12 poema Kavafisentzat

 

 

1. Poetaren tokia

 

Idazmahai beltz irarria, zilarrezko bi argimutilak,

haren pipa gorria. Besaulkian eserita dago, ia ikusezin,

leihoari bizkarra emanda beti. Betaurrekoen atzetik,

hizketan duenari so dago, handi eta serio;

argitan blai dago bestea, eta bera bere hitzetan ezkutaturik,

ezkutaturik historian, berak sorturiko aurpegi urrun eta ukiezinetan;

besteen arreta bereganatzen du atzamarrean daraman

zafiro baten distira leunarekin, eta, guztiz prest,

hazpegi guztiak dastatzen dizkie mutil gazte haiei, noiz eta efebo inozo horiek

mingainekin ezpainak bustitzen baitituzte mirespenez. Eta bera,

zuhur, goseti, larruzale, errugabe handia,

baietzaren eta ezetzaren artean dago, desiraren eta damuaren artean,

nola balantza bat jainkoaren eskuetan, beti zabuka. Bien bitartean,

haren atzeko leihoko argiek

barkaziozko eta santutasunezko uztai bat jartzen diote buru gainean.

“Poesia ez bada absoluzioa —xuxurlatu du bere kolkorako—,

ez dezagun inon espero errukirik”.

 

 

4. Lanpara itzaltzea

 

Badator neke handiaren ordua. Goiz liluragarria,

traidorea; gau guztien amaiera markatzen du, gaina hartzen dio

ispiluko damu distiratsuari, eta erresuminez lubakitzen ditu

aho-begien inguruko zimurrak. Orain,

alferrik dira lanpara xaloa eta erridau itxiak.

Amaiaz konturatze zurrun bat datza izaretan; han hozten da

udako gauaren hats epela, eta xerlo gutxi batzuk geratzen dira,

kizkur gazte batzuetatik eroriak —kate eten bat—

kate hori bera — nork forjatua da? Ez,

alferrik dira oroitzapena eta poesia. Hala ere,

azken-azkenean, loak hartu aurretik, lanpararen kristalera makurturik

garrari putz egiteko, hura ere itzal dadin behingoz, ohartu da ezen

eternitatearen kristalezko belarrian ari dela putz egiten,

hitz hilezkor bat, bere-berea, bere hatsa bera —materiaren hasperena.

Ederra, gero, nola lanpararen keak gela perfumatzen dion egunsentian.

 

 

6. Babeslekuak

 

“Adierazteak —dio— ez du esan nahi zerbait esatea,

baizik eta mintzatzea bakarrik; eta mintzatzeak

zeure burua erakustea esan nahi du —nola mintzatuko zara, bada?”

Gero, haren isiltasuna hain bihurtu zen gardena

ezen errezelaren atzean ezkutatu baitzen guztiz

leihotik begiratzeko plantak egitera.

Baina, gure soa bizkarrean sumatu zuelarik,

bira eman zuen, eta aurpegia errezeletik zertxobait atera,

tunika zuri luze bat jantzia balu bezala,

irrigarria nolabait, gure garaitik kanpokoa,

eta hori nahi (nahiago) zuen, beharbada pentsatuz

nolabait ere itzuri egiten ziola

gure susmoari, gure oldarrari, gure penari,

edo nolabaiteko aitzakia bat ematen ari zitzaigula

etorkizunean (espero zuen bezala) lilura gintzan.

 

 

8. Gaizki-ulertuak

 

Onartezinak dira haren anbiguotasunak; epaitu egiten gaituzte,

eta bera ere epaitzen dute; nabarmen geratuko dira

haren nahasmena, zalantzak, ezjakintasuna, herabetasuna,

printzipio sendoen falta. Bere konplexutasunean

katramilatu nahi gaitu, noski. Eta gugandik harago begiratzen zuen,

nolabait eskuzabala balitz bezala, edo ulerbera (besteek ulertzea behar duten horiek bezala),

alkandora zuri-zuria soinean, traje gris distiratsua,

botoi-zuloan krisantemo eta guzti. Hala ere,

alde egin zuenean, zera ikusi genuen lurrean, hura egon zen tokian:

laku txiki bat, gorri-gorria, forma ederrekoa,

Greziaren hala-holako mapa bat, munduko bolaren miniatura bat bezalakoa,

zuriune asko eta mugak arrunt zehaztugabeak

—ia ezabatuak kolorearen uniformetasunean—;

munduko bola bat eskola zuri eta giltzatu batean, uztail bete

eta ikaslez hustuan, zeinak joanak baitira itsasertzeko paisaia ikusgarrietara.

 

 

10. Azken ordua

 

Urrin bat geratu zen haren gelan; beharbada

oroitzapena bakarrik, beharbada leiho erdi irekia

udaberriko gauerdian. Aparte utzi zituen

aldean eramango zituen gauzak. Estali zuen

ispilu handia izara batekin. Eta artean hatzetan

sentipen hura, gorputzen oreka,

eta haren boligrafoaren sentipen bakartia —kontraesanik ez:

poesiaren bat-egite gorena. Ez zuen

inor engainatu nahi. Amaiera hurbil zuen. Berriz ere

galdetu zuen: “Esker ona, ala esker oneko

izan nahia?”. Ohe azpian, txapin

zahar eta higatuak ikusten ziren. Ez zuen gogorik

estaltzeko (o, beste noizbait, noski). Soilik

giltza txikia txalekoaren patrikan sartu zuelarik

eseri zen maletaren gainean, gelaren erdian,

bakar-bakarrik, eta negarrez hasi zen, lehen aldiz jakinik,

ziur jakin ere, zeinen inuzentea zen.