Beluna Moon, te konfidentziala

Baziren Belunara bera ikustera propio joaten zirenak ere. Rotterdamen, petrolio usaineko hiri hartan, jendea harritu egiten zen gamuzazko gabardina soinean zuela tabernara sartu eta ginebrak zizelkatutako begi distiratsuekin tea eskatzen zuenean, halakoa baitzen hiri osoan barreiaturik zeukan mozkorti fama, eta hain lotuta zegoen jendearentzat bere jotzeko era zerutiarra era guztietako droga ezezagunekin, edonork apustu egingo baitzukeen pattarra, edo behin irekiz gero botila osoa hustu behar izaten den vintage oportoa izanen zela eskatuko zuena.

        — Hotza egon dadila, mesedez.

        Bere miresle harrituak ahoa bete hortz geratzen ziren. Tea, eta gainera hotza. Kamareroak oso ondo beteko zuen, ordea, Bob Ieregik leku publikoetan zegoenean berari zuzentzen zen jendeagan hainbeste estimatzen zuen jarrera distante eta errespetuzko hura, zilarrezko teontzian ohiko teari ez bezala kerik batere ez zerion isurkina inguratuko ziola mahaira kikararekin batera, baina koilaratxorik gabe. Bobek, artean, gamuzazko gabardina kendu eta sonbreirua erantziko zuen era pausatuan, Rotterdameko musikari gazteek mila bider entseatu arren kopiatzerik lortzen ez zuten estilo paregabe batekin. Bi hilabete ziren te hotza baino edaten ez zuela. Ez garagardo, ez whisky, ez ardo zuririk. «Urari ere muzin egin omen ziok», esaten zuten mihi gaiztoek. Tea bakarrik.

        Estreinako Gauloises zigarroari sua erantsi eta Belunan tea eskatzen zuenero, irribarre txiki bat ateratzen zitzaion Ieregiri —«Errespetu guztiarekin, putaseme batek bezala egiten duk barre», esan zioten behin—, erleak lehen aldiz ikusi zituen aldia ekartzen baitzion teak gogora. «Erleak ikustea», hala esaten zion Ieregik mozkortzeari. Hamalau bat urte zituela izango zen, Nikolasen arrebaren ezkontzan. Ez zuen gehiegi edan, baina konturatzerako bere begien aurrealde pitzatu hartan erleak ikusten hasi zen; bat-batean inguratu eta begi ertzetik alde egiten zuten erleek, malguki edo tranpolin ikusezinen indarrak bideraturik, orain erraldoi eta ziztagarri bihurtzen ziren, hauts partikula ilun ziruditen eltxo ttipi eta gozo geroxeago. Erleak lehenbiziko aldiz ikusi zituen hartan, ordurako jada bere lagunik leialena zen Nikolas. Hark eraman behar izan zuen etxera arrastaka. Bestela ere galtza bete lan izango zukeen ilehoriak Boben gorputz handia karriatzen, baina gorpu mortua izanik, areago kosta zitzaion, upa bete lan bai, etxeko ezkaratzeraino heldu eta Iguanaren etxaldea deitzen zuten hartako eskailera gorri haiek igoaraztea. Txirrina jo eta Boben ama atera zitzaien. Gezurra esaten zuenero legez, katagorri ikaratuaren begiak jarri zituen Nikolas Holoborodko zintzoak. Hark botatako aitzakia entzun zuenean, barreari eutsi ezinik, bertan behera kiribildu zen Bob iguanaren mihia zirudien eskailera saldotik behera, elurbildua bailitzan.

        — Barkatu, Ieregi andrea, baina uste dut siberiar erara prestaturiko teak bihotzerrea eragin diola zure semeari.

