2.2.
SEXU ETA GENERO SISTEMA

      Heterosexualitateak (zis kategoriak edo zuritasunak bezala) ez du aipatua izateko beharrik, hura baita arau sexuala hiru ardatzetan: praktikan (familia nuklearraren erreprodukzioa: bikotea bilatu, ezkondu edo elkarrekin bizi, odol bereko umeak erditu...), desiran (eredu heterosexuala jarraitzeko desira ni-aren eta maitasun erromantikoaren teknologien bitartez) eta gorputzean (zis eta heteroarauak sortzen duen hetero-sexualizazioak, hau da, emakumeen produkzioa hetero-sexualizazio prozesuen ondorioa da). Neutrotasun horretan indartzen du bere boterea, eta heterosexuala ez den gainontzeko guztia bereizgarri gisa kategorizatzen du. Zentzu horretan, zioen Paul B. Preciadok Yo soy el monstruo que os habla saiakeran, identitate batekin markatuta egoteak unibertsaltasunaren pribilegiorako ahalmenik ez izatea esan nahi duela (2020). Neutraltasun horri aurre egiteko, Euskal Herriko Mugimendu Feminista heteroarauaz eta heteropatriarkatuaz aritu da diskurtsiboki azken urteetan, hain zuzen ere, bere izaera naturala desmitifikatzeko. Era berean, apirilaren 26ko eguna (ikusgarritasun lesbikoaren nazioarteko eguna) integratu du bere agendan. lgtbi taldeetan bezala, bi joera bereiz daitezke integrazio horretan: lesbianismoa kondizio pertsonalera murrizten duten taldeak dauden era berean, patriarkatuaren kontra har daitekeen jarrera politiko gisa aldarrikatzen dute beste batzuek bollerismoa.

      Feminismo heterosexualetan, heterosexualitatea sexu-praktika naturalera murrizten denez, erregimen heterosexualak sortu duen banaketa historikoetako bat, banaketa sexuala, betikotzen jarraitzen da, nahiz eta diskurtsiboki horren kontra egon. Bolleren eta, orokorrean, talde transmaribibolloen borroketan, sexualitatea eremu pribatuko auzi izatetik maila politikora pasatzen denez, publiko-pribatu dimorfismoarekiko haustura zuzena proposatzen da. Hau da, sexualitatea ez da soilik maila politikora eramaten patriarkatuaren ondorioz jasotzen den biolentziaren bitartez (familietan eta familietatik kanpo ematen diren bortxaketak eta biolentziak, abortatzeko eskubidearen aldarrikapena, antisorgailuak...); patriarkatuari aurre egiteko tresna gisa eramaten da eremu publikora. Proposamena gauzatzea ez da erraza identitatea prozesu material baten bitartez sortzen delako. Horrela, gizona eta emakumea materialitate semiotikoak izango dira, eta ez balio sozial desberdinak dituzten bi gorputz natural. Materialitate semiotikoak direlako, hain zuzen ere, da zaila aldatzea paradigma, materialitatea ezin delako diskurtsoa aldatzen den bezala aldatu. Batetik, kanpo egiturak ez direlako aldatzen (bitarrak dira), eta bestetik, barne egiturak (barne subjektibazioak, emozioak eta desioak) materialak direlako (Goikoetxea, 2022).

      Gayle Rubin izan zen Tráfico de mujeres (1975) lanean “sexu-genero sistema” kontzeptuaz mintzatzen lehena^[4]. Mendebaldeko kulturetan, ordura arte ez zen sexuaren eta generoaren arteko bereizketarik egiten, tendentzia baitzen alderdi genitala genero-espresioarekin berdintzekoa. Bi kategoria zeuden bakoitzeko; batetik, arra eta emea, eta bestetik, maskulinoa eta femeninoa. Ar maskulinoak osatuko zuen gizona, eta eme femeninoak emakumea, definizioz banaezinak izango zirenak. Esan beharra dago, femeninoak eta maskulinoak botere sistema bat osatzen dutela eta ondorioz, ez direla egonkorrak. Erlazio bat dago haien artean; maskulinoa aldatzen bada, femeninoa ere aldatzen da.

      Sexuaren eta generoaren arteko bereizketa egitea joera izan da feminismoaren bigarren olatuaz geroztik, testuinguru horretan beharrezkoa ikusten zelako gezurtatzea bi kontzeptuen arteko derrigorrezko lotura. Hori dela-eta esleitzen zitzaion sexuari kategoria biologikoa eta generoari kulturala. Gaur egun, ostera, batik bat pertsona intersexen existentziak frogatzen duenez, ezin da ukatu sexu bitarra instituzio medikoak sortutako tresna denik. Hori eta ondoren aipatuko diren arrazoi gehiago oinarri harturik, sexua eta generoa kategoria kulturalak direla aldarrikatzen dute mugimendu transfeminista eta lgtbi mugimendu denetarikoek. Pertsona transen kontrako mugimendu askok “sexua ez da generoa” bezalako esaldi anbiguoak erabiltzen dituzte bereziki emakume transen eta trans ez-bitarren bizitzen ezabapena sustatu nahian. Jakin badakigu bi kontzeptuak ez direla gauza bera, baina bien arteko desberdintasuna ez datza bata biologikoa (egiazkoa eta aldaezina) eta bestea kulturala (ikasitakoa) dela baieztapenetik. Natura eta kultura batera ematen dira, ezin dira elkarrengandik bereizi batera gorpuzten ditugulako, nahiz eta analitikoki bereiz daitezkeen. Gauza bera gertatzen da “generoa suntsitu behar da” aldarrikapenarekin. Aldarri hori historikoki queer mugimenduak egin izan du generoaren espektroa binarismotik haratago doala azaldu nahian. terfek aldarrikapen hori bere egin dute, haientzako generoa delako zapalkuntzaren oinarria, ez sexua. Haientzako arazoa balio kulturaletan dago, ez biologia eraiki den forman, haientzat sexua naturala baita. Baina, emakumea alua duen gorputzera murrizten dutenez, ezin dute proposamen emantzipatzailerik egin, emakumea ezin delako desagerrarazi haien markoan. Hortaz, generoa suntsitzeko proposamena maila analitikora mugatzen da, sexuaz soilik hitz egiteko. Argudio horri helduz, bota egin nahi dituzte borroka feministatik jaiotzez alurik ez duten gorputz guztiak, zapalkuntza patriarkala pairatzeko baldintza oinarrizkoa betetzen ez dutelako. Emakumea biologiara erreduzitzean, zapalkuntza berresentzializatu egiten dute.

      Rubinenera bueltatuz, bere lanean sexu-genero sistema soilik aipatzen badu ere, sexualitatea ere aztertzen du. Haren ustez, garaiko testuinguru sozialetan korporalitatea, kultura eta sexualitatea elkar artikulaturik zeuden, eta horietako batek normatik ihes egitea akats kontsideratzen zen. lgtbi pertsonak, hortaz, pertsona akastunak izango lirateke. Horrez gain, emakumearen zapalkuntza gurasotasun heterosexualetik, eta ez biologiatik, datorrela argudiatu zuen. Haren arabera, lanaren banaketa sexualak eta homosexualitatearen eta intzestuaren tabuak egituratzen zuten emakumeen trafikoa; lanaren banaketa sexualak generoen arteko dependentzia sortzen du, eta horregatik ezkontzera behartuta daude gizonak eta emakumeak. Gainera, odolekoen artean ezkontzarik ez onartzeak eragiten zuen emakumeen trafikoa; gizonak haien artean harremantzen dira emakumeak objektu gisa banatzeko, oparirik onena emaztea izanik.

      Emakumeen trafikoak eragingo zuen emakumeek subjektu izateari uko egitea, horren ordez objektu bihurtzeko. Rubinek azpimarratuko zuen, halaber, derrigorrezko heterosexualitatearen bitartez gauzatzen dela trafiko hori, zeren gizonek biolentzia jasaten dute gizon izateko (performatibitatea — errepikapena/bazterketa), baina ez trafikoaren objektu izateko. Aldiz, emakumeek biolentzia jasaten dute emakume izateko baina, horrez gain, trafikoaren objektu izateko ere. Horren oinarrian dago heterosexualitatea prozedura instituzionalizatua dela; produkzio katean beharrezkoa den etorkizuneko lan indarra bermatzeko, beharrezkoa da erreprodukzioa modu eraginkor batean funtzionatzea, eta horretarako beharrezkoa da heterosexualitatearen (binarismoaren eta lanaren banaketa sexualaren) erreprodukzioa.

[4]  Honela definitu zuen Rubinek sexu-genero sistema “Tráfico de mujeres” (1975) artikuluan: Sexualitate biologikoa giza jarduerarako produktu bihurtzen duen gizarte-harremanen sistema, historikoki espezifikoak izan diren sexu-premiak biltzen dituena.