—135—

Ibiñagabeitia'tar Andima'ri

1958-VII-15

        Adiskide maite hori,

        Barkatu otoi ez ba dizut leenago erantzun, bañan berriz ere makurrak izan ditut etxean: Pentekoste garaian, ene aita eritu da; bear izan dut gaixotegi baterat eroan erazi ta an prostatatik operatu dute. Operazinoa ongi igaro zaio, ta emeki-emeki obetzen ari da, bañan flaku da oraindik eta atseden-etxe batean egon bearko du dagonillaren amaiera artean ta gero Euskalerrira joango da noski. Pentsa dezakezu nola lanpeturik bizi naizen gertakizun hoik direla kausa, bakarrik bainago etxen, eta oso akiturik nago momentoko

Irrintzi'ren iru banakoak artu nituen, ta arretaz irakurri ere. Neurri aundian zuekin adox naiz: esaterako, zenarraizkion elburua dela (Euskadi'ren askatasun osoa alegia); azkenekotz abertzale zenbait, ez bakarrik Franco'ren kontra bañan bai Errepublikano ta Alfonsisten aurka buragertzera ausartu baitira; eta, last but not least, euskerari toki zabala eman diozutelako zuen aldizkari hortan. Hona puntu zenbait, hoietan zuekin ez bainaiz osoki adox: leenik, jakiña, demokraziaren alde mintzo delako Irrintzi (esan gabe dijoa nik etsai dudan demokrazia ez dela Euskaldun zaarren demokrazia naivua, hots, Euskaldun guztientzat zuzen berdiñak izatea, euskalde berezien batzar-legegilleak, e.a., baizik demokrazia internazionala, orain Frantzian, Ameriketan ta Bretaña Aundian nausi dena) ta gero, oraindik ere, uste dut erderari toki aundiegi bat utzi diozutela; bañan zoritxarrez, hori ezinbesteko dateke? Dena dela, gertu naiz zuen lankide izatera; nik ordea, oroz leen frantzitar erregimenaren kontra gai dut kanpaña egin, igortzen diozudan leenengo artikulutik agiriko zaizun bezela. Bearbada pentsatuko duzu, Frantziaren aurka baño, errepublikaren aurka ari naizela, bañan egia da Frantzian erregeak ez direla beintzat erri txipien kulturen etsai izan, errepublikanoak izan diren bezela. Gañera, ongi ba dakit oraingo erregetiarrak, Maurras'en eskolakoak bederen, Errepublikanoak bezain zentralista ditugula, bañan gai dut heietaz ere artikulu bat egin geroxeago. Ene idazlantxo hau luzeegi ba zaizu, moz dezakezu, bañan kasu aundirekin: ez otoi deus ken errepublikanoen kontra ateratzen ditudanetatik; gañera, kontuz ibil irar-utsik gerta ez dadin erderaz (frantz. edo ing.) aldatzen ditudan itzetan. Huna egin gogo ditudan beste idazlantxoen tituluak: «Endak eta enda-zaintza», «Euskalerri zabalago baten alde» (ots, euskal imperialismuaren alde), «Kristau demokrazia?», e.a. Bañan oraindik esaidazu, otoi, zer luzetasun bear luketen.

        Itxaropen daukat Irrintzi jarraituko dela, eta ideologia abertzale berri baten oinkaria izatera iritxiko dela, demborarekin. Ene ustez, deus ezin iguriki dezakegu JELzaleen gandik, naiz errepublikanoekin egon ditezen, naiz don Juan'en aldera jo dezaten, ez eta ere Accion Nacionalista'ko radikal-sozialisten gandik. Nire aburuz, karlisten adiskidetasun irabaztera saiatu bear zenukete —euskaldun karlistena ots, ez besteena, jakiña. Ez dut uste karlistok españitar politikan zerbait izatera elduko direla, orain— ezen, Franco erori ondoren, nik uste, alfonsitar monarkiak haren lekua artuko du. Bañan karlistak, guduan luzaro ibillirik azken mende hontan, gizon diren aldetik, ba dute balio. Gañera, euskaldun karlisten errege-gaia, Jaun Txabier Borbon ta Parma'ko, oso aberatsa omen da ta aliantza garrantzikoak ba ditu Europan —Habsburg'etarraren osaba da, besteen artean. Egia da Franco'ren alde agertu zela Españako gudu garaian— bañan uste dut zinez haren aurka dela orain, bai eta haren jarraitzalleak ere. Bearbada okerrean nago, bañan balio luke gauza ikertzea, aitzin-eritzirik gabe (niketz, hala egiten dut, ezen ahantzera gertu naiz delako don Javier nazien etsai amorratua agertu zela, alta, beti ere naziona-sozialista nauzu. Bañan bear dugu bide batetik edo bestetik norbaiten laguntza euki, errien arteko politikan garrantzi zerbait duen pertsonalitate batena. Okzidenteko demokratekin alkartzeak ezer ez dio Euskadiri ekarri, ez eta beste erri txikiei; nazismua akabo da (agirikako forman beintzat). Rusitarrekin alkartzea, berez ez da asmo ergela bañan onurakor baño kaltekorrago litzaikegula deritzait. Bañan orain ba da idea-igikunde bat Europa batu bati buruz, leenagoko Saint Empire'aren forman litzaken Europa. Delako Europa batean Habsburg'etarrek ba lukete paper aundi bat ta horrengatik diozut Javier Borbon'goaren alde jar gintezkela. Imperio formako Europa batu bat kontzebi liteke, ta hartan erri bereziak monarkia edo printze-erri bereziak bezela, esan gabe bailijoake Euskalerri halako erri berezi bat litzakela. Bearbada hoik guztiak ametsak dira- feideralismoko edozein asmo bezela. Zer nai den, gauza garrantzikoena dugu Euskalerriaren nortasunaren alde egitea (izkuntza, enda, tradizionearen alde). Hala ere, ez litzake gaizki politikan ere ideologia sendo bat eukitea.

        Datorren eskutitzean beste asmo zenbait agertuko dizkitzut, bañan mementoko utzi bear zaitut, lanera joaiteko (ondikotz!)

        Ene goraintzirik amultsuenak ar itzazu adiskide maite horrek.

        J. Mirande ta Ayphassorho'ko.