Poesia kaiera
Poesia kaiera
Gabriel Ferrater
itzulpena: Aritz Galarraga
2015, poesia
64 orrialde
978-84-92468-68-3
Gabriel Ferrater
1922-1972
 
 

 

Bigarren alegia

 

Vilagut, egia esatera, hegaldi ordu

ugari egina zen, eta pentsatu zuen

garaia zela lur hartzeko bakean

eta ezkontzan. Ezkutuan (baziren

bere garaian moztu beharreko lotura batzuk)

sarri joaten zen partietara eta Lizeora.

Atsegina izan zen neskekin, eta atseginak

izan ziren amak harekin. Laster

erabakia zuen ia, edo esan genezake

mugatuki egiten zuela zalantza:

bi neskak erakartzen zuten. Bata zen

beltzarana, elur urratuko pendizek

islatutako neguko eguzkiarena.

Ez zuen gehiegi hitz egiten, telefonoz

gehiago. Egunez, aire zabalean,

begiak erdi itxita izaten zituen, eta gauez

irekitzen zituen asko, ilun eta zintzo.

Dantzatzen zen erruz, baina ez bereziki ondo,

eta perfektua zen gidatzen. Eskuak,

dena kemen, gerta zitezkeen gozo,

eta dena ahazten zuen Vilagutek haiei begira,

edalontzi izoztu baten fruitua ahurrean

edo lurrunaren azal leuna, zerrenda zuzenetan,

hatzekin erauzten zuenean.

Ez zuen barre egiten gehiegi, eta arretagabe egiten zuela

zirudien, eta denbora batera igartzen zitzaion

beste algara bat zuela, sakona

eta hunkitua; sentimendu egindako gorputza

eta beste gorputzekiko adiskidetasunaren zantzua.

Baina ez zuen sobera pentsatzen gorputzetan,

ez zuen kezkatzen eskua izatea

piztia erregutzaile bat:

animaliak ez dira pertsona, ondo

tratatu behar dira, baina kasu handirik egin gabe.

Ilehoria zen beste neska, eta udan baino

ez zuen azala beltzaran. Izotzik gabe

hartzen diren likoreak edaten zituen, haur

garaiko oroitzapenak bezain lodi eta lokartuak.

Baina gutxi edaten zuen, eta Vilagut

urduri sentitzen zen harekin:

ez zekien nola eskaini

plazer zuzen eta agerikoren bat.

Atsegin zuen janaria prestatzea, eta uste

izatekoa zen ondo jatea ere gustatuko

zitzaiola, baina ezin zuen

jatetxeetara eraman: jokaera arau

zorrotzak zituen neskak, bazterketez

eginak. Hortus conclusus. Hesi

garaiak, eta barruan, dena promes hezea.

Iragan urrun eta luze batez mintzo zen

(hainbeste sartu zen estimu erneko

urte haietan), festez eta egutegiaren

araberako erritualez, eta berehalako irekiera

izango zuen etorkizunaz. Gardena

zitzaion oraina, jario leunekoa,

eta ez zuen sendoagoa egin nahi.

Neskato batek bezala egiten zuen barre, maiz,

eta batzuetan desgaraiz.

Festa pribatu batzuetan baino ez zuen

dantza egiten, sarri ez, baina musikari

fidel, garaiaren norabideei bezain.

Oso pertsonalizatua zuen gorputza

eta beste gorputzen ez lagunegi, inoiz ez

muga edo distantziekiko arretagabe.

     Vilagut luzatzen ari zen,

baina bazekien goiz edo berandu

hartuko zuela erabakia, eta hasi zen aferari

neurria hartzen, lehenik, konponketak.

Eraberritze lan irmoa eskatzen zuen

jauretxe batean bizi zen. Lagunei

ez zien beste ezertaz hitz egiten.

“Trenkada hau behera, hara:

ondoko gelak eta honek handi bat

osatuko dute, eta leiho zabal bat irekita,

haurrentzat ezin hobea, eguzkia behar dute eta;

sukaldeak hartuko du patioaren

alde bat; etxebizitza batean, azken finean,

sukaldea da bihotza, etxe bat

hori da, ulertzen didazue”. Astebete

igaro, eta dena aldatzen zen.

“Hau izango da egongela, zera, lagunak hartzeko

txoko goxo bat, eta gela txiki hau,

izkinakoa, berariaz egina dirudiena:

hemen arkuteria, eta taberna izango dugu, pentsatzen dut,

girotua; okerrena da garajea:

nire autoa, harena, handia, lekua

hartzen du denak: ez dakit non sartu sukaldea”.

Eta horrela kulunkatzen zen Vilaguten bihotza,

eta taupada batek aldatzen zuen materia:

harria, edozein mitoren aurreko sinbolo otzana.

     Esan beharra dago etxekoiarekin ezkondu zela?

Alkoholik gogorrenak eramango du beti gizona.

 

Faula segona

En Vilagut, si hem de ser francs, portava / moltes hores de vol, i va pensar / que tocava la d’aterrar en la pau / i el matrimoni. D’amagat (hi havia / llaços que en el seu dia es tallarien) / va freqüentar les parties i el Liceu. / Va ser amable amb les noies, i les mares / van ser amables amb ell. Ben aviat / va gairebé escollir, o podríem dir / que vacil·lava limitadament: / dues noies l’atreien. Era l’una / bruna de sol d’hivern reverberat / pels pendissos de neu esgarrinxada. / No parlava gaire, però més / per telèfon. De dia, a l’aire lliure, / tenia els ulls mig closos, i de nit / sabia obrir-los molt, foscos i francs. / Ballava molt, però no massa bé, / i era perfecta conduint. Les mans, / totes vigor, podien fer-se dolces, / i en Vilagut s’oblidava mirant-les / fent conca per al fruit d’un vas glaçat / o arrancant-ne amb els dits, a tires rectes, / l’escorça suavíssima del baf. / No reia gaire, i semblava que ho fes / distreta, i es trigava a descobrir / que tenia una altra rialla, fonda / i commoguda; tot un cos fet sentiment / i auguri d’amistat als altres cossos. / Però en els cossos no hi pensava massa, / ni la neguitejava que una mà / fos una bestiola suplicant: / els animals no són persones, cal / tractar-los bé, i no fer-ne gaire cas. / L’altra noia era rossa, i no tenia / bruna la pell sinó l’estiu. Bevia / licors que es prenen sense gel, espessos / i condormits com els records d’infància. / Però bevia poc, i en Vilagut / se sentia inquiet quan era amb ella: / no sabia com fer-s’ho per donar-li / algun plaer directe i evident. / Li agradava cuinar, i era permès / de creure que també li agradaria / de menjar bé, però tampoc podia / portar-la a un restaurant: ella tenia / normes estrictes de conducta, fetes / d’exclusions. Hortus conclusus. Tanques / altes, i a dins, tota fresca promesa. / Parlava d’un passat remot i llarg / (tant s’havia encabit en uns quants anys / d’afecte atent), de festes i de ritus / segons el calendari, i d’un futur / de dehiscència imminent. L’avui / li era transparent, prim de fluència, / i es resistia a fer-lo consistent. / Reia com una nena, molt sovint, / I de vegades era inoportuna. / No ballava sinó en algunes festes / privades, no freqüent, però lleial / a la música com als girs del temps. / Tenia el cos molt personalitzat / i gens amic dels altres cossos, mai / distret de les fronteres i distàncies. // En Vilagut trigava a decidir-se, / però sabia que es decidiria / un dia o altre, i començava a prendre / les mesures del cas, primer, les obres. / Vivia en un casal que reclamava / reformes decidides. Als amics / no sabia parlar-los d’altra cosa. / “Aquest envà se’n va a terra, veieu: / la cambra del cantó i aquesta en fan / una de gran, i obrint un finestral, / magnífica pels nens, que els convé sol; / la cuina agafarà tota una banda / del pati; en una casa, al capdavall, / el cor de tot és la cuina, llar / vol dir això, ja m’enteneu”. Passava / una setmana, i tot es transformava. / “Això serà un saló, no res, molt íntim / per rebre-hi els amics, i aquesta cambra / petita, del cantó, com feta expressa: / aquí una arcada, i tindrem bar, em penso, / amb ambient; el mal és el garatge: / el cotxe seu, el meu, el gran, tot pren / espai: no veig on encabir la cuina”. / I així oscil·lava el cor d’en Vilagut, / i un batec variava la matèria: / la pedra, símbol dòcil a tot mite. // Cal dir que es va casar amb la casolana? / Sempre l’alcohol més fort s’endurà l’home.