1

Zigarro bat isiotu du. Beste bat. Atzo arratsaldean aita lurperatu zuenetik bata bestearen ondoan erre ditu, ohi baino askoz gehiago, gorrotoak horretara bultzatuko balu bezala. Erraiak erretzen dizkio, zigarro muturra gori-gori jarri den moduan. Kanpotik bestelako itxura dauka Joxanek: azoka ondoko erriberako barandan bermatuta itsasadarrari begira dagoen gizon lasai batena, ur zikinak bezain bare. Horrela, beste barik, zigarro bat ezpainetan, ur uherrei begira, trankil antzean, ezer gertatu ez balitz bezala, barrenean gorrotoak erre egiten duen bitartean.

        — Azken aspaldian inoiz baino lazun gehiago ikusten da itsasadarrean... Abra aldean lupiak eta karramarroak nonahi. Hala esaten dute behintzat hango bazterretan arrantzan ibiltzen direnek...

        Azokako arrain saltzaile bat jarri zaio ondoan, postuan aritzeko amantalarekin eta laneko katiuskekin. Arrain usaina dauka, zer bestela; olagarro pare bat dantzan eduki lezake amantaleko poltsikoetan. Ordua ikusita, laneguneko gogorrena amaitu berri du, antza, eta kanpora irten da zigarro bat erretzera. Goiz osoa berbetan emango zuen erosleekin, eta hala ere ezin isilik egon. Edonon, edozelan, hitz aspertuan aritu beharra. Lanbidearen ajeak. Saltzaileak arrainei begira egin dio berba, Joxan ere lazunei begira balego bezala. Baina Joxanek ez du ez lazunik ez urik ez ezer ikusten, bestelako irudi batzuk dauzka begi barruetan, hil aurreko egun hauetako aitarena, tristurak zimurtua... eta Jose Luis Agirrerena, ondo orraztua, hobeto jantzia, putakume harro baten trazarekin.

        — Orain ez urte asko koipea zen ur hauetan ikusten zen gauza bakarra... eta zarama, hara eta hona zarama, mareak ekarri eta eramandakoa. Besterik ez.

        Joxanek irribarre apalez begiratu dio, arrain saltzailea esaten ari dena ulertzen duen keinuaz, bat-bateko hitz aspertua eskertuko balio bezala. Ur gainean dabiltzan lazunei begiratu die; hortxe daude, banaka, hirunaka, seinaka... itsasadarrak eskaintzen dizkien zabor biologiko eta kimikoak jaten, inork harrapatuko ote dituen beldur barik. Higuingarriak, beti portuetako estolderia inguruan, zulo beltzetatik zer aterako, eta gero usteljana barrura. Gizartearekin alderatu ditu, modu batean zein bestean jendeak gauza bera egiten duelako, bizirauteko ustelari haginka egin. Berak ere bai, zelan ez, eta hasiera batean horrela jokatzeak nazka ematen zion arren, urteen poderioz gogortu egin du bihotza. Horixe pentsatu izan du sarritan, bihotza sikatzen ari zaiola, boxeo borroketan galdutako odola birsortu ez balitzaio bezala, husten ari dela, azken hamabost urte hauetako bizimoduan odola beharrezko izan ez balu bezala... bere inguruan etengabe odola ikusi badu ere.

        Orain astebete, aitak aurreneko bihotzekoa izan zuenetik, Joxan konturatu da ez dela hain gogorra, hain sikua, eta bihotzak oraindik eskertzen dituela besarkadak eta laztanak. Boxeo garaietako kolpeak gogoratu ditu, eta haien ostean etorritako urteak, bestelako kolpeak ekarriko zituztenak. Baina aste honetan jasotakoak bizitzako latzenak iruditu zaizkio, alde batetik aitaren heriotza, bestetik Bibi Coruñan laga izana. Ez haiz uste huen bezain gogorra, esan dio bere buruari, lazunei begira.

        — Gogorrak dira arrain hauek, burdinazkoa daukate sabela. Kaka jan eta hil ez. Gasolina botaz gero edan egingo lukete, ardoa lez, bai horixe!

        Baranda azpiko ur ilunetatik itsasadarraz bestaldeko erriberara eraman ditu begiak. Leihoak eta balkoi txikiak lerroka dira fatxada berriztatua daukan etxe zahar eta luze batean: landareak eta loreak hangoan, kaxa batzuk ondokoan, umeentzako haize errotatxoa jiraka goikoan, bizikleta zahar bat behekoan... horrela denak, balkoi bakoitza etxe barruko bizitza kontatzen, etxeko bizilagunen gorabeherak iradokitzen. Gogora ekarri ditu Coruñako alde zaharreko kale eta etxeak, adin eta kolore ezberdineko jendea, nahi beste kultura metro koadro gutxitan. Halako batean, emakume beltzaran batek irten du balkoi batera. Ilea atzealdean bildua, praka motzak eta niki tiranteduna. Landareak ureztatzen jarri da. Bibi etorri zaio akordura. Bibi ederra, Bibi epela, Bibi bihotzekoa...

        — Ikusiko duzu, laster esango digute lazunak jatea osasuntsua dela, kaltzioa, fosforoa eta kolesterola kentzeko ez dakit zer daukatela, ikusiko duzu... Bisigua desagertu zen kostalde honetan, txitxarroa gero eta gutxiago dago, eta berdela sartu nahi digute, orain hamar urte inork nahi ez zuena... Sukaldari famatuak negozioan sartu eta tira, berdela jan behar! Gogora egizu, hemendik gutxira gauza bera sakatuko digute lazun nazkagarriokin.

        Astebete Bibi ikusi barik eta izugarri sumatzen du haren falta, telefonoz egunero deitzen badio ere.

        — Zelan hor? —galdetzen dio Joxanek.

        — Ondo; baina badakizu, egunotan ezin ohea berotu —erantzuten dio, eta barre egiten du.

        — Berba egidazu, laztana, nahi duzunaz...

        — Zer entzun nahi duzu ba?

        — Berdin dit... egidazu berba Coruñako itsasoaz... zeure ahotsa entzun nahi dut, besterik ez.

        Aitaren ondoan eman dituen egunetan ere Joxanek beti bezain atsegin egin dio berba Bibiri, dena ondo balego bezala, aitaren bihotzak azkena eman behar zuela jakin arren. Bibik ondotxo zekien kontuak ez zihoazena bide zuzenean, Joxanen ahotsa gezurrezko lasaitasun batera behartua igartzen zuelako. Eta are gezurrezkoagoa herenegun aitaren heriotzaren berri eman zionean.

        — Nahi duzu ni hara joatea?

        — Ez, Bibi. Gertatu behar zuena gertatu da. Oso mingarria izan da, baina ondo nago.

        — Noiz etorriko zara?

        — Bueno, hemen agiri batzuk konpondu, amarekin egun pare bat eman... eta itzuliko naiz.

        — Joxan...

        — Zer...

        — Beldur naiz.

        — Ez daukazu zertan kezkatu. Egun pare batean hortxe izango naiz zure ondoan.

        — Aitarena ez duzu hara joateko arrazoi bakarra izan...

        — Egun pare bat eta kito.

        — Joxan...

        — Zer...

        — Ez dakit zu gabe bizitzen.

        — Gauza bera diotsut... badakizu.

        — Xanpain hotza eta nire ezpainak zain dituzu...

        — Txakolina eramango dut.

        — Nahi duzuna.

        — Txakolin hotza, bai, han egonda ere hemengoaren beharra dut eta.

        — Nahi duzuna, coraçao, baina itzuli agudo.

        — Cesaria Evoraren ahotsa aditzen dut zure atzean...

        — Saudadea... gure mornak entzuten ari naiz.

        Nork bere sorterriaren beharra dauka edonon egonda, pentsatu zuen Joxanek.

        — Itzul zaitez, Joxan, mesedez.

        Musu baten hotsa izan zen azken agurra.