        Hurrengo goizean, bere gelako zoruan etzanda esnatu zen Bob, tapakirik gabe eta bezperako arropa eta zapatak soinean zituela. Esnatu orduko egundoko beldurra ernatu zitzaion bere garunaren atzealdetik —portaera eta emozioaz arduratzen den garunaren partetik— bizkarrean behera. Ez zen bere gelatik ateratzera ausartzen. Eguerdiko hamabi eta erdiak pasatxo ziren, eta bere gelako apalak behatuz, gortinaren tolesturak zenbatuz, ateko markoaren iltzeak laztanduz eta bere gela hartan nonbait arraio egon behar zuen erlauntzaren bila eman zituen bi ordu —inon topatu ez bazuen ere, nonbait behar zuen erlauntzak, bere buruko zaratei kasu egitera—, harik eta ordu bietan sabelean zeukan ijera-zuloak bazkaltzera jaistera behartu zuen arte. Portaera eta emozioaz arduratzen zen bere garunaren partearen harridurarako —berak ordurako tabako landaketez erein zuen garunaren partearen harridurarako— bazkaltiarrek ez zioten Bobi ohikoan baino arreta gehiagorik eskaini. Bere amaren begirada konplizea sumatu zuenean ohartu zen ez ziola aitari ezer esan, ez zeukala semeari errietarik batere egiteko asmorik. Gau hura sekula existitu ez balitz bezala: ahaztea beste lanik ez zuen, garuneko amapola landaketen artera baztertu eta egun hura ahaztea.

        Sekula ez aipatzearen ondorioz eta anitz urte geroago, berak ere garuneko amapola landaketak zeharkatu ohi dituzten alkohol ibaietako batera jaurti zuen gau hartako oroitzapena, kurtso bukaeran eskola liburu gorrotatu bat ibaira botatzen den era abegikor berean.

        Baina propio ahazten diren gauzak dira nolabait gero akordutan gehien gordetzen direnak.

        Ezti berriagoetara itzuliz, parentesia bailitzan itxi zuen Bob Ieregik irribarrea. Ongi zegoen jarraitzaileak begira sumatzea, ikustea belardendak musikari gazteen eskariak ase ezinik terik gabe nola geratzen ziren, gamuzazko gabardinak janztea Rotterdam hiriko tronpetajole hasiberri guztiek, denek bere jotzeko era imitatu nahia bera. Baina horrek bazuen beste alde bat, hain atsegina ez zen beste zerbait ere esan nahi zuen hirian hain ezaguna izateak: bere egonaldia gehiegi ari zela luzatzen. Zerbait pentsatu beharra zegoen, azkar pentsatu ere. Gogoetarako lasaitasun bila, Bob konfiantzazko tabernetara baino ez zen azkenaldian biltzen, eta bere konfiantzazko kamareroek, hiri hura bilakatu zen arratoientzako zepo hartatik ateratzeko irtenbidea xerkatzen zuen bitartean, ondo baino hobeto gordeko zioten konfiantzazko teontzi hartako sekretua, hain gustuko zuen konplizitate-joko distante hartan. Te hotzaren sekretua.

        Urte askotan amorante izan zuen Klara Miaori telefonoz hots egiten zionetan, sordina jarri eta telefonoz jotzen zion tronpeta, the train in your eyes. Zure begietako trena. Bere Klara maitea ezkondurik zegoen, ordea, senar guztiak bezala, senar bihurtzen direnean jeloskor eta zelatati bilakatzen diren gizon horietako batekin. Etxera heltzean, senarrak oso pozik ikusi zuen behin emaztea, eta ezkerreko belarria gorriturik gainera. Seko jeloskortu eta haserrarazi zuen emaztearen alaitasunak. Klara ez zen, itxuraz, poza eta zoriona ongi ezkutatu beharreko altxorrak zirela ohartu. Ez da arrunta zoriona, batzuetan gertatzen den arren, horrela, esnatu eta bat-batean, hortzetako pasta zuria ikuste hutsarekin zoriontsu sentitzea, pozik, gurata hartu ezin daitekeen jarrera den sentimendu zoriontsu horrek harrapatuta, nork daki zergatik, ilea orrazterakoan ispilutik bestetan baino urrunago jarri zarelako agian, edo auskalo, irratirik piztu ez duzulako, edo, beharbada, egun hark haizeak bezala aurrerako jarrera hartu beharrean atzerakoa, gaztaroranzkoa hartu duela iruditzen zaizulako, irudipen faltsu hori izan duzulako; zerbait berezia portaera eta emozioaz arduratzen den garunaren atzealde horretan; tabako landaketek beste zentimetro bat bereganatu dutelako zure garunean; garunaren zati horretatik hain urruti ez dagoen mugimendu trebeen alderdirantz hedatzen delako gorputz-adarrak indartsu sentiarazten dizkizun poz ustekabeko eta bitxi hori. Baina hori ez da normala, ez da iraunkorra, ezta naturala ere. Pozak gugan hartzen duen itxura ez da normalean garunaren atzeko aldetik, tabako landaketak dauden emozioaren alde hartatik sortzen, baizik eta garunaren aurrealde faltsuagotik, ikusmenaren eta ikuste ezagumenaren aldetik; eta horrelakoetan, poza ez da tabako landaketetaraino hain aise heltzen, igarri egiten da guk zoriontasuntzat hartu dugun pozaren inpostore hori, eta leporatu egiten digu gurekin dagoenak, nola egon haiteke pozik, ez al daukan lotsarik, errespeturik, eta abar.

        — Pozik ikusten haut. Non ibili haiz gaur goizean?

        — Inon ere ez, maitea. Ez nauk etxetik irten.

        — Telefono deiren bat jaso dun?

        — Ez, maitea. Musika entzuten aritu nauk.

        Senarrak, ordea, emaztearen belarri gorritua gogoan —telefonoz luze jardun zuenaren seinale—, jaka erantzi eta elektronika aplikatuan zuen jakituria praktikan jarriz, egongelako mahaitxo orekarik gabekoan zegoen telefonoaren entzungailua deskiribildu eta barruko dinamoa ukitu zuen hatz batez. Kiskaltzen zegoen. Dudarik gabe, norbait telefonoz hitz egiten aritu zen, eta norbait hori ezin zitekeen bere emaztea besterik izan. Telefonoaren haria alikateekin txikitu eta Klara etxetik irten gabe eduki zuen astebetean. Eurite handien garaiak izan ziren. Hiri handien arteko komunikazio hariak etenda geratu ziren hiru aste luzez. Telefono kable bustiek erleen ziztua egiteari utzi zioten geroztik. Eta elurra etorri zen, elurra etortzen denero bezala, oharkabean.

        Bobek, bere aldetik, New Yorken denboraldi luzea eman zuen Minton's eta Playhouse bezalako lokaletan jotzen. Hainbat karta igorri zizkion Klarari, bere begietako trenari, bueltan batere erantzunik jaso gabe. Azaroko egun batean, buzoiaren ahotik bere azken gutuna bota zuen une berean, berebiziko izua eragin zion erle bat atera zen postontziaren barrualdetik. Erle bat, non eta buzoiaren barruan. Bide luzea zuen etxerako, New Yorken bide guztiak direlako luzeak, eta bidean otu zitzaion bere begietako trenak sekula ez erantzutearen errua izan zezakeela, agian, buzoiaren ahotik atera berri zen erle madarikatu hark. Nork eta erle hark. Erle hark berak, bai.

        Apika, ireki parentesiak, asturuak hala nahita eta ohikoa ez zen arren, erlezain bakarti bat izoztuta hil zen New York hiriko periferiako auzo-eraztunetan, auzo apartatu eta urrun batean. Bobek, oinez zihoan heinean ikusten zituen markesina anitz haietako batean, tabakoaren aurkako iragarkian azaltzen zen agurearen antza eduki zezakeen erlezainak. Egunek aurrera egin ahala, ez zen inor erlezainaren heriotza malapartatuaz ohartuko; hark zaintzen zituen erleak bakarrik jabetuko ziren haren hutsuneaz. Izan ere, erleek neguan behar baitute derrigor dasta ardoz, eztiz eta azukrez eginiko jangai berezi bat, zeina gabe hil egiten diren eta ez duten ez argituko gaituen ezkorik, ez gozatuko gaituen eztirik ere sortzen. Eta elurrak erlezainaren gorputza erabat estaltzerako, erabakiren bat hartu behar zela-eta, zirt ala zart, beren ekipaiak batu eta paraje apartatu hartatik hirira ihes egitea erabakiko zuen erle kolonia osoak.

        Erleak oso zomorro solidarioak dira, batera hartzen dituzte erabaki garrantzitsuenak. Hirira heltzean eta probisionalki, zergatik ez, posta buzoi publiko urdin eta karratu horietako batean hartuko zuten ostatu, bertako eskutitzen berotasunean abegikor aurkituko zirelakoan. Ordea, buzoi hartara nolabait sartu ziren arren, handik irtetea gaitza zen oso, norbaitek buzoiaren ahotik kartaren bat botatzen zuen unea baliatu beharko baitzuten hartarako. Horregatik, erleak ere, azkenerako, praktikotasunera loturik, buzoiaren barruan zeuden gutunetan zegoen hartaz baliatzea erabakiko zuten, eztia egiteko kanpora atera beharrik izan gabe.

        Hala bada, erleak eskutitzak miatzen hasiko ziren, zer aurkituko eta zer leituko, eta aurrezki kutxetako gutun, propaganda mezu, errusiera ikasteko metodo eta bestelakoen artean, maiteminduen eskutitzen (berak bere begietako trenari igorritako eskutitzen) gozotasuna erabiliko zuten beren eztia egiteko. Lantzean behin, loradendaren bateko foiletoren bat egokituko zen tartean, eta horrelakoetan, nostalgiak hartuko zien ziur aski barrena erleei, beren neguko kuartel hartan.

        Aste batzuetan, aurrezki kutxek gutun asko igorriko zituzten eta eztia mikatzagoa aterako zitzaien. Anartean, maiteminduak kexu ageriko ziren posta zerbitzuaz orain-hurren egunetan, elkarren gutunik jasotzen ez zutelako, zegokien helbidea erdiesten zuten gutun apurrak oso lingirdatsu eta itsaskor heltzen omen zitzaizkielako, eta egunkarietako iritzi sailetan hainbat protesta gutun agertuko ziren postariek eskuak garbitzerik ez ote zuten galdetuz. Beharbada, hipotesi bat baino ez zen, kaleetako markesinetan ageri ziren tabakoaren aurkako kanpainako birika kartoitu eta ilunen argazki haiek bezain legezko zen hipotesi bat. Eta itxi parentesia, eta piztu zigarro bat. Gauloises.

        Baina garagardoa ohikoan bezain mikatza atera zioten klubean —New Yorken garagardoa edaten zuen oraindik— eta berripaperak banan-banan arakatu zituen arren, egunkarietako iritzi sailetan ez zetorren batere protesta originalik. Garagardoari hurrupada luze bat eman zion. Bierraren bitsak beheratzean utzitako aztarnek, Europako mapa txiki bat dibujatu zuten isurkinaren gainalde urreztatuan. Garagardoaren gasak, goranzko bolutatxoetan, kontrapuntua zegion espaloiak bilatzen zituen elurrari. Beste garai batzuk ziren haiek.

