, ez alferrik, eguneroko ogia eta eguneroko justizia. Burges txikien sendi batera sortua izanagatik, marxisten aldera lerratu zen 1920ko urteetan, eta nolabaiteko klase eta ideologia mudantza hark markatu zion harrezkero bidea: “Edonora noala, guztiz seinalaturik nago / aberats ororentzat, baina jende xumeak / atxilotzeko agindua irakurri eta / babesa ematen dit”. Marxismoaren inguruko poema didaktiko samarrak idazteaz gainera, askoz harago, herri xehearen klase borrokaren zerbitzuan jarri zituen bere sorkariak. Eta esan daiteke gaur egun oraindik ere ia edonorentzat dela eskuragarri haren poesia.

      30eko hamarkadako goraldi faxistak hartaratuta, erbestera jo behar izan zuen (Eskandinaviara, AEBra), eta han idatzi zituen bere obrarik ospetsuen eta espresiboenetako ugari: ahots errogabetu bat Hitler Margolariak eta gainerako Harakinek jazarritako jendeei urrutitik mintzo. Hartarako “garai txarra” izanik, lirikaz haraindiko lurralde poetiko batera ere jo behar izan zuen nahitaez, baina ezin esan joanaldi hartan bere poesia sakrifikatu zuenik, bai eraldatu, tonua nabarmen idortuz baina aise uztartuz, ia banaezin bilakatzeraino, denuntziaren gordina, eguneroko bizimoduaren biluztasuna eta elkartasunaren gozoa.

      Bere garaiko giroa ez ezik bere garaikideena ere fin eta fier islatu izana egotzi izan zaio Brechti; orainari aurrez aurre begiratzea, baina geroaz ahaztu gabe. Berak garbi esan zuen ez zuela “inolako hilarririk behar”, baina egin zien oroimen eskaririk, hala ere, etorkizuneko edo beharbada balizko garai batean sortuko zirenei: “Zuek, baina, azkenik garaia heltzen denean / gizakiak gizakia lagunduko duena / gogora gaitzazue / bihozberatasunez”.

Maialen Berasategi Catalán