Genesia (teorian)

Eurite izugarri haiek atertu zituenean

jendea ttarra-ttarra bizitzen

eta haizeberritzen hasi zen ostera,

baina artean ez zion eremu hari

«Ama-lur» esaten,

haien imajinazioarentzat kontrajarriegiak

baitziren bi izenon esanahiak

metaforaren habian elkar-laztanean uzteko;

«Harri-lur» esaten zioten eremu umelari.

Garia, artoa eta arbia ereiten hasi zirenean,

sagarrondoak loretan ikusi zituztenean

eta aziendarentzat bazka-pentzeak samurtzen,

haien artean mintzo-eder zirenetakoak hautatu eta

naturarekin hitz egitera joan ziren.

Agertu zitzaien goroldioa,

bera baita harriaren ordezkari,

eta honela esan zioten:

«Goroldio, lurralde ona da

munduaren bazter hau,

emankorra gizabere asekaitzentzat

eta lasaigarria bihotz-arima izutuentzat;

hemen nahi genuke bizi gizaldi guztien

azkenera arte

zeruaren erauntsiek errespetatzen bagaituzte,

lurreko izozteek urte osoak irauten ez badituzte,

gure untziak itsasoratze orotan hondoratzen ez badira.»

Isilik geratu ziren,

eta orduan goroldioak, oso hiztuna ez izaki,

esan zien:

«Ea bada nola irabazi nahi duzuen

nire goikoen errespetua!»

Eta jarraitu zuten,

euren proposamena

hitz bakoitza kontuz-kontuz aukeratzeak

indartuko zuela oharturik,

esan behar zutena ondo neurtuz:

«Lur honen gainean guk eraikiko dugun guztiari

kokapenaren izena jarriko diogu,

leku horren ezaugarriak laburtuko ditugu,

ondorengo gizaldi guztietan

gure senideen senideek jakin dezaten

nolakoa zen gure eskuetara

iritsi zen mundua,

nolakoa zen paisaia

guk era guztietako eraikinak kokatu aurretik.

Gure zubi, etxe, jauregi, zelai, baso

eta malkar bakoitza

naturak berak izendatuko du;

horrela, otea latz dagoen tokian

egindako baserria Otalaztegi izango da,

haranaren ikusmira bereganatzen duen

gaindegiko jauregia Haranalde,

metal-ura datorren mendi barrena Iturriotz,

eta larra zegoen tokian hura garbitu

eta jasotako etxea Larrarte.

Horrela, naturak bere memoria gordeko du,

eta mendeen hondarretan sortuko direnei

adieraziko die Zumiztiko baserria

zumitzez inguratutako soilgunean eraiki zela,

eta Aldaizpeko zubia justu

aldats erpin baten azpian zegoela.

Hori izango da gure omenaldia:

naturak izendatuko ditu gure bizitokiak,

eta horrela naturak iraunen du

gure ondorengoen ahotsean.

Izenik gabe iraungo duen izanik ez baitago.

Gure hitza beteko dugu

naturak errespetatzen gaituen bitartean,

munduaren bazter honetan

bizitzen uzten digun bitartean.

Eta noizbait eragiten joango garen

aldaketa guztiak izendatzeko gure hitza

ahazten zaigun orduan,

zorigaiztokoak izan gaitezela

gu eta gure ondorengo sasikume guztiak.»

Goroldioa liluratuta gelditu zen,

naturako animalia, landare eta gauza guztiek ere

iraun nahi baitzuten gizakumearen hitzetan,

eta ezinobea iruditu zitzaion proposamena,

eta handik aurrera denak patxadan

bizi zitezkeela erabaki zuen,

munduaren leku hartan ziren guztien izenak

ahaztu beldurrik gabe,

eta berez oso hiztun handia ez zen goroldioari

mihia nagitu egin zitzaion

eta denbora gutxian mutu gelditu zen.

Eta naturak ere bere errespetuzko hitza

betetzen zuela ikusi zutenean,

gizakume haiek «Ama-lur» esan zioten

munduaren zati hari,

hain landare eta arbola emankorrak zituenak

gizabere asekaintzentzat,

hain lasaigarri eta eder ikusmirak

bihotz-arima ikaratuentzat.

w1998