—242—

Ibiñagabeitia'tar Andima'ri

1966-II-27

        Adiskide maitea,

        Zure eskutitza bere garaian artu nuen, eta asko poztu nintzan zure berri onak izanaz, batez ere onako asmoa duzula jakinaz. Jainkoei otoi dagiet eragozpenak oro garaiturik laster Europarako bidea artu al dezazuntzat. Ez dagokit aolkurik zuri ematea, bañan, arreba bat emen ba duzun ezkero, iruditu zait obeto zengokela sorterrian, etxeko batekin bizi, Latin-Amerikako mestizen artean baño. Edo-ta, azkenean, fraideen artean ere: erligino-gizonetan oro ez dira Laffitte irudi, asko dira frango gizalandu ta atsegin, eta jendea bakean uztera gertuak, batez ere gogoan artu dutenean aien magiak ez gaituela geiago beldurtzen...

        Barkatu otoi ez ba dizut lenago erantzun; orain, Debre judua, gure ministro berriari esker, izugarriko lan-ordu zeatzak ba ditugu lantokian —deus geiago irabazi gabe, jakina, olako baita gaullisten sozial-tasuna—, eta ez daukat ezertarako astirik, ez eta gogo aundirik ere, non ez dan igandeetan; bainan ain naiz akitua non igandeak lotan igarotzen ditudan. Eskutitz hau ere, joan den astean asirik, gaur, epailaren 6-ean dut bukatu bear. Eta akiduraz bestalde, orain ene aita ez baita lanean ari adina gatik, ene irabazpide urriaz beste mozkinik ez dugu, eta ia miserian bizi naiz. Ezin esan diteke nola aserik nagoen bizi ontaz. Bear nuke beste lanpide bat idoro bainan zoritxarrez, gauza asko ikasi ta jende asko ezagutu ba ditut ere, ez dut ortik laguntza aundirik izango, diploma gabeko jakintza baita nerea; eta bestalde, ezagutzen ditudan aundikiak berak ere baldintza txarretan bizi dira, politika dala kausa (ene lagun antidemokrata batzuek beren lana ere galdu berri dute...). Beraz, obe dut nik ere stoatarren itz-burua ene egitea: Anekhou kai apekhou .

        Zer derizkio zure adiskide Martin Ugaldekoari ene Aur besoetakoa? Bearbada, azaltzen dudan gertaria berriegi bat izaki oitura-onezko euskal letretan, ez zitzaion uste zendukean bezainbat gostatuko? Dana dala, eskerrik asko euskaltzaletasunari ene eleberri doakabea ezagutarazteko artzen duzun nekea gatik. Eta ez uste izan euskaltzaletasunari uko egin diodanik; alderantziz da: euskaltzaletasunak dit eni uko egin; esan nai dut, euskaltzale ofizial geienek —zein nai alderditako izan ditezen, eskubitar ala ezkertar. Eta zaarregi naiz orain izpiritu ttipi orien aintzineritzi ergelen aurrean makurtzeko. Zu onat bizitzera sekula etortzen ba zara, eta kultura-igikunde edo —aldizkari bat antolatzeko asmoa ba zendu (eta ene bizi-baldintzak piska bat obetuko ba lira), jakiña poz bat eta ohore bat litzaidake zure lankide izatea. Bainan dudatzen dut sekula ortara iritxiko gerala, beaztopak geiegi dira.

        Ezin eman dizaizuket iñoren berri aundirik, oso artu-eman gutxi baitaukat orain lenagoko euskaldun ezagunekin. Donostiatik, Jon Etxaidek sarri txamar idazten dit, eta Aingeru Irigarayek ere, noizik bein. Ezkondu zanetik, Peillen bizpairur aldiz ikusi nuen, bainan azken lau illabete ontan, ez dut aren berririk. Krutwig Antwerpen dago, aspaldi ontan, bainan jakiña, nik eta ene adiskide bretoiak aren ta beste aurrerazale (?) frisiar, euskaldun, bretoi e.a.'en marxismuaren kontra agertuki alderdi artu genduen ezkero, ez dit geiago idazten (egia esateko, naiz aren asmoak ez ditudan onartzen, gizon bezela, geiago estimatzen dut beste errikide garbiak baño; ene adiskide zan, Euskaltzaindian sarrerazi nai ninduen, eta uste izan ba dut ere aren marxismua Euskalerriarentzat asko kaltegarri zala, eta beste minoritate ethnikoentzat ere bai, ala non aren kontra abotsa eraiki bear genduela uste izan baitut, gizon zintzoa ta ispiritu zabal bat zala aitortu bear dut; gure errikide geienak ez bezala. Eta au paradoxua: ni Krutwig adiskidearekin etsaitu ba naiz gure Erriaren geroa gatik, orain konturatzen naiz gure abertzale katoliko progresistek naiago dutela oraindik aren marxismu judaisantea ene europartasuna baño, eta neri didatela errua ematen auzi penagarri ortan. Bainan, bearbada, sekula egiazko komunistak Europaz, eta Euskalerriaz, jabetzen ba dira, ustekabe arriaraziko ditut... Zer nai dan, ba daukat Krutwigen zuzenbidea eta idatzi nai ba diozu, emango dizut. Jakin dut bestalde, Txillardegi Brusels-en zegoela, Frantziatik kampoa artu duen ezkero, bainan ez daukat aren zuzenbidea. Paris ondoan bizi zegoelarik, bein edo beste ene etxera etorri zan, bainan ez dugu artu-eman ertsirik sekula izan. Aren bigarren liburua, Peru Leartzako, ezinago gustatu zitzaidan, bainan aitor dut gizon ta pentsatzaille bezela, ez zaidala ainbat gustatzen; eta aren azken liburuak ere, Huntaz eta Hartaz (barkatu arren ortan ez ba naiz zure iritziko), ez nau asmoz alda eraziko: ori Saint Germain-des-Préskeria bat da, Espainol baten begietan ikusia (euskeraz, eta euskera atseginean, idatzirik izateak ez dio funtsean ezer geiago ematen edo kentzen). Iñaki Irigaray, azkenekotz, ETAkoen beste buruzagia —Donostiako Aingeruren lengusiña— ba dakit, Aingeru Irigarayren beraren gandik, orain Argelian dagola!... Aaztu bide du Mola-ren moroak nola portatu ziran Euskadin, salbai oriekin lankidetzeko (obeto esan, gaizkidetzeko). Bainan guk Parisen Arabe bikain oriek nolakoak diran zoritxarrez gure gostu ba dakigu, eta orrengatik, askoz maiteago ditut OAS'eko frantzes nazionalistak, FLN'eko gizeralleentzat parte artu duten euskaldun edo bretoi (oriek ere baitira) abertzale Europa-ukatzalleak baño.

        Bukatzen dut emen ene eskutitz saminegi au, zure berri onak laster, adiskide maite orrek, bidaliko dizkidazula itxaropenean nagoela.

        Ortzi, Odhinn eta Aphrôdite zurekin beude.

        ''' J. Mirande.