—18—

Opor aurreko egun haietan galopan egiten nuen metrotik etxerainokoa institututik bueltan. Liburuak ohe gainera part bota eta ziztu bizian irensten nuen zegoena. Urteko arratsalderik laburrenak ziren. Eguraldiak hobera egin zuen, hegoa nagusitu zen neguaren hasiera hartan, eta zaharrenek urte batzuk lehenagokoak ekarri zituzten solasera.

        — Galgoi ustel harekin, akordatzen zer giro maskal? Leihoak zabalik ezagutu ditiagu gabon gauean...

        Ikasi egin nuen lasai egoten Edwinekin. Mateo Vallejorekin ematen zuen goiza, etxeko lanetan joaten zitzaizkien orduak, kalera ateratzen ziren, liburutegira joko zuten bestela prentsa edo beste zerbait irakurtzera. Edo basoerdi bat hartuko zuen Mateo Vallejok Toki Onan, te beroa Edwinek, iristen ez zen kontsulatuko deiaren zain. Han jarri zioten izena, Txinoa, edo Auschwitz. Izan behar du, Urbano Peña-eta hasi ziren horrela deitzen, alua izan behar du izen hori emateko, Auschwitz, zer eta bestelakoa zuelako gorpuzkera.

        Edwin eta aitite Mateo nola moldatzen ziren batak bestearena ulertzeko, ez dakit. Baina konpontzen ziren, hizkuntza berean aritzen zirela daukat sartua buruan. Galdetu ere egin nion, ea zer zekien Mateo Vallejok ingelesez. Askotan ez dagoela mintzatu beharrik erantzun zidan Edwinek, nahikoa zela bestearen barruan sartzea, ikustea nora daramatzan begiak, entzutea haren berbaroaren zera, erreparatzea eskuei. Itsasoan urteetan ikasi duen zerbait dela, ez dagoela besterik.

        — Egoerak aurreikustea da.

        Maite zuen hizketa Edwinek.

        — Zurekin gainera —esaten zidan— erraza da, dena da errazagoa zurekin.

        Eta ilundu aurretik zenbat denbora genuen neurtuta hartzen genuen labar gainetan egokitua zuten bidean barrena. Etxe berri asko eraiki zuten inguruetan azkenaldian. Miraz behatzen zien, ate aurre apaindu haiek, material ona, zenbat balio zuten galdetzen zidan, ez zidan sinesten. Londresez ere beti zuen itaunen bat, nork eta hamaika portutan ibiliak. Azaleko kontuak baino ez nizkion esaten, begi gandutuak handituz eskertu zizkidanak, hala ere.

        Hirugarren egunerako bateratuak genituen urratsak.

        — Eta Mateok egongelako horman jarri duen zuhaitz hori?

        Nahi gabe lortu genuen urratsa eta arnasa lotzea. Hala da, nahi gabe ikasten dugu hizketan arnasaren joan-etorrian, dabilenak badaki. Berez datorren dohaina da.

        — Opari bat da.

        Gaur izatera aterpea aipatuko niokeen, haurtzaroko lehenbiziko irudia babesa izan zuela urteetan Mateo Vallejok ezki hura. Ez nintzen xehetasunetan galdu, ordea. Artean ere lan handia eskatzen didan azalpena da bahitutako haurrena, are handiagoa gerra osteko larderiazko giroa zertan izan den. Nori gainera eta, hamaika aldiz errepikatuagatik gure giza jarrera batzuez ezer gutxi ulertuko zuen bati.

        Ez baita aski begiei eta eskuei jarraitzea, Edwin, pentsatu nuen. Ez baita egia bestearen barruan sartzea nahikoa denik hau guztia ulertzeko, Edwin. Begira Edwin, goizak zurekin ematen dituen gizon txiki hori, bai, Mateo Vallejo, badakizu zer pasea den? Baina isildu egiten nintzen, oinak entzuteko mututzen nintzen. Oinak, hauspoa, eta besoa soinaren kontra, urrats bakoitzarekin neurtzen zen arropen marruskatzea.

        Hondartza gainetik pasa ginen. Andre bat zebilen pasieran, txakurra libre utzita. Itsasoak ekarritako egurki iluna hartu eta urrutira botatzen zion hark, lehorrera beti. Txakurrak ez zuen txokorra hartzeko ahaleginik egiten, ordea. Eroritako tokira iritsita, berriro xaxatuko zuen, berriro egingo zion keinu bera, segi, ekarri hori!, ekarri!, joango zen adar belztua airean, halako parabola bat eginez beti, baina txakurrak ez zion esanik egingo.

        Zahartua zegoen seguru asko, baina jabeak ez zuen etsi nahi.

        Goitik egon gintzaizkien begira. Neguko eguzkia limurtuz zihoan hondar bustitan. Berotu egin zela esan zidan. Jaka zabaldu zuen. Erantzi eta futbol elastiko bat zeraman azpian, berde higatu bat.

        — FLNren ekipoa —esan zidan, atzamarra paparreko armarrira harro luzatuta. Ilargi eta izar gorriaren azpian, baloi bat, arabiar letrez inguratua.

        Ez ulertu keinua egin nion.

        — Aljeria. Aljeriako FLNkoa —errepikatu zuen.

        Ostera ere oinez hasi ginenean kontatu zidan Front de Libération Nationale hark izan zuen futbol taldearena.

        — Karim txikiak eman zidan opari Serenity Star utzi zuten goizean.

        Istorioa, ederra du. Futbolzalea zara. Ezagutzen duzu?

        Bi hilabete eskas falta zirela 1958ko Munduko Kopa jokatzeko, Frantziako ekipoetatik hogeita hamar jokalarik erbesteko bidea hartu zuten. Tartean Rachid Mekhloufi zegoen, AS Saint-Etiennekoa, Frantzia Suediarako sailkatu zutenetako bat.

        Aljeria Parisen mende, Tunisian jarri zitzaien hitzordua. Eta futbolarien ihesa politikoa bihurtu zen. Batzuek trena hartu zuten Erromarantz; beste batzuk Alpeak zeharkatu eta Lausanara heltzen saiatu ziren, autoz. Frantziar zerbitzu sekretuak jakitun dira. Futbolari profesionalak dira, baina erbiak legez ehizatu nahi dituzte.

        Azken izpiekin iritsi ginen itsasargira. Piztuta zegoen ordurako. Itsasoaren barea nola segatzen zuen begira egon ginen luzaro. Agurtu gintuen jendea topatu genuen. Atzealdean, Serenity Star ikusten zen moilako grisarekin nahastuta. Zeru ilunetik hegazkin bat zetorren aireporturantz. Itzultzeko ordua zen.

        Bat soldadu zegoen garai hartan, eta atzera egin zuen. Beste bat, Hassen Chabri, Frantzia eta Italia arteko mugan harrapatu eta azalpen sinesgarri baten faltan, espetxean sartu zuten. Salaketa: armak eta dirua pasa nahi izatea FLNri. Aljerren beteko zuen zigorra. Gehienak onik heldu ziren Tunisiara. Presidenteak berak hartu zituen.

        Futbol taldeek kontratuak eten zizkieten. Elastiko berdearekin jokatzeagatik kobratzen zutena zeharo sinbolikoa zen. Ez zegoen ia dirurik, aljeriarrek borondatez emandakotik ordaintzen zitzaien.

        Ilunkara zegoen berriro ere hondartza gainetik pasa ginenerako. Emakumea eta txakurra alde eginak ziren. Hondarrean idatzia, norbaitek ondo leitzen ez zen izena laga zuen. Berokia jantzi zuen atzera Edwinek.

        Ez zidan hau dena esan. Gerora osatu dut neuk Edwinek emandako haritik tiraka. FLNko selekzioak 91 partida jokatu zituen 1958 eta 1962 bitartean. Hauetatik 65 irabazi zituzten, 13 berdindu eta 13 galdu. FIFAk ukatua, arabiar herrialdeetan aurkitu behar izan zituzten kontrarioak hasieran, Tunisian, Marokon, Libian, Jordanian, Iraken. Europa ekialdean gero, Jugoslavian, Sobiet Batasunean, Txekoslovakian, Bulgarian, Hungarian, Errumanian. Txina eta Vietnam izan zituzten zain gero.

        Mohamed Maoucheri irakurri berri diot merezi izan zuela amets hark, futbolean egin zutela eurek Aljerko independentziaren alde, militanteak zirela, iraultzaileak. Damua, zerena.

        Zinez oihartzun xelebrea du honek guztiak filipinar baten ahotan. Jakingo ote zuen zer esan nahi zion Karimek? Zaila zitzaidan sinestea. Beste hainbat gauzatan bezala, fede kontua da. Nik maitatzen ikasi nuena gizon haren ilusioa zen, haren begi margulak amaren mintzairan ari zitzaizkidala, nola heltzen zion kamisetari bera balitz bezala Mohamed Maouche.

        — FLN, duintasuna —zioen.

        Eta ez nion ezer esan, baina ez Karimek ez Serenity Starreko gainontzeko inork erakutsi zion futbolari haien laurdenaren laurdenik. Zer duintasun dago gizona bakarrik uztean? Filipinar bat kubiertan, Manilarako hegazkin txartel baten zain burokraziak abandonatua.

        Pasaporteaz galdetu nion. Ez zidan erantzun.

        Belarra motz egoten zen, zaindua, sarri ebaten zuten udaleko langileek paraje hartan. Neguko belaze iluna urratsen zain. Hitz egiteari utzi. Oinak entzun, arnasa, hitz egin. Aitite Mateo ekartzen genuen hizpidera isiltasuna luzeegia zitzaigunean:

        — Zain izango dugu Mateo.

        Eta Mateo Vallejo zain izaten genuen, afaria gertu. Zu, berriz, lehengo aldean sarri agertzen hasia zinen mahaira. Umoretsuago, beti zenuen zer kontatua, amarena izan ezik. Nire ondoan esertzen zinen, eskua jartzen zenidan gainean zeure ustez kontakizun barregarriren bat zenuenean, ni zurea nintzela esateko beharra bazenu bezala, ni zurea nintzela erakusteko nirekin denbora gehiegi pasatzen zuen (nola zenioen zuk Auschwitzi?, a bai), «kolaio siku» hari.

        «Zurekin hitz egiten du?».

        Harrikoa egiten hasi zinen, auskalo zer buruan.

        Guk tea hartzen ikasi genuen berriro, amarekin egin genuen bezalaxe. Edwini azaldu egin behar izaten genion telebistan agertzen zen gauza asko. Harritu egiten zen, sarritan nahiago izaten zuen ohera erretiratu nik utzitako libururen batekin.

        Orduan, hirurok bakarrik ginela galdetzen zenuen noiz arte gelditu behar zuen.

        Eta zeure buruaren beldur zinela pentsatzen hasi nintzen, gai izango ote zinen gabonetan, ni Londresera amarengana joanda, oreka ikusezin hari eusteko. Hiru gizon etxe berean, eta zu hiruretan arrotzen. Ez zenuen gozoa.

        «Joango da gabonetarako, ezta?».

        Orduan utzi zenion esateari noiz jantziko nintzen neskago.

        «Zurekin hitz egiten du?».

        Isiltzen nituenek mututzen ninduten, baina. Baita aitite Mateoren aurrean ere sarritan. Min egiten zidan kisketa puta hark.

        Zer zen zuretzat neskago janztea?

        FLNko jokalariena kontatu zidan arratsean, etorbidetik egin genuen etxerakoa. Pauso arinean, afariaren pozean gentozen jendea sumatu genuenean zabaldu berri zuten taberna baten aurrean. Zarata batean ari ziren, gora-goraka zebiltzan, algarak nabarmentzen ziren tarteka, zerbait ospatzen ari zirela esango nuke. Beste espaloira pasatzeko keinua egin nion Edwini. Iristear ginela, ahots bat gangartu zen beste guztien artean. Ahots harro bat berbaroaren gainetik:

        — Hi, Auschwitz!

        Pausoa bizkortzeko agindu nion Edwini. Sartu ginen arbolapean, argilunen joko hartan, aparkaturiko autoen babesean, ez gintuzten hain garbi ikusten. Ahotsa ez zen atertu, ordea.

        — Ahotik entzuten duk ala?

        — Edanda zeuden.

        — Txankamehe! Uki ezak neska hori eta...

        Gurago begiratu ez banu. Osorik ikusi ez nuen keinua egin zuen, hatza zintzurretik pasatzen. Orroak nabarmendu egin ziren, gora zetozkigun algara iraingarriak. Edwin berehala konturatu zen. Zer zioen eskatu zidan, itzultzeko mesedez gizonaren berba hagindun haiek. Horretan genbiltzala, neure izenez deitu ninduen ahotsak:

        — Egon hadi, egidan kasu, zerbait egin al din gizajo horrek?

        Bizkorrago ekin nion. Laster nintzen kantoian.

        — Egoteko esan dinat, ez al gara lagunak?

        Isilik jarraitu nuen aurrera. Atzean gelditu zen.

        — Hago, hire aitaren laguna naun!

        Oinak entzun, arnasa, ez hitz egin, oinen ihesa argitik itzuri. Edwin atzean gelditu zela ohartzeke oinez. Edwin ikusi gabe oinez, ikusi nahi ezean nola jiratzen zen gangarrarengana eta besoa igota nola luzatzen zion erdiko atzamarra.

        Buruan darabilt oraindino: Edwinen atzamarra ilunpetan zut.

        Harrezkero ez naiz honetaz inorekin mintzatu. Nor zen oihuka aritu zitzaiguna, ezagutu nuen. Luren hautsak zabaldu genituenean gurekin etorri zen motor-txikian.

        Urbano Peña den galdetuko didazu, ohartuta zaudela Edwin etxean genuenetik etortzeari utzi ziola. Ez, ez zen Urbano Peña. Ordutik ahaztu ez dudan xira zuria zeraman, berak kendu zion tapa errautsen potoari.

        Handik ezagutzen ninduen.