Txikitatik etorri zitzaion Idea Vilariñori (Montevideo, 1920-2009) letra eta pentsamendua lantzeko jaidura. Ez alferrik, propio jarri omen zion aitak —hura ere poeta— izen hori, Idearen ahizpa bati Poema eta neba bati Numen jarri zien bezalaxe. Gazterik hasi zen, bada, poesia idazten —antologia honetako poema zaharrena hemeretzi urte zituenekoa da—, eta gazterik argitaratzen; lehen poema liburua 1945ean kaleratu zuen: La suplicante (Erregutzailea). Urte horrek eman zion, halaber, Uruguaiko literaturako XX. mendeko belaunaldi ezagunenari izena. 45eko Belaunaldiko kide izan zen Vilariño, sona handiagoa eskuratu zuten gizonezkoekin (Mario Benedetti, Juan Carlos Onetti) eta beste zenbait emakume idazle handirekin (Ida Vitale) batera.

         Taldeko Manuel Arturo Claps eta Emir Rodriguez Monegal-ekin Número literatura aldizkaria sortu zuen 1949an, gerora erreferentzia funtsezkoa bilakatu zena —argitaletxe ere egingo zen—. Alabaina, liskar poetiko-politiko baten ondorioz, aldizkaria utzi zuen urte batzuen buruan. Vilariñoren poetikaren alderdi sozialena azaleratu zenean —Pobre Mundo-n (Mundu gaixoa) bilduko zituen poemak—, bere kideek ez zuten begi onez ikusi, eta apartatzea erabaki zuen. Ez zuen hura izan kalapita bakarra. Marcha aldizkariaren bueltan ere sesioa izan zuen, besteak beste, El amor (Maitasuna) poemako honako lerroa zentsuratu nahi izan ziotelako: “un pañuelo con sangre semen lágrimas” (odol semen malkozko zapia). Bazterkeria horrek hil arte iraun zuen, nolabait. 2009an hil zenean, ordurako XX. mendeko poeta uruguaiar behinenetako bat izanagatik, hamar bat lagun besterik ez omen ziren joan hiletara; pare bat asteren buruan hil zen bere adiskide Benedetti, eta milaka lagun bildu ziren harenean.

         Vilariñok ia poema guztiei jarri zien data, baina ez zituen kronologikoki argitaratu; nahiago izan zituen kidetasun formal edo edukizkoaren arabera bildu. Hala, argitalpen ordena horren arabera batu ditu poemak Garazi Arrula Ruizek, poemaren sortze data atxikirik. Poetaz gain, letragile aparta izan zen, eta ziur aski Los orientales (Ekialdekoak) kantuaren letra izango da horietan ezagunena, zeina Los Olimañeros taldeak kantu bihurtu eta Uruguaiko ereserki ezagunenetakoa den. Vilariñok letrok poema bildumez aparte uzten zituenez, kaierean ez ditugu sartu, ordea. Horretaz gain, itzultzaile aparta izan zen, eta tangoaren inguruko ikertzailea ere bai.

         Mikaztasuna sumatzen da bere poema askotan, hala inguratzen duen mundu gaixoaren aurka, nola gizonen nagusikeriaren kontra. Inoiz esan zuen animoz pattal zegoenean idatzi ohi zuela, bestela hobe zuela bizitza gozatzeari heltzea, eta akaso horregatik sumatzen zaio ernegua idazkietan.

         Dena den, bere maitasun poemak izan dira ezagunenak, bereziki Poemas de Amor-ekoak (Maitasun poemak), zeina Onettiri —maitale izan zuenekoari— eskaini zion (lehenengo edizioan). Erraietara zuzenean sartzen diren poemak dira, lehen eta bigarren pertsona soilen bidez onduak. Jada ez poema, adibidez, amodio haustura bati egindako poema zirraragarrienetako bat dugu.

         Baliabide gutxiri etekin izugarria ateratzea, horra Vilariñoren poemagintzaren dohainetako bat. Lerro laburrak erabiltzen ditu gehienetan, errepikapen bereziak (bere marka argienetako bat), eta uko egiten dio baliabide erretorikoen pilaketaren edo hizkuntza bihurriaren bidez epatatzeari. Puntuazio zeinuen erabilera urriarekin erritmo bizia ematen die, eta hala, distira handiko poemak dira bereak.

         Poesian soiltasuna zeinen zaila eta, aldi berean, zeinen ederra den erakusten digun poeta horietakoa dugu Vilariño.