Hilobi bat Londresen

 

Londresko hotz eta lainoen artean,

berdinak diren etxe haietako batean,

munduko min guztien gainean makurtzen da,

munduan esklaboak daudenetik.

Berdinak dira minak etxe apal haiek bezala,

adreiluzkoak, kea darie ilun, eta bakartiak.

Esklabo guztiak ere berdinak dira:

Ramses II.arenak, Kleopatrarenak, Tai-Ping enperadoreenak,

Asurbanipal-enak, Dabid erregearenak, D. Henrique

infantearenak, Menfisko Sartoris-enak, D. Pedro II.a

enperadorearen baroi zibilizatuenak.

“Potteries”etakoak, Silesiakoak, Afrikakoak,

Errusiakoak. (Eta are Arabiako Lawrence koronelak

berarekin lo egiten zuten esklabo gazteen

askatasun moralez filosofatu zuen).

Aroen eta esklaboen belaunaldien hotz ikaragarrian,

ez dago surik hotz hori arintzeko bere bihotzean,

artikuluak, panfletoak idazten ditu, atsedenik gabe

irakurri eta oharrak hartu, historia egin nekerik gabe

heriotzara arte. Baina bihotza, maitasunak

eta zenbakiek, zentsurek eta jazarpenek

mindua, sutan du, sutan distiratsu

heriotzara arte. — Zure lan guztiak argitaratuta

ikusi nahi ditut — esan dio jarraitzaileak.

— Baita nik ere — erantzun. Eta, paper,

ohar eta eskuizkribu piloari begira, gaineratu du

itxaropentsu eta saminduta — Baina lehendabizi

idatzi egin behar ditut —.

Nola izan dira idatziak eta berridatziak! Irakurriak

izan ez diren bezala. Baina ez du axolarik.

Gau hartan — uste zuten — elur guztia

urtu zen Londresen. Eta enperadore bat ere

ito eta hil zen

elur urtuan. Enperadoreek, oro har,

esklaboak askatzen dituzte merkeago ateratzeko

eta inolako ardurarik gabe alokatu ahal izateko.

Lawrence koronelak ere (gorago esan dugun moduan) bazuen

lan kontratu bat bere esklabo gazteekin. Geroago

gizarte-segurantza sortu zen.

Londresko hotz eta lainoen artean bada, baina,

leku bat hain itxia, hain itxia,

berau zeharkatzea ezinezkoa da, elurra

urtzen duen haizea izanda ere. Leku

gori bat, esklabo guztiak, hautsa

galdu zuten guztiak betidanik — oi Espartako —

han biltzen baitira ikusezin baina trinko,

inoiz traizionatu ez den gotorleku amodiozko bat,

ez baitago ezer mundua ulertzeari uztea

bezalakorik. Esklaboek badakite soilik

aldatu ahal dutela.

                           Zer gehiago jakin behar dugu?

 

1962