ZALDIKIA

 

 

I

 

            aparkatu dut, autotik irten, giltzez itxi, egun perfektoa, epela eta erraza, primeran sentitzen naiz. oinez hasi naiz pistetarako sarrerarantz eta morroi txiki lodi bat itsatsi egin zait, nire pare-parean dabil, ez dakit nondik etorri den.

            «kaixo», dio, «zer moduz?».

            «hainbestean», diot.

            berak dio «suposatzen diat ez haizela nitaz akordatzen. lehenago ikusi izan nauk, hiru bat aldiz beharbada».

            «beharbada bai», diot, «lasterketetara egunero etortzen nauk»

            «ni hilean hiruzpalau aldiz etortzen nauk», dio berak.

            «emaztearekin?» galdetu diot.

            «oh, ez», dio, «emaztea ez diat sekula ekartzen».

            aurrera jo dugu eta ni arinago noa; esfortzu handiak egin behar ditu nire parean jarraitzeko.

            «zein gustatzen zaik lehenengorako?» galdetu du.

            nik diotsat oraindik ez dudala Form-a topatu.

            «non jesartzen haiz?» galdetu du.

            nik diotsat aldi bakoitzean jesarleku diferentea aukeratzen dudala.

            «Gilligan ostia madarikatu hori», dio, «jockey-rik txarrena duk lasterketan. Beragatik dirutza ederra galdu nian azkenengoan. Zer dela-ta aukeratzen dute?».

            Whittingham-en eta Longden-en ustez ondo dabilela diotsat.

            «jakina, lagunak dituk», erantzun dit. «Bazakiat gauzatxo bat Gilligani buruz. Entzun nahi?».

            ahazteko hori diotsat.

            sarrera ondoko aldizkari-saltokietara hurreratuz goazela ezkerretara jiratzen hasten naiz egunkariren bat erostera joango banintz bezala.

            «zorte on», diotsat eta ospa.

            hunkiturik dirudi, begiak irtenda ezusteagatik; gogora ekarri dizkit emakume batzuk, norbaiten erpuruak popatik jotzen dienean baino salbu sentitzen ez direnak.

            ingurura hasi da begira, herrenka dabilen gizon buruxuri bati erreparatu, tximista lez altxa, morroi zaharraren parean jarri eta hizketan hasi zaio...

 

 

II

 

            Bakarka egotea behar-beharrezkoa izan da beti niretzat. Behinola irabazle-bolada gori-gorian nenbilen lasterketekin. Dirua sinpleki nigana etorri zen. Primeran ari zitzaidan oinarrizko sistema jakin bat. Zaldiek hegoaldera jo zuten eta nik lana bertan behera utzita haien atzetik hasi nintzen beherantz, Del Mar-erantz.

            Bizimodu ona zen. Egunero irabazten nuen hipodromoan. Errutina hutsa zen dena. Hipodromokoaren ondoren geldiunetxo bat egiten nuen likore-dendan neure pinterdi whiskya eta neure dozena-erdiko garagardo-paketetxoa eta zigarroak eskuratzeko. Gero ostera ere sartzen nintzen autora eta kostaldea zeharkatzen nuen motel baten bila, aparkatu, neure gauzak barrura eraman, dutxatu, arropaz aldatu eta azkenean atzera ere ipurdia autora mugitu eta kostaldea berriz zeharkatu... oraingoan jateko tokiren baten bila. Eta batik bat bilatzen nuena zen jenderik gabeko txokoren bat (txarrena, badakit). Ez bainituen jende-aldrak maite. Beti aurkitzen nuen tokiren bat. Barrura sartu eta zerbait eskatzen nuen.

            Gau jakin batean-ba, toki bat aurkitu nuen, barrura sartu, barran jarri eta zera eskatu nuen: okela patata frijituekin, eta garagardoa. Primeran zegoen guztia. Zerbitzariak ez ninduen gogaitzen. Garagardoa irentsi nuen eta beste bat eskatu. Orduan jana etorri zen. De-dio!, primerakoa ematen zuen. Hasi egin nintzen. Haginkada on gutxi batzuen buruan, bat-batean atea zabaldu eta morroi hura sartu zen. 14 aulki zegoen barran hutsik. Morroia nire aldamenean jesarri zen.