        Huraxe zen orain zegoen Europa hartara erakarri zuen errealitatea: kontzertu bat gauero, hiru mila dolar hilero, eta, gauzak ondo joango balira, zorte apur batekin, bere arbasoen lurra ezagutzeko aukera. Hura guztia bere begietako trena ahaztearen truke. Goizero, ordea, Brusela, Erroma, Geneva, Madril, Paris, Oslo edo Glasgowko edozein pentsiotan, hortzetako pastaren hodia eskuratzen zuen bakoitzean, ore zuria bi marra gorrik zeharkatzen zutela ikusi zuen, bere maitearen ezker begiko zuringoan gertatzen zen bezala: bi marra gorri eta paralelo trenbide bat osatuz. In the train through your eyes. Hortzetako pastak Klara zekarkion burura, bere begirada apur bat horizontala. Hortzak garbitzeari utzi zion. Bizarra mozteko aparra masailetan igurzten zuenean, apar zuriaren eta letagin gero eta horiztatuagoen arteko kontrasteak, iragan berriki galduaren azal mintza urratzen zuen. Ni beluna naiz, zu beluna zara, hura beluna da, hi beluna jazz. Ahoa zabaldu eta keinuak egiten zituen ispiluaren aurrean. Hortz horiztatu haiek. Gero eta nahiago zituen orduz geroztik Bobek pentsio merkeak, hauetan, komunetako ispiluak askoz ere txikiagoak izaten zirelako. Keinuak eta keinuak ispiluaren aurrean. Ispiluko bikiari aurreko bizitzaren batean zein animalia ilun izan ote zen galdetuko balio legez.

        Te hotza, baina koilaratxorik gabe. Aspaldi batean, Klararekin zebilenean hartu zuen batere koilaratxorik ez erabiltzeko ohitura. Ez teari ez kafeari, ez zien sekula azukrerik botatzen. Klararen gauzak ziren haiek. Ez zuen jasaten koilaratxoak katiluaren aurka sortzen zuen zarata hura. Bazuen koilaratxoekiko gorroto izugarri bat. Katiluan koilara sartuta zegoela kafea edateko keinua egiten bazuen mahaikideren batek, Klara berehala asaldatzen zen: katilua ezpainetaratzearekin batera kikararen barruko koilara kafe edaleari begitik sartuko ote zitzaion beldurrak ernatzen zizkion purkinje nerbioak, eta histeriko bat bezala oihuka hasten zen. Klarak jasan ezin zezakeen beste gauzetako bat, norbaitek kafe koilarari kosk egitea zen, metalarekiko kontaktuan hortzak gurinezkoak balira bezala tolesten ikusten baitzituen Klarak bere irudimen sukartsuan. Orain hain hori ziren hortz haiek. Bere irudimenean.

        Belunako te hotza dastatzen zuen bitartean egiten zuten gogoeta guztiok bere garuneko tabako landaketetatik begietarainoko bidea. New York urrun hura, bere buzoi eta erlauntzekin. Koilara bat ikustea aski zuen domino fitxaz osaturiko bide hark begietako malkoei eragiteko. Bere audientzia imajinarioak eta bere jarraitzaileek sekula dastatzerik izango ez zuten te konfidentziala hurrupatu zuen ostera ere. Konfidentziala, bai, kamuflatua ez esatearren, ezen konfiantzazko kamareroek tearen labela sokatxotik zintzilik zuen teontzi hartara, tea ez, baizik eta bi hatzetako Castro Scotch Whisky txorrotada luzea isurtzen baitzuten. Horregatik egoten zen beti hotza, baina jelarik gabe, Bob Ieregiren arratseroko tea. Konfiantzazko tea. Kerik gabeko whiskya. Hura zen bere sekretua.

        Film brasildar batean entzundako hura otutzen zitzaion Bobi kikara ezpainetara hurbiltzen zuen une haietan, alkoholaren usaina usna-ildoetan barneratzen zitzaion bitartean:

        — Edan ezak mukizu horrek. Whiskya duk-eta gizonaren lagunik onena. Bai horixe, botilaratutako zakur bat bezalakoxea duk whiskya, botilaratutako zakur bat bezalakoxea.