Mandelaren Afrika
Mandelaren Afrika
1998, kronika
144 orrialde
84-86766-81-8
azala: J&P
Juanjo Olasagarre
1963, Arbizu
 
2017, nobela
2004, nobela
2002, poesia
2000, poesia
1996, poesia
1991, poesia
 

 

1488: Vasco da Gama iritsi zen Cape Town (Lurmutur Hiria) izanen zenera. Jan van Riebeeck-ek egin zuen lehen asentamendua, Konpainia Holandarraren izenean. Khoi eta san herriekin topo egin zuen. Ekialderago xhosa herria. Ipar mendebaldean zulu herria. Eta erdialdean sothoak.

1688: Higanotak ailegatu ziren.

1700: Esklaboak ekartzen hasi ziren: malaysiarrak, Afrika erdialdekoak... Mende oso bateko esklabo trafikoa.

1779: Xhosak gudan Cape Koloniaren aurka.

1787: Zulu erresuma indartsua sortu zen, Xaka enperadorea buru zuela. Zulu erresuma gatazkan hasi zen hegoaldera zituen xhosekin.

1806-36: Britainia Handia Cape Koloniaren jabe egin zen. Koloniaren eta xhosen arteko gudek jarraitzen zuten, Koloniaren hedatzeak haien lurraldea hartu baitzuen

1836-54: Great Treak (Bidaia Handia): boerrak ingelesen menpekotasunetik ihesi. Iparraldera jo ahala gudan hasi ziren sotho, ndebele eta zuluekin. Errepublika boerrak sortu zituzten: Transvaalgo errepublika iparraldean, Natalgoa ipar-ekialdean, Orange Free State erdialdean. Ingelesek Natal konskistatu zuten.

1856: Nongqawuse neska xhosaren profezia. Gosetea.

1880: Zuriek diamanteak aurkitu zituzten Kimberley inguruan. Boer eta ingelesen arteko lehen guda.

1886: Johannesburgen urrea aurkitu zuten. Urrearen kontrolagatik, ingeles eta boerren arteko bigarren guda.

1902: Boerrek guda galdurik, Hego Afrikako kolonia eratu zen, betiere Inperio Britainiarraren menpean.

1910: Hego Afrikako Errepublika sortu zen, Britainiar Inperiotik kanpo. Etnia afrikarrek ez zuten eskubiderik izanen. National Partyk (boerren alderdiak) aurretik bazetorren beltzen kontrako diskriminazioa legeztatu eta apartheida ezarri zuen.

1912: African National Congress (ANC) sortu zen.

1914: Partidu Komunista (SAPC), Hego Afrikako lehen talde politiko ez-arrazialaren sorrera, ANCren talde politiko kide eginen zena.

1920: Koalizioan lan egiten hasi ziren SAPC, Hinduen Kongresua eta ANC. Bestalde, zulu erregeak Inkhata kultur mugimendua sortu zuen.

1950: Desafio Kanpainak: apartheidak ezarritako banaketa hautsi nahian, jende beltza zuriendako tabernetan sartzen hasi zen edo zuriendako bakarrik gordetako autobus aulkietan esertzen, paseen aurkako kanpainak...

1955: ANCk, SAPCk, Hinduen Kongresuak eta Demokraten Batzarrak (zurien talde politiko bat) Freedom Chapter (Askatasunaren Agiria) sinatu zuten, berebiziko garrantzia duen agiria, bizitza politikoaren ildoa markatu baitu.

1959: ANC barnetik, zatiketa moduan, Pan African Congress (PAC) sortu zen.

1960: Sharpvilleko sarraskiaren ondoren (16 hildako), bide armatuari ekitea erabaki zuen ANCk, Umkhonto we Sizwe (Herriaren Lantza) antolaturik.

1964: Nelson Mandela abokatuari biziarteko kartzela zigorra ezarri zioten.

1975: Mangosuthu Buthelezi printze zuluak Inkhata berpiztu zuen, askapen mugimendu gisa.

1990: Inkhata Freedom Party sortu zen (IFP). ANC legez onartua. National Party eta ANCren arteko negoziazioak, Hego Afrikan demokrazia ezartzeko.

1994: Hauteskundeetan ANC talderik bozkatuena izan zenez, Gobernuan ari da, botoen %5etik gora lortu zuten beste talde politikoekin. Nelson Mandelak, adiskidantzaren izenean, atea ireki baitzien PAC eta National Partyri.

1996: Konstituzio berria sinatu zen. Hego Afrika bederatzi probintzia autonomotan antolaturik dago. Hamaika hizkuntza ofizial ditu: ingelesa, afrikaansa, ndebelea, iparraldeko sothoa, hegoaldeko sothoa, swazia, tswana, venda, tsonga, xhosa eta zuluera.