Gutuna ene seme-alabei Goyaren fusilamenduei buruz

 

 

(Maiatzak Hiru, Goyarena,
Museo del Prado, Madril)

 

Ez dakit, ene seme-alabok, nolakoa izango den zuen mundua.

Baliteke, dena posible baita, zuentzako

nik nahi dudana izatea. Mundu erraz bat

non gauza guztiek duten zailtasuna etorriko litzatekeen soilik

gauzak berez erraz eta natural ez izatetik.

Mundu bat non guztia egongo den baimenduta,

zuen gustu, zuen desira, zuen plazeraren arabera,

zuen begirunearen arabera besteekiko, besteen begirunearen arabera zuekiko.

Eta baliteke hori guztia ere ez izatea, bizi izateko

interesatzen zaizuna hori ere ez izatea. Dena da posible,

borrokatu egiten dugun arren, borrokatu egin behar dugun bezala,

guretzat askatasun eta justizia den ororen alde,

edo bi horiek baino gehiago,

bizirik egotearen ohoreari buruzko ardura leialaren alde.

Egunen batean jakingo duzue gizateriaz haraindi

zenbatezinak direla horrela pentsatu zutenak,

lagun hurkoarengan maitatu zituztenak haren bakantasuna,

ez-ohikotasuna, askatasuna eta desberdintasuna,

eta gero sakrifikatu egin zituztenak, torturatu, jipoitu

eta justizia laikoaren eskuetan jarri

“erruki handiz eta odol jariorik gabe” akaba zitzaten.

Jainko bati, pentsamendu bati,

aberri bati, itxaropen bati, edo bakarrik

erraiak jaten zizkien gose eztabaidaezinari leial izateagatik,

larrutu zituzten, tripak atera, erre, gaseztatu,

eta gorpuak metatu, bizi izan ziren bezain anonimoki,

edo errautsak sakabanatu, haien oroitzapenik ere gera ez zedin.

Batzuetan, arraza batekoa izateagatik, beste batzuetan

klase batekoa izateagatik, ordaindu zituzten guztiek

oker ez eginak, baita okerrak egin izanaren kontzientziarik

ez zutenean ere. Baina era berean gertatu zen

eta gertatzen da ez zituztela hil.

Gailentzeko milaka modu egon da beti,

otzanki suntsituz, leunki,

bide ezin ulertuzkoen bitartez, Jainkoarenak bezalakoak esaten dutenez.

Fusilamendu hauek, heroismo hau, laztura hau,

Espainian gertaturiko gauza bat izan zen, beste milaren artean,

orain dela mende bat baino gehiago eta bortitza eta bidegabea zenez

Goya izena zuen margolari baten bihotza mindu zuen,

oso bihotz handia, amorruz eta amodioz

betea. Baina hau ez da ezer, ene seme-alabok.

Gertaera bat bakarrik, gertaera labur bat

kate honetan non katebegi bat zareten (edo ez zinateketen izango)

burdinaz eta izerdiz eta odolez eta semen apur batez egina,

zuentzako amets egiten dudan mundurako bidean.

Sinets iezadazue, inongo munduk, inork, ezerk

ez du balio bizitza bat edo bizitza edukitzearen poza baino gehiago.

Eta garrantzizkoena hauxe da — poztasun hori.

Sinets iezadazue, hainbestetan aipatuko dizueten duintasuna

bizipoz hori baino ez da, bizirik egotetik

datorrena, jakinda zuek ez zaudetela inoiz

beste bat baino biziago, inork ez duela sufritu behar, inor ez dela hil behar

zuetako batek bakarrik apur bat gehiago eutsi diezaion

guztiona den eta etorriko den heriotzari.

Espero dut suharki hori guztia baretasunez jakingo duzuela

inori errua bota gabe, izurik gabe, anbiziorik gabe,

eta batez ere hozkeriarik

edo axolagabekeriarik gabe. Hainbeste odol,

hainbeste min, hainbeste larridura, egunen batean

— mundu zoriontsu baten asperdura atzetik joaten bazaizue ere —

ez dira alferrikakoak izango. Aitortzen dut,

askotan, hainbeste mendetako zapalkuntza

eta ankerkeriaren lazturan pentsatzen ari naizelarik, zalantzak ditudala

eta samindurak gainezka hartzen nauela kontsolaezin.

Alferrik izango da ala ez? Baina, alferrik ez bada ere,

nork berpiztuko ditu milioi horiek, nork itzuliko die,

bizitza ez ezik, lapurtu zieten guztia ere?

Inongo Azken Judiziok, ene seme-alabok, ezin izango die itzuli

bizi izan ez zuten une hura, gozatu ez zuten

gauza hura, amodiozko

keinu hura, zer egingo zuten “bihar”.

Eta, horregatik, sortzen dugun mundu bera

kontu handiz tratatu behar dugu, gurea

ez den gauza bezala, utzi digutena

begirunez gorde dezagun

gure zainetatik dabilen odolaren oroitzapenetan,

beste bat izan zen gure haragiaren oroitzapenetan eta besteek maitatu ez zuten,

lapurtu baitzieten, maitasunaren oroitzapenetan.

 

Lisboa, 1959/6/25