Poesia kaiera
Poesia kaiera
Rosalia de Castro
itzulpena: Koldo Izagirre
2017, poesia
64 orrialde
978-84-17051-04-4
Rosalia de Castro
1837-1885
 
 

 

Lur gurea!

 

Gure herri on honetako

gaztainondoaren abaro gustagarrian

bizia eztitzen duten

hariztegi hostotsu haien azpian

ezin konta ahala urte

dituen aitaren etxeko pikondopean

zer kontu atsegin

zer maite hizketak esan ziren han

zenbat algara entzun

apiril amultsuaren arrats leunetan!

Eta hala berean,

nolako adio tristeak entzun ohi diren!

 

Etxea daukanak bizi erdia omen dauka.

Oihaltxo batzuk gorputza estaltzeko

lau enbor sutan gure laratzean

eta ekin lanari!

Adorea, adorea! eta egon hor

dohakabea

herentzian hartu zenituen eta inork

botako ez zaituen

pareta triste eta biluzi batzuen artean.

Inork ez?... Miseriak bai.

 

Labean ogirik ez, laratzean ogirik ez

kilkerrak kanturik ez han,

eta higatzen duen penarekin ez bada

pobrea bakarrik da bere oinazean.

Janik ez, berorik ez, dardaran

haize meheak

txistu egiten baitu heze harrien artean

eta ateek kirrinka.

Zer egin lezake, Jauna, inguruan

babesik ez badu?

Jaio zen lurra eta azken hatsa

emateko asmoa duen etxea utzi?

Ez, ez! negua joan da eta bidean dugu

udaberri ederra.

Zuhaitzak mentutan hasiak dira bere ortuan

Apirila hemen da!

Eta erauntsika ari duen arren ordu tristeetan,

besteetan eguzkiak irri,

lurra lan liteke, pobrearen goseak

ihes egingo du!

Ai, Galizia ederra!, zugan sortuak

zugan nahi du hil.

 

O, mahats albarinako parra neurea

gerizpea ematen didazu!

O, zu, loretxo zuriko intsusa

gaitz guztiak dituzu sendatzen!

O, zu, azkenik, neure ortu maitea

eta neure arbi lurrak,

ez zaituztet utziko, urrun joango dira

itolarri beltzok!

Heldu den udak fruituz beteko zaituzte

jateko daude guztiak

txoriñoek garauna dute alorretan

aterpea hostotzan.

Gauak bare dira eta jabal

ilargia beti argi,

teila artetik sartzen dira printzak

eta nire oheraino datoz,

eta horrela lokartzen naiz pobreei argia

ematen dien lanpararen argitan:

ederra lanpara, ederra sekulako

hilkor garenon kontsolagarria

 

Ba, bai! bizitzeko eta gozatzeko egin zuen

Jainkoak lur sorgin hau

paradisu txiki, Adamek galdu

zuenaren arau.

Argi ematen digun eguzki atsegina

itsasoko brisa hauek

eguraldi epel hau, alor hauek

parerik gabekoak

guk daukagun hizkuntza txeratsu hau

horren berbeta eztikoa,

bihotzeraino doazen samurtasunak baino

esaten ez dakiena

lur hau, ez da dudarik... Jainkoak egina da

maitatzeko eta maitatua izateko.

Ai, Galizia, lotan aingeru ametsak egiten dituen hori

eta negarra esnatutakoan,

penak arintzen bai baina gaitza

sendatzen ez duen malkoan!

 

Zure haurrek maite zaituzte... nahigabetu egiten ditu

zure lurra uzteak!

Kontsuelorik gabe egiten dute marru beste lurretara

baldin badoaz bizitzera.

Han dute gorputza, erresuma urrunetan

eta espiritua beti hemen

sorterriko akorduetan besterik ezin dute bizi

eta elkar animatu.

Eta esperantzan, esperantza sutsuan

Galiziara itzultzeko...

Eta nola ez zaituzte ba horrela maitatuko,

ama santu maitea

nola ez dira hilko eztiaren eztia eta loria

eta poza eta paradisua

hemen lurrezko munduan ematen dien

lekutik urrun!

 

Zeinen eder egin zintuen Jainkoak,

zeinen zoritxarreko apain!

Nolako sosegu baratz eta malenkoniatsua

hartzen dudan zuri begira!

Zergatik, zergatik loreen artean doaz

josiak arantzak

sekulako berdetasunez burua hartzen dizun

koroa horretan?

O, o, Galizia, har ezazu harpa ozena

lehenbailehen

menderik mende ahazturik lo dagoen

adar sikutik!

Gora dezatela ahotsa zure seme koblakariek

harietan eta konpasetan

eta lauda zaitzatela mundu osoan

harro eta harmonian

 

¡Terra a nosa!

