—47—

Ibiñagabeitia'tar Andima'ri

1952-IV-5

        Biotzeko adiskide ori!

        Milesker zure eskutitzaren gatik. Ederki aldatu didazu «Gizalekoreko izateak...» uts eli bat ba dira aatik —alanola La Motte Fouqué'ren kondaira «Ondine» da, ez Ondinae, gainera Kondle Gorriaren edestian sententzia bat ântzi duzu— eta Fagoaga'ri igorri baino leen, on litzake ekar ba-zinezat, utsok zuzent ditzadan.

        Izkera dala-ta:

        Ez dakit batere zeNbait, noNbait, deNbora idatzi bear danez. Egia da itzok

< zeiN-bait, noN-bait>, nik dakidanaz, Euskalerri geienetan zeMbait, noMbait, deMbora minzatzen dira. Etymologia garbi agertzekotan, zeinbait idatzi bear genuke... M orrek «flamenco» kantariak gogoratzen ditula? Nik baino obeki ba dakikezu noski; dana dala, sudur-otsak ugari dira ipar-euskalkietan, batezere zuberoeran eta ez zait iduri belarrientzat itsusi diranik. Ain itsusi dituzu ego euskalkietan ain ugari diran aosapai-otsak! (langillea, egiña, atta, e.a.) Bainan N =/= M auzi orrek ez du garrantzi andirik. Jakin nai dukezu zergatik erdi giputz, erdi manex idatzi dudan? Ez uste izan Krutwig'en asmotaratu naizenik!! Alaz ere «in medio stat eritas». Itzal dagiot Sabin'i, bainan arek eta aren leen jarraitzaleak ez ziran alde ontako euskalkiez aski konturatu. Gu ere Euskaldunak gera! naiz ez geran beti euzko abertzaleak.

        Iztegia dala-ta, garai ontako idazle onenek (Zaitegi, Orixe, baita zu ere, lausengurik gabe...) makur ori zuzendu dute, L, BN et Z'ko euskal-itz jatorrak ondo ikasi eta erabiltzen bai dituzte. Bainan uste dute mintzaeran (phonetikan) ere parte geiago eman lietekela emengo euskalkiai... Euskara batua bearrezkoa dugu noski, bainan euskara batuan, euskalki guzien ederra eta joritasuna gorde bear dugu. Jarraibide auk eman nainituke beraz euskal idazleei:

1º) Phonetikan

        a) Otsak dirala-ta: euskera batuan begira nitzake Zubero'ko otsok u (ü), j (z), z (aizina, plazer). Zubero, Lapurdi, bi Napar'ekiko otsok: h, f. Idazkeran, berezkuntza bat egin bear litzake beste euskalkien (u) zuberotarrek batzuetan (u), batzuetan (ü) minzatzen dutela erakusteko (u) danean, w, ou, û, idatzi, esate baterako h gorde bear genuke idazkera, jatorrizkoa danean (<*k): hau, hori, hura, hartz, e.a. idatzi bainan euskara (naiz Etxepare'k Heuscara darabilan) ikusi (ikwsi), ez ikhusi...

        b) Mintzoera dala-ta, Gipuzkoarrena askoz atseginago zait, Lapurtarrena baino. Atseginena aatik, Zuberotarrena, batez ere neurtitzetan.

2º) Morphologian

        a) Aditza. Dativu edo «nori» erorkeran, giputzek bezala «i-n» laguntzalea erabil: n-i-zun, d-i-zut; eta ez (er)au edo (er) ei Manex eta Zuberotarrek bezela. n (er) auzun edo n (er) eizün, d(er)auzut edo d(er)eizüt «edin» eta «ezan» aditz laguntzalekin, aditz erroa erabil, eror ez dadin, ikus dezan, ez erori ez dadin, ikusi dezan. Alaber laguntzale gabeko agindu-adizkeretan: ez eror! ikus!, ez ez erori!, ikusi!.

        b) Izenak.

        Neologismuen auzian ez naiz asko sartuko: ortan ere egia erdian dago; bainan, dagoneko, bi eskoletako idazleak auzi-mauzi batean eldu dira, Krutwig'ek Erti, Askatasun, e.a. idazten bai-du eta bestalde, Orixe, Zaitegi eta bestek griegotikako itzak erabiltzea onartzen bai-dute orain.

        Ortan, Alemanak jarraigarri ditugu. Itz berriak sortu dituzte ugari, noski, bainan Europar guziekiko kultur terminak ere erabili oi dituzte.

        Ene eskutitza ez dadin luzegi, bukatzen dut linguistika izketa ori...

        Berpizkundeko oporretan, Paris'en egoten naiz. Pozik nintzake ene ikustera jin ba-zinde. Zatorz igandean (Pazko egunean) al ba-duzu edo bestela, astelenean. Idatz ezadazu bereala, noiz zatozken esanaz. Peillen'ak ez ditut komitatzen, uste bai-dut askaziak ba-dituztela egun oietan. Alaz ere, anartean ikusten ba dituzu, esaiezu etor ditezela, zurekin.

        Zu jiten zeranean, luzezago mintzatuko gaituzu egingai duzun euskerazko mythologiaz. Zure lankide naukazu, jakina; beste gauza bat ere bearrezkoa genuke: Euskalerri'ko Tradizioa ikertu eta zabaltzeko agerkari bat... bainan dirua nondik bil?!

        Igande edo astelen arte, beraz. (Esango didazu, idazki ortan euskerari buruzko ene aburuez zer pentsatzen duzun)

        Ama ongi dut oraingoan; agian onsa jarraituko du!

        Agur beraz, eta laster arte.