Susa literatura - Autopsiarako frogak

Euskal politiko batzuek euskara Espainiaren aurkako armatzat hartu izana tamalgarria da, bazter askotan sortu duelako halako etsaigo bat euskararen aurka, eta are tamalgarriagoa izanen omen litzateke —diosku Zakarias Bizkarra monsinoreak 1939an, prentsak kalean euskaraz egiteagatik isunduen zerrendak zekartzalarik— erratu hari beste erratu bat aurkaratzea, Espainiako aborigenen hizkuntzan mintzo dena ezin bailiteke izan espainiarra besterik.

[...] el interés de España, lo mismo que el de Vasconia, pide que el vascuence se conserve, se perfeccione y se difunda por todo el territorio vasco. Todos los vascos debieran de ser bilingües, usando simultáneamente el castellano, la lengua imperial de las veinte naciones de ambos mundos que integran la Hispanidad, y el vascuence, lengua de la prosapia indígena de España, lengua de la tradición y del corazón, lengua que conserva el eco prehistórico de la raíz más honda de España, lengua que perpetúa la fisonomía paterna de los hijos de Vasconia, en la hermosa variedad de los hijos de España.

Hiltzera utziko bagenu, munduko jakintsu guztiak asaldatuko omen lirateke.

Museoak eraiki dizkiegun sukarri, potixa eta metal zatiek gure hizkuntzak baino askoz gutiago balio omen dute.

Aldi berean inozoa eta sasi-makiabelikoa, Goma kardinal faxistaren laguntzailea izan genuen apez abadiñoarrak proposatu elebitasun diglosikoa. Espainiak ez zion jaramon handirik egin.

Ondikotz?

Espainiak ez zuen onartzen ahal, menturaz, euskaldunok, geure hizkuntzaren bertutez, espainiarrak berak baino are espainiarragoak omen ginelako hori.

Espainia jelostua bide da gure jatortasunari.

Zakarias Bizkarrak baztertu egiten du hiztunen eskubidearen gaia. Historialariek eta hizkuntzalariek gidaturiko kasualitate historiko batek egin gaitu iberiar peto, eta horixe saldu nahi lioke Espainiari, gurea «hizkuntza nazionala» izenda dezala bere antzinatasunagatik.

Gure eskubideak beste inork argudia ez litzakeen arrazoietan baldin badu oinarri ez da eskubide, pribilegioa bai, morrontza.

Hizkuntza bat daukagu, ez antzinatasun bat.

Haizu duguia, beraz, Euskal Herriari eutsi nahi izatea? Baiezkoan, euskera euskaldunen egiazko mintzabide bilaka baditeke, alegia, bai; ezezkoan, zinezko mintzabide ez bilakatzekotan, ez. Hertsia da ateka. Batetik, egiazko abertzalea izateko, Euskal Herri euskaldunaren alde borrokatu behar da, eta, bestetik, euskaldunen zerbitzuko jarri behar dira euskera eta Euzkadiko erresuma berria bera; bata eta bestea euskaldunen tresna baitira. Ez alderantziz.

Agian, gure hizkuntza hau indigenismo hispanikotik eta euskotarrismo erdaldunetik liberatzeko erabili izana ari gara ordaintzen oraino, egungo atakan.

Mons. Zacarías Vizcarra y Arana. Vasconia españolísima: datos para comprobar que Vasconia es reliquia preciosa de lo más español de España. Editorial Tradicionalista de San Sebastián, 1939 [Bigarren ediziotik harturiko aipua. Publicaciones Españolas, Madrid, 1971]

Txillardegi. «Euskotarrak utikan!». Huntaz eta hartaz. Goiztiri, 1965