Baixo a prácida sombra dos castaños / do noso bon país, / baixo aquelas frondosas carballeiras / que fan doce o vivir, / cabe a figueira da paterna casa / que anos conta sin fin, / ¡que contos pracenteiros... que amorosas / falas se din alí! / ¡Risas que se oien nas seráns tranquilas / do cariñoso Abril! / E tamén ¡que tristísimos adioses / se acostuman oír! // —Quen casa ten de seu, ten media vida. / Unhas telliñas para nos crubir, / catro paus que ardan na lareira nosa, / ¡e a traballar sin fin! / ¡Valor, valor! I espera, desdichado, / mentras teñas aquí / unhas paredes tristes e desnudas / mais que herdache, infeliz, / e das que naide despoxarte pode. / ¿Naide?... a miseria si. // O forno está sin pan, o lar sin leña, / non canta o grilo alí, / e se non é coa pena que o consome, / o probe soio está co seu sofrir. / Sin que comer e sin abrigo tremba, / por que os ventos sutils, / húmedos inda, silban antre as pedras / i as portas fan xemir. / ¡Que ha de facer, Señor, se o desamparo / tén ó redor de si!... / ¿Deixar a terra en que nacen i a casa / en que espera ter fin? / ¡Non, non!, que o inverno xa pasou i hermosa / primadera vai vir. / ¡Xa os árbores abrochan na horta súa! / ¡Xa chega o mes de abril! / I anque a torrentes chove en horas tristes, / en outras o sol ri; / xa a terra pode traballarse, a fame / dos probes vai fuxir. / ¡Ai!, o que en ti nacen, Galicia hermosa, / quere morrer en ti. // ¡Ouh miña parra de albariñas uvas, / que a túa sombra me dás! / ¡Ouh ti, sabugo de froriñas brancas, / que curas todo mal! / ¡Ouh ti, en fin, miña horta tan querida / e meus verdes nabals! / ¡Xa non vos deixo, que as angustias negras / lonxe de min se irán! / O vran chega crubíndovos de fruto, / todos son ricos xa, / os paxarmos tén gran nas campías, / abrigo na follax. / As noites son tranquilas e serenas, / craro e sempre o luar, / por antre as tellas entran os seus raios / i hastra o meu leito van, / i así durmo alumado pola lámpara / que ós probes lle luz dá: / lámpara hermosa, eternamente hermosa, / consolo dos mortals. // Esos varios sendeiros das montañas / ós fondos vales cán... / Aló enriba, o sun sun dos pinos bravos; / en baixo, a doce paz. / Na cima, crara luz, aires purísimos, / salvaxen soledá, / romores misteriosos que despertan / pensamentos de brava libertá, / perfumes penetrantes, que deseios / loucos e estraños dan. / En baixo, amante calma, cariñosas / brisas que ó rebuldar / por antre as follas, nas súas alas traen / romores da siudad, / eco dalgunha voz fresca e sonora / de timbre virxinal, / da campana da aldea o cramoroso, / prolongado soar, / da presa do moíño o ronco estrondo, / i o batidor compás / da lavandeira que cos brancos liños / contra unha pedra dá. // ¡Si, si! Dios fixo esta encantada terra / pra vivir e gozar; / pequeno paraíso, este é un remedo / do que perdeu Adán. / Este prácido sol que nos aluma, / estes aires do mar, / este tempo soave, estas campías / que non teñen igual; / esta fala mimosa que nós temos, / de tan doce solás / que non sabe decir si non cariños / que hastra os corazós van; / esta terra, n’hai duda Dios a fixo / pra ser amada e amar. / ¡Ei!, Galicia, a que dorme soños de ánxel, / e chora ó despertar / bágoas que, si consolan as súas penas, / ¡non curan os seus mals! // ¡Que te aman os teus fillos! ¡que os consome / do teu chan se apartar! / Que ximen sin consolo, se a outras terras / de lonxe a morar van. / Que aló está o corpo nas rexiós alleas / i o esprito sempre acá, / que só viven, só alentan cas lembranzas / do seu país natal / e coa esperanza, coa esperanza ardente / de a Galicia tornar... / E ¡como n’adorarte deste modo, / santa e querida nai, / como non morrer lonxe daquel seio / que mel de meles dá, / i é groria i é contento e paraíso / no mundo terreal! // ¡Que hermosa te dou Dios, terra querida, / desdichada beldá! / ¡Que brando e melancólico sosego / sinto ó te contemprar! / ¿Por que, por que antre as frores, as espinas / entretexidas van, / nesa coroa que a túa testa ciñe / de verdor eternal? / ¡Ouh Galicia, Galicia!, a arpa sonora / pronto descolga xa / da seca ponla onde olvidada dorme, / dorme, a sigros contar. / Os bardos fillos teus a voz levanten / das cordas ó compás, / i enchan o mundo harmónicas i altivas / tan só pra te alabar.