            «Epa, Doris, zelan habil?».

            «Ederto, Eddie. Zelan bizi?».

            «Ondo».

            «Zer nahi duk, Eddie?».

            «Zera, kafe bat baino ez, diot nik...».

            Dorisek kafea ekarri zion Eddieri.

            «Uste dinat neure autoaren karburadorea izorratzen ari dela...».

            «Beti zagok ostiaren bat, ezta Eddie?».

            «Hala dun, bai, orain emazteak plater berriak nahi ditin, Doris».

            «Etxerako lanabesak esan nahi duk?».

            «Ahorako lanabesak esan nahi dinat!».

            «Oh, Eddie, kar-kar-kar!».

            «Tira», esan zuen Eddiek, «zuhaitz eroriari orok egur!».

            Jaso egin nituen neure platera eta neure garagardoa, neure sardeska, neure aiztoa, neure koilara, neure ezpain-zapia, neure ipurdia eta hori guztia lekualdatu egin nuen bazter urrun batera. Jesarri eta berriro hasi nintzen. Janari ekinaz batera Eddieri eta Dorisi begiratu nien. Txutxu-mutxuka ari ziren. Orduan Doris begira geratu zitzaidan:

            «Dena ondo, jauna?».

            «Orain bai», esan nion.

 

 

III

 

            ilaran parez pare dudan emakume mexikar lodi bati zanpa-zanpa joan zaizkio pikotara bere azken bi dolarrak diru xehetan: laurden, hamar eta bost zentabokoak, zenbaki okerra hautatzeagatik. geldika noa aurrera postura egitearren, hogei dolar nire zaldiak baietz irabazi. baita zenbaki okerra hautatu ere, artean korroxkadaka dabilela trumoi-puzkar bat ortzean eta jarraian argi urrun bat. euri ttanttek beharrari ekin diote eta gu kanpora goaz azken lasterketa ikustera: hiru urteko 12 dira milia zelaian, odol-ez-garbiko galtzaileak lasterketa bitan. eztanda egin dute kolore-pirrintatan eta aukerazko iraultze batean. ibilbidearen bihurgune arinean postua berenganatzeko lehian, mugimendu elastikotan, mendixka xarmangarrietara ailegatu baino lehenago, guztiek dute oraindik ere aukera bat, alde batera utzirik 6 zaldia, aurreko hanka hautsi eta brastakoa eginez Pincay izeneko aberats okitua lur gogor-gogorrera jaurti baitu. txiro batzuk beragatik aieneka hasi dira, beste batzuk ez dira larritzen eta gutxi batzuk pozez txoratzen daude ixilgordeka. hipodromoko anbulantzia zirkuluka hasi da erlojuaren orratzen kontrako norabidean. lasterketa zabaltzen eta zabaltzen ari, 3 lehiakideak prestatzen doazela azken erasorako. faboritoak amore eman du, atzean geratu da. 2. faboritoa eta apustuetan 26-bati dagoen jaurtigai bat hesiaren kontra puxkatu dira 8 hankako izaki arrunta bailiran, eta argazkiko azken buru-astindua ustez atarramentu onik ekarriko ez zuenari dagokio. gutarik gehienok txartelak txikitu eta geure ohiko bideari ekin diogu aparkalekurantz zorteak edo dena delakoak abandonatu egin gaituelako. euri-tantak gizendu egin dira eta areagotu, hotzagoak bihurtuz. gure esperantza bakarra da autoak oraindik bertan egotea. bitartean Pincayk konortea berreskuratu du hipodromoko erizaindegian eta galdezka hasi, «zer demontre gertatu da?».

 

 

IV

 

            Esaera bat daukat, «Hipodromoan topatuko duzu arrazak duen zitalena». Ia-ia egunero izaten naiz bertan neure sistema ugariak saiatzen, lasterketatik lasterketara bitarteko 30 minutu luzez zain. Ez dakit urteen joan-etorrian 30 minutu horietarik zenbat eman ditudan hortxe jarrita, jeneralean minutu batean eta bederatzi segundotan amaiturik dagoen lasterketa baten zain. Eta milia-laurdeneko zaldi-lasterketa gehientsuenak kitto dira 17 segundo gehi lipar ezdeus batean.

            Hipodromoek ez dute sekula galtzen. Apustu egindako dolar bakoitzeko 84 zentabo bueltatuko dizute. Mexikon 75 zentabo itzultzen dute. Europako hipodromo batzuetan, berriz, 50 zentabo. Berdin dio, jendeak jokoan jarraituko du. Errepara egiezue edozein hipodromotako aurpegiei azken lasterketa heltzear dagoenean. Historia guztiaz jabetuko zarete.

            Kalera irten nintzenean 1955ean Los Angelesko Konterriko Ospitale Nagusiko Karitate-Etxetik, 10 urtez edanari eman ostean gau edo egunik huts egin gabe (kartzelaldia salbu), zera bota zidaten horko petrikiloek, inoiz berriro zerbait edanez gero nireak egingo zuela. Txerrikorta-kidearengana itzuli nintzenean galdegin nion, «Zer arraio egingo dut orain?».

            «Zaldietan hasiko gaituk jokatzen», esan zuen emakumeak.

            «Zaldietan?».

            «Bai horixe, lasterka hasten dituk eta hik baten aldeko postura egin behar duk».

            Emakumeak diru apur bat aurkitu zuen Bulebarrean. Kalera joan ginen. 3-irabazle asmatu nituen; horietako batek 50 dolarretik gora jarri zidan eskura. Erraz-erraza zirudien.

            Bigarrenez joan ginenean berriro atera nintzen garaile.

            Gau hartan erabaki nuen ardo apurrean esnea nahastuz gero ez zidala minik egingo. Ontzi bat eskuratu, erdia ardo eta erdia esne. Ez nintzen hil. Hurrengo ontzian esne apur bat gutxiagorekin eta ardo apur bat gehiagorekin egin nuen proba. Denbora joanda, gaua joanda, ardo huts gogorra ari nintzen edaten. Goizean hemorragiarik gabe itzarri nintzen. Horren ostean edan egiten nuen eta zaldietan jokatzen nuen. 27 urte geroago oraindik ere bietan nabil. Denboraren funtsa xahutua izatea da.

 

 

V

 

iraganeko nire emakumeak etengabe saiatzen dira

ni aurkitzen.

ni armairu ilunetan gorde eta berokiak erabiltzen ditut

esku artean.

hipodromoan ene bazkide-jesarlekuan jarri naiz

zigarro bat bestearen atzetik erretzen

irteera-postuetara joateko zelairatu diren zaldiei begira

eta sorbalda gainetik behako zoliak jaurtika.

 

apustua egitera joan naiz —honen ipurdiak

harako ipurdi haren

itxura bera dik—.

ihes egiten diot emakume horri.

 

honako honen tximek beste emakume hura

izan beharko lukete azpian.

bazkide-jesarlekuak popatik hartzera bidali eta banoa tribunetara

apustu egitera.

 

ez dut nahi iraganeko inor itzultzerik.

ez dut nahi ene iraganeko andere loriatsu horietako bakar bat ere

itzultzerik.

ez dut berriro saiatu nahi, ez ditut berriro ikusi nahi

ezta marrazkietan ere;

dena eman nien, eta haien baitako dena

eman nien munduko

beste gizonezko guztiei, andrakume maitetxo laztanak

e’uki ditzakete-ba o’ain gizonezko ho’iek

eta titiak eta ipurdiak eta izterrak eta burmuinak

eta haien amak eta aitak eta ahizpak eta

nebak eta haurrak eta zakurrak eta mutil-lagun ohiak

eta egungo mutil-lagunak, den-denak e’uki ditzakete eta

izorratu eta

buruz behera eskegi.

 

ni gizon beldurgarria nintzen

eta tratu txarra ematen nien eta orain hobe da zuekin egotea

zuek haientzako hobeak izango baitzarete

eta nire bururako ere

hobe izango baita

eta telefonoz deitzen didatenean edo idatzi

edo mezuak utzi

nik bueltan bidaliko dizkizuet horiek guzti-guztiak

ene konpai maiteok.

 

daukazuena ez dut merezi eta gainera

halaxe jarraitu nahi dut.