Aurkibidea
Aurkibidea
Bigarren alegia
Vilagut, egia esatera, hegaldi ordu
ugari egina zen, eta pentsatu zuen
garaia zela lur hartzeko bakean
eta ezkontzan. Ezkutuan (baziren
bere garaian moztu beharreko lotura batzuk)
sarri joaten zen partietara eta Lizeora.
Atsegina izan zen neskekin, eta atseginak
izan ziren amak harekin. Laster
erabakia zuen ia, edo esan genezake
mugatuki egiten zuela zalantza:
bi neskak erakartzen zuten. Bata zen
beltzarana, elur urratuko pendizek
islatutako neguko eguzkiarena.
Ez zuen gehiegi hitz egiten, telefonoz
gehiago. Egunez, aire zabalean,
begiak erdi itxita izaten zituen, eta gauez
irekitzen zituen asko, ilun eta zintzo.
Dantzatzen zen erruz, baina ez bereziki ondo,
eta perfektua zen gidatzen. Eskuak,
dena kemen, gerta zitezkeen gozo,
eta dena ahazten zuen Vilagutek haiei begira,
edalontzi izoztu baten fruitua ahurrean
edo lurrunaren azal leuna, zerrenda zuzenetan,
hatzekin erauzten zuenean.
Ez zuen barre egiten gehiegi, eta arretagabe egiten zuela
zirudien, eta denbora batera igartzen zitzaion
beste algara bat zuela, sakona
eta hunkitua; sentimendu egindako gorputza
eta beste gorputzekiko adiskidetasunaren zantzua.
Baina ez zuen sobera pentsatzen gorputzetan,
ez zuen kezkatzen eskua izatea
piztia erregutzaile bat:
animaliak ez dira pertsona, ondo
tratatu behar dira, baina kasu handirik egin gabe.
Ilehoria zen beste neska, eta udan baino
ez zuen azala beltzaran. Izotzik gabe
hartzen diren likoreak edaten zituen, haur
garaiko oroitzapenak bezain lodi eta lokartuak.
Baina gutxi edaten zuen, eta Vilagut
urduri sentitzen zen harekin:
ez zekien nola eskaini
plazer zuzen eta agerikoren bat.
Atsegin zuen janaria prestatzea, eta uste
izatekoa zen ondo jatea ere gustatuko
zitzaiola, baina ezin zuen
jatetxeetara eraman: jokaera arau
zorrotzak zituen neskak, bazterketez
eginak. Hortus conclusus. Hesi
garaiak, eta barruan, dena promes hezea.
Iragan urrun eta luze batez mintzo zen
(hainbeste sartu zen estimu erneko
urte haietan), festez eta egutegiaren
araberako erritualez, eta berehalako irekiera
izango zuen etorkizunaz. Gardena
zitzaion oraina, jario leunekoa,
eta ez zuen sendoagoa egin nahi.
Neskato batek bezala egiten zuen barre, maiz,
eta batzuetan desgaraiz.
Festa pribatu batzuetan baino ez zuen
dantza egiten, sarri ez, baina musikari
fidel, garaiaren norabideei bezain.
Oso pertsonalizatua zuen gorputza
eta beste gorputzen ez lagunegi, inoiz ez
muga edo distantziekiko arretagabe.
Vilagut luzatzen ari zen,
baina bazekien goiz edo berandu
hartuko zuela erabakia, eta hasi zen aferari
neurria hartzen, lehenik, konponketak.
Eraberritze lan irmoa eskatzen zuen
jauretxe batean bizi zen. Lagunei
ez zien beste ezertaz hitz egiten.
“Trenkada hau behera, hara:
ondoko gelak eta honek handi bat
osatuko dute, eta leiho zabal bat irekita,
haurrentzat ezin hobea, eguzkia behar dute eta;
sukaldeak hartuko du patioaren
alde bat; etxebizitza batean, azken finean,
sukaldea da bihotza, etxe bat
hori da, ulertzen didazue”. Astebete
igaro, eta dena aldatzen zen.
“Hau izango da egongela, zera, lagunak hartzeko
txoko goxo bat, eta gela txiki hau,
izkinakoa, berariaz egina dirudiena:
hemen arkuteria, eta taberna izango dugu, pentsatzen dut,
girotua; okerrena da garajea:
nire autoa, harena, handia, lekua
hartzen du denak: ez dakit non sartu sukaldea”.
Eta horrela kulunkatzen zen Vilaguten bihotza,
eta taupada batek aldatzen zuen materia:
harria, edozein mitoren aurreko sinbolo otzana.
Esan beharra dago etxekoiarekin ezkondu zela?
Alkoholik gogorrenak eramango du beti gizona.
Faula segona
En Vilagut, si hem de ser francs, portava / moltes hores de vol, i va pensar / que tocava la d’aterrar en la pau / i el matrimoni. D’amagat (hi havia / llaços que en el seu dia es tallarien) / va freqüentar les parties i el Liceu. / Va ser amable amb les noies, i les mares / van ser amables amb ell. Ben aviat / va gairebé escollir, o podríem dir / que vacil·lava limitadament: / dues noies l’atreien. Era l’una / bruna de sol d’hivern reverberat / pels pendissos de neu esgarrinxada. / No parlava gaire, però més / per telèfon. De dia, a l’aire lliure, / tenia els ulls mig closos, i de nit / sabia obrir-los molt, foscos i francs. / Ballava molt, però no massa bé, / i era perfecta conduint. Les mans, / totes vigor, podien fer-se dolces, / i en Vilagut s’oblidava mirant-les / fent conca per al fruit d’un vas glaçat / o arrancant-ne amb els dits, a tires rectes, / l’escorça suavíssima del baf. / No reia gaire, i semblava que ho fes / distreta, i es trigava a descobrir / que tenia una altra rialla, fonda / i commoguda; tot un cos fet sentiment / i auguri d’amistat als altres cossos. / Però en els cossos no hi pensava massa, / ni la neguitejava que una mà / fos una bestiola suplicant: / els animals no són persones, cal / tractar-los bé, i no fer-ne gaire cas. / L’altra noia era rossa, i no tenia / bruna la pell sinó l’estiu. Bevia / licors que es prenen sense gel, espessos / i condormits com els records d’infància. / Però bevia poc, i en Vilagut / se sentia inquiet quan era amb ella: / no sabia com fer-s’ho per donar-li / algun plaer directe i evident. / Li agradava cuinar, i era permès / de creure que també li agradaria / de menjar bé, però tampoc podia / portar-la a un restaurant: ella tenia / normes estrictes de conducta, fetes / d’exclusions. Hortus conclusus. Tanques / altes, i a dins, tota fresca promesa. / Parlava d’un passat remot i llarg / (tant s’havia encabit en uns quants anys / d’afecte atent), de festes i de ritus / segons el calendari, i d’un futur / de dehiscència imminent. L’avui / li era transparent, prim de fluència, / i es resistia a fer-lo consistent. / Reia com una nena, molt sovint, / I de vegades era inoportuna. / No ballava sinó en algunes festes / privades, no freqüent, però lleial / a la música com als girs del temps. / Tenia el cos molt personalitzat / i gens amic dels altres cossos, mai / distret de les fronteres i distàncies. // En Vilagut trigava a decidir-se, / però sabia que es decidiria / un dia o altre, i començava a prendre / les mesures del cas, primer, les obres. / Vivia en un casal que reclamava / reformes decidides. Als amics / no sabia parlar-los d’altra cosa. / “Aquest envà se’n va a terra, veieu: / la cambra del cantó i aquesta en fan / una de gran, i obrint un finestral, / magnífica pels nens, que els convé sol; / la cuina agafarà tota una banda / del pati; en una casa, al capdavall, / el cor de tot és la cuina, llar / vol dir això, ja m’enteneu”. Passava / una setmana, i tot es transformava. / “Això serà un saló, no res, molt íntim / per rebre-hi els amics, i aquesta cambra / petita, del cantó, com feta expressa: / aquí una arcada, i tindrem bar, em penso, / amb ambient; el mal és el garatge: / el cotxe seu, el meu, el gran, tot pren / espai: no veig on encabir la cuina”. / I així oscil·lava el cor d’en Vilagut, / i un batec variava la matèria: / la pedra, símbol dòcil a tot mite. // Cal dir que es va casar amb la casolana? / Sempre l’alcohol més fort s’endurà l’home.