Suedia ez da dirudiena

 

Hobe zaldunak eskuetan duen ezpatak hoteleko buffeteko pastramia moztuko balu. Toki turistiko seinalatuan estatua bat, soldadu bat, ezpata eta guzti zaldi gainean, garai bateko heroia, usoek euren buruei galdetu behar ez diezaioten nora. Jeneral batek bataila irabazi behar izan zuen Ingridek eta biok hitzordua egin genezan zaldi gaineko estatua haren ondoan. Militarrei eta bataila aberkoiei esker daukagu leku horietako bat ia hiri guztietan, turistok ardatza eta argazki kameraren oina non iltzatu izan dezagun, bake garaian galduegi ez sentitzeko. Koordenadak ere esaten zaie, eta bizitzan falta izaten ditugunak dira. Izan zitekeen Göteborg edo izan zitekeen Stockholm. Suedia zela bai, edozein kasutan: pazientzia gutxiko vikingoak, ilaratan itxaroten ohituta ez daudenak, guk gutxi ezagutu eta asko miresten ditugunak, hala ere, eta uste baino presakago zebiltzanak harat-honat. Gerrarik balego simetrikoen eta asimetrikoen artean —eta badago— simetrikoen aldean leudeke haiek. Denak elkarren berdinegi direla ikusirik —ilehoriegi, begi gardenegi, azal leunegi— hegoaldetik gatozenon haiekiko lilura erlatibizatu egiten da. Liseriketa egiteko modu bat besterik ez da inbidia. Ahalegindu horretan: inbidiari aski denbora emanez gero, ailegatuko zara miretsitakoaren kamustasuna besterik ez ikustera.

      Baina zibilizazioa da hau, mundu aurreratua dira, inork ez dizu aurpegi arrarorik jarriko kafe hutsa kreditu txartelarekin ordaintzea bururatu zaizulako.

      Nudistak, toleranteak, ongi heziak. Alderantzizko arrazakeria modu baten errudun sentitu nintzen jendeari begira; inoiz entzuna nuen esamoldea nerabilen kolkoan —“ale nordikoak”—, eta berdin mintza gaitezke hori esatean laztanak, bizi kalitatea eta ugalketa sustatua merezi duten zaldi eredugarrien hazia laborategietan preserbatzearen komenigarritasunaz, zein salbatu beharreko edertasun ale horiek ezarritako kanon eskandinaviarraz; greziarrek zizelkatua, bai, baina Europako iparraldean hezurmamitua zen gure nerabezaroko edertasunaren eredua. Gure ijito begi beltzei, lekuko izatea baino ez zitzaien geratzen.

      Selfieak perspektibarekin ateratzeko smartphoneak ziriei lotzen hasi ginen urtean izan zen. Niri, ordea, ziriak fusta ekartzen zidanez gogora, makila teleskopiko horietako bat ikusi orduko, zaldiren bati —zaldiren baten estatuari, sikiera— izterrean zigorkada emateko gogoa pizten zitzaidan. Edo turistari berari, bestela. Alderantzizko bastoiak ziren haiek, funtsean: itsuak lurrean bere bidea topatzeko bezala, ikusmendunak airea lardaskatzeko erabiltzen zituen makuluak. The Age of Self. Segi makilaren lerro zuzenari. Azken helburua: ni.

      Luzea egin zitzaidan hegazkin bidaia. Eta, gauez ailegatzearen ajeak, azkenean hiriko argiak bereizi uste izan nituenean, hegazkinaren hegoaren argia baino ez zela jabetu nintzen. Domaia. Ez dakit zergatik, iruditzen zait hegalaren ondoan bidaiatzea tokatzen zaidala beti. Lo susta egin eta zuhaitz baten atzean ezkutatzen saiatzen zen gizon batekin egin nuen amets lur hartu aurretik. Zuhaitza estuegia zen eta gizona lodiegia. Ametsetan, gauzak gertatzeaz gain, pentsatu eta arrazoitu ere egiten da batzuetan, eta arrazoitu nuen, ezkutaketa jolas hartan, zuhaitza gizonaren atzean ostentzea zela aukera logiko bakarra, eta ez alderantziz. Amets sinplea zen, baina akatsik gabea bere premisetan.

      Ez dut ia alkoholik probatzen, hegan egiten dudanean salbu. Buruan zerorren deskonpresio kabina partikularra izateko modua da, bi aldiz hegan egitekoa. Hegazkinean zer edan askorik izango ez dudan jakitun, goiz iristen naiz horretarako aireportuko kafetegira. Berdin hegazkinetik jaistean: lehen aldiz zapaltzera noan hiriko gau hotzak zurrupa nazan baino lehen, saiatzen naiz ni izaten zurrupatzailea, euforia likido gehigarri bat zintzurreratzen taxiaren bila hasi aitzin, letorkeen hura gertatu aurretik gozatzeko edo errealitatearen talka gordina atzeratzeko, bietarik bat. Ameskeria da, badakit. Zuhaitz mehar baten atzean ezkutatzen saiatzen den gizon lodi bat.

      Enpresak ordaintzen duenez dena, tranbiarik ez. Taxiak beti. Asiriarrak, kurduak eta irandarrak dira abegi onez hartu nauten gidariak, suediarrek beraiek ere abegi onez hartzen dituztenak itxuraz, suediar bilakatzeko haien izapideak bidean egon ala ez (baietz pentsatu nahi dut, suediarrak jende serioa direla paper kontuekin).

      — Nire senarra zinegilea zen.

      Interpretatu hori. Uler liteke Ingriden senarra jada ez dela zinegile. Edo jada ez dela senar.

      — Asko bidaiatzen genuen lehen. Baina orain edonork bidaiatzen du, ezta? Zoragarria zen.

      Interpretatu hori ere. Uler liteke zoragarria zela iragana. Edo senarra zela zoragarri. Eta jada ez dela. Ez zoragarri eta ez senar. Edo inork bidaiatzen ez zuen garaian bidaiatzea zela zinez zoragarri, low costaren eta hegazkin bidaien demokratizazio bulgarizantearen aurretik.

      Ni baino altuagoa zen, ez ederra kalean ikusten ari nintzen jendea eder zen zentzuan, eta hori eskertzen nuen, puntu bateraino. Simetrikoa bazen, hori bai. Jantzita zeraman soineko zabala, bigarren eskukoa izan ez arren, bigarren eskuko denda batean zegokeen ondoen, beste jabe baten zain eta bila.

      — Barregarri sentitzen naiz hemen, zurekin hizketan. Ezkutaketan ariko bagina bezala.

      Eta hala ari ginen. Ni ez nintzen bere ametsetako gizona eta bera ez zen nire ametsetako emakumea, baina nire ametsetako gaiaz ari ginen: ezkutaketan ibiltzeaz, zuhaitz txikien atzean ostentzen diren gizon mardulez. Horri atxiki behar nintzaion, kosta lain kosta.

      — Zein da sekula izan duzun ametsik arraroena?

      Ezustean harrapatu ninduen galderak. Gezurrik asmatzeko denborarik ezean, hegazkinean izandakoa kontatu behar izan nion.

      — Ez da hain arraroa ere. Nik behin nire semeak haurdun uzten ninduela egin nuen amets.

      Aurpegia ere halakoxea jarriko nuen, berehala igarri baitzuen eragin zidan zirrara. Penduluaren eta aizkoraren irudia etorri zitzaizkidan burura, baina ezin izan nuen isiltasun deseroso hartara, ez penduluaren ez aizkoraren hotsik ekarri.

      — Oraindik ume zelarik uzten ninduen haurdun, esan nahi dut. Semea ipotx bihurtzen zitzaidan eta estali egiten ninduen.

      “Ipotxak ipotxak egiten, edo ipotxak egiteko ahaleginean”, pentsatu nuen nik. “Edipo greziarra lur suediarretan”. Eta plazerik? Sentitu ote zuen plazerik batere? Ingridek, esan nahi dut. Balizko semearen plazera ez zitzaidan une hartan hainbeste axola.

      — Badakizu zer esaten duten ipotxei buruz.

      — Ipotxak ohean egiteko gai direnaz ari al zara?

      Baiezkoa egