Aurkibidea
Bihotzaren eguraldiko prozesu batek
Amodioaren ukidurak kilikatuko banindu
Nire artisautzan edo arte bakartian
Arte poetikoaren inguruko oharrak
Esango al da jainkoek hodeiak kolpatu dituztela
Esku-argiek distira egingo balute
Egiaren alde hau (Llewelyn-entzat)
Londresko ume baten heriotza, su bidezkoa, deitoratzeari ukoa
Aurkibidea
Bihotzaren eguraldiko prozesu batek
Amodioaren ukidurak kilikatuko banindu
Nire artisautzan edo arte bakartian
Arte poetikoaren inguruko oharrak
Esango al da jainkoek hodeiak kolpatu dituztela
Esku-argiek distira egingo balute
Egiaren alde hau (Llewelyn-entzat)
Londresko ume baten heriotza, su bidezkoa, deitoratzeari ukoa
Neguko ipuin batena
Neguko ipuin bat da
Ilunabar elurtuak, txaluparen gisan, lakuak zeharkatzen dituela
Ibar erdiko baserritik lursail hegalarien gainean dabilela
Eskuz egindako maluta artean haizerik gabe egiten du aurrera;
Abereen arnas zurbila haren bela isilerantz
Izarrak, hotz, jausten dira
Belar ondu eta elurraren urrina, pleguen artean
Hontz urrutiak mehatxu egiten du, eta izotzezko barrutia
Basetxe-abituari zerion ke ardi-zuriz josia
Ibaien ibarrean, non kontatu baitzen ipuina.
Behin, zahartutako munduan
Fede-izar batean, purua noraezeko ogia edo elurraren sua
Eta jana bezain, gizon batek bihotza eta burua
Erretzen zizkioten suzko bilkariak ireki zituen, lursail pleguan,
Baserri batean, bakarrik eta mindua.
Orduan, kiskaltzen ari zela
Argia su bat den irlan, inguruan hegaldun elurra
eta gorotz-pilak, artilea bezain zuriak, eta oilo abeslea
Hotz lo, ezen oilarraren sugarrak larre estaliak orraztu eta
Gizon goiztiarrak irten arte, palak eskuetan,
Arrastaka, abereak
Urduri, sagu-katua pauso ezkutuak ematen,
Txori puztuak jauzi-ehizan, neska jezleak
Abarkak jantzita zeru jausia arin zapaltzen
Eta baserria zeregin zurietara erabat esnatu zela
Belauniko, otoitz, negar
Egin zuen gizonak, labe-zotz eta egur-argitako poto beltzaren ondoan,
Kopa eta ogi puskak itzal dantzariaren mendean,
Etxe gordean, gau galkorraren altzoan,
Maitasunaren ertzean, ahaztuta, izuetan barrena.
Belauniko, harria hotz,
Saminaren gailurretik negar, zeru estaliari otoitz
Bere gosea uluka joan zedin hezur zuri soilen gainean
Ikuiluetako estatuak eta zeru-sabaizko zerritegiez haraindi,
Ahateen aintzira-kristal eta behitegi distiratsuetan zehar, bakarrik
Otoi-suen etxerantz,
Non jarraituko bailioke bere elurpeko amodio-hodeiari
Gordeleku zurietarantz ihes eginez gero, arin batean.
Uluka eta makur, bere behar gordinak kolpatu zuen,
Hotsik sortu ez bazen ere esku arteko airetik behera.
Bakarrik haizea
Txorien gosea ur-ogizko lursailetan, gari-buruen bila,
Eta uzta birrindu zen haien mihien gainean.
Kiskaltzen eta galduta, izen gabeko beharrak lotu zuen
Elurra bezain hotz ihes egiteko unean, gauak isuritako ibaien arteko
Ibarretan zehar,
Bere nahiaren bihurguneetan itotzeko unean; kiribildurik etzan
Ez-gizakiaren sehaska zuriaren erdi desiratu
Edo emaztegai-ohean, biziarteko xedea baita hala fededun galdua
Nola argitik erbestera amildu zenarentzat.
Aska ezazu, zioen ozenki,
Maitasunean dena galaraziz, eta bota bere beharra,
Bakarra eta biluzik, emaztegai menderatzailearekin,
Inoiz hazi zuriaren lursailetan erne
Edo haragitan hildako denboraren azpian lora ez bedi.
Entzun. Juglareen ahotsa
Herri joanetan. Urretxindorra, lurpeko baso-hauts fina,
Hegaletako lur-apurren gainetik hegan doa
Eta zenduen hego-haizeetara jaurtitzen du bere neguko ipuina.
Udaberri zurbilaren uretako hauts-hotsa
Kontatzen ari da. Korronte
Zimel kanpaiduna bere mugetan pilatzen. Ihintzak
Hots egiten du, ale egindako hostoetan eta aspaldi distira gabeko
Elur-parrokian. Harritan irekitako ahoak, haizearentzako sokak.
Kanta batean denbora, zail hildako malutaren ahotsa. Entzun.
Esku edo hots batek
Aspaldiko lurrean ate ilun zabala irristarazi zuen,
Eta, etxe-kanpoan, lur-ogian
Igo zen, izpi, txori eme bat emaztegai goria bailitzan.
Sortu zen eguna legez txori emea, bularra elur-gorrimina.
Begira. Dantzariak mugitzen
Elurrak hazitako berde hilaren gainean, zoraturik ilargiaren azpian
Uso-hautsaren gisan. Bozkarioz, zaldi apo astunak,
Zentauro hilak, txori-baserrietako zelai zuriz estaliak
Irauli eta zapaltzen. Hildako haritza maitasun bila doa.
Harritan egindako gorputz-adarrek
Jauzi, tronpetetarantz. Hosto zaharren kaligrafia dantzan.
Harrien adin-lerroak tropelean sigi-saga.
Harpa irudiz, uretako hauts-hotsa lursail-plegu bat jotzen.
Aspaldiko txori emea igo da maitasunaren amorez. Begira.
Hego basatiak jaso ziren
Buru makurraren gainetik, luma-leun ahotsak
Etxea hegan zeharkatu ahala, txori emeak laudatu izan balu, edota
Erortze astiroaren aspektu guztiek poz hartuko balute bezala
Gizon bat bakarrik baitzetzan, belaunikoz, ibarren erdian.
Mantuan, lasai,
Labe-zotz eta egur-argitako poto beltzaren ondoan.
Orduan, txorizko zeruaren luma-ahots xarmaz,
Haizeak bezala laster egin zuen hegaldi pizgarriaren atzetik,
Haizerik gabeko baserriaren aletegi eta ikuilu itsuez harata.
Urtearen poloetan
Txori beltzak hesi kapadunen gainean apaiz eran hilda
Eta paisaietako oihalen gainetik muino urrunak hurbildu zirenean,
Elurrezko txorimalo batek arin egin zuen hosto bakarreko zuhaitzaren azpian,
Oreinak bezala adardun, sasi-korronteen artean bizkor
Trapu zahar eta otoitzak tontorretan
Behera, belaun bat sakon, laku hozminduetan ozen,
Galdurik gau osoan, urrutira joana txori-emearen atzean,
Maluta astiroen denbora, lur eta tribuetan zehar.
Entzun eta begira nondik dabilen lumadun antzara-itsasoa,
Zerua, txoria, emaztegaia,
Hodeia, beharra, izar landatuak, poza hazi-sailetatik
Harago, haragi denbora-hiltzailearen gainean,
Zeruak, zerua, hilobia, iturri errea.
Aspaldiko lurretan haren heriotzaren ateak albo batera ireki
Eta jaitsi zen txoria.
Baserri kopadun, laku, aireko lursail eta ibaiez
Zeharkatutako ibarren gainean, azken mina
Eta otoi-suen etxera joateko otoitz egin zuen lekuan,
Hor, muino ogi-zuri batean, bukatu zen ipuina.
Dantza itzaltzen ari da
Zurian, dagoeneko berde hazten ez den tokian, eta, juglare hila,
Kantuak gurarien elur-oindun herriak zeharkatu zituen,
Inoiz ogi sakonean txori-figurak ebaki eta beirazko
Lakuen gainean irristaz arrain hegalariak irudikatu
Zituztenak. Errituari
Urretxindorra eta zentauro zaldi hila kendu zaizkio. Iturriak berriz
Zurbil. Adin-lerroek harrietan lo dira tronpeta-argitzera arte.
Bozkarioa etzan da. Denborak ehortzi egin ditu fosil
Eta ihintz birsortuaz ezkilak jotzen zituen udaberria.
Txoria bere ohean baitzetzan
Hegal-koro batean, lo sakon edo hil bezala,
Eta zabaldu ziren hegalak gizona loriatu eta ezkondua zen aldian,
Emaztegai zirraragarria, emakume-bular
Eta zeruzko burua zuen txoriaren izterren artean
Beheratu zuten,
Kiskaltzen ari zela amodiozko emaztegai-ohean, erdi
Desiratzailearen zirimolan, paradisuko pleguetan,
Munduko lore-begi birakari horretan.
Emaztea harekin igo zen, bere elur urtuaz loratzen.
A Winter’s Tale
It is a winter’s tale / That the snow blind twilight ferries over the lakes / And floating fields from the farm in the cup of the vales, / Gliding windless through the hand folded flakes, / The pale breath of cattle at the stealthy sail, // And the stars falling cold, / And the smell of hay in the snow, and the far owl / Warning among the folds, and the frozen hold / Flocked with the sheep white smoke of the farm house cowl / In the river wended vales where the tale was told. // Once when the world turned old / On a star of faith pure as the drifting bread, / As the food and flames of the snow, a man unrolled / The scrolls of fire that burned in his heart and head, / Torn and alone in a farm house in a fold // Of fields. And burning then / In his firelit island ringed by the winged snow / And the dung hills white as wool and the hen / Roosts sleeping chill till the flame of the cock crow / Combs through the mantled yards and the morning men // Stumble out with their spades, / The cattle stirring, the mousing cat stepping shy, / The puffed birds hopping and hunting, the milkmaids / Gentle in their clogs over the fallen sky, / And all the woken farm at its white trades, // He knelt, he wept, he prayed, / By the spit and the black pot in the log bright light / And the cup and the cut bread in the dancing shade, / In the muffled house, in the quick of night, / At the point of love, forsaken and afraid. // He knelt on the cold stones, / He wept form the crest of grief, he prayed to the veiled sky / May his hunger go howling on bare white bones / Past the statues of the stables and the sky roofed sties / And the duck pond glass and the blinding byres alone // Into the home of prayers / And fires where he should prowl down the cloud / Of his snow blind love and rush in the white lairs. / His naked need struck him howling and bowed / Though no sound flowed down the hand folded air // But only the wind strung / Hunger of birds in the fields of the bread of water, tossed / In high corn and the harvest melting on their tongues. / And his nameless need bound him burning and lost / When cold as snow he should run the wended vales among // The rivers mouthed in night, / And drown in the drifts of his need, and lie curled caught / In the always desiring centre of the white / Inhuman cradle and the bride bed forever sought / By the believer lost and the hurled outcast of light. // Deliver him, he cried, / By losing him all in love, and cast his need / Alone and naked in the engulfing bride, / Never to flourish in the fields of the white seed / Or flower under the time dying flesh astride. // Listen. The minstrels sing / In the departed villages. The nightingale, / Dust in the buried wood, flies on the grains of her wings / And spells on the winds of the dead his winter’s tale. / The voice of the dust of water from the withered spring // Is telling. The wizened / Stream with bells and baying water bounds. The dew rings / On the gristed leaves and the long gone glistening / Parish of snow. The carved mouths in the rock are wind swept strings. / Time sings through the intricately dead snow drop. Listen. // It was a hand or sound / In the long ago land that glided the dark door wide / And there outside on the bread of the ground / A she bird rose and rayed like a burning bride. / A she bird dawned, and her breast with snow and scarlet downed. // Look. And the dancers move / On the departed, snow bushed green, wanton in moon light / As a dust of pigeons. Exulting, the grave hooved / Horses, centaur dead, turn and tread the drenched white / Paddocks in the farms of birds. The dead oak walks for love. // The carved limbs in the rock / Leap, as to trumpets. Calligraphy of the old / Leaves is dancing. Lines of age on the stones weave in a flock. / And the harp shaped voice of the water’s dust plucks in a fold / Of fields. For love, the long ago she bird rises. Look. // And the wild wings were raised / Above her folded head, and the soft feathered voice / Was flying through the house as though the she bird praised / And all the elements of the slow fall rejoiced / That a man knelt alone in the cup of the vales, // In the mantle and calm, / By the spit and the black pot in the log bright light. / And the sky of birds in the plumed voice charmed / Him up and he ran like a wind after the kindling flight / Past the blind barns and byres of the windless farm. // In the poles of the year / When black birds died like priests in the cloaked hedge row / And over the cloth of counties the far hills rode near, / Under the one leaved trees ran a scarecrow of snow / And fast through the drifts of the thickets antlered like deer, // Rags and prayers down the knee- / Deep hillocks and loud on the numbed lakes, / All night lost and long wading in the wake of the she- / Bird through the times and lands and tribes of the slow flakes. / Listen and look where she sails the goose plucked sea, // The sky, the bird, the bride, / The cloud, the need, the planted stars, the joy beyond / The fields of seed and the time dying flesh astride, / The heavens, the heaven, the grave, the burning font. / In the far ago land the door of his death glided wide, // And the bird descended. / On a bread white hill over the cupped farm / And the lakes and floating fields and the river wended / Vales where he prayed to come to the last harm / And the home of prayers and fires, the tale ended. // The dancing perishes / On the white, no longer growing green, and, minstrel dead, / The singing breaks in the snow shoed villages of wishes / That once cut the figures of birds on the deep bread / And over the glazed lakes skated the shapes of fishes // Flying. The rite is shorn / Of nightingale and centaur dead horse. The springs wither / Back. Lines of age sleep on the stones till trumpeting dawn. / Exultation lies down. Time buries the spring weather / That belled and bounded with the fossil and the dew reborn. // For the bird lay bedded / In a choir of wings, as though she slept or died, / And the wings glided wide and he was hymned and wedded, / And through the thighs of the engulfing bride, / The woman breasted and the heaven headed // Bird, he was brought low, / Burning in the bride bed of love, in the whirl- / Pool at the wanting centre, in the folds / Of paradise, in the spun bud of the world. / And she rose with him flowering in her melting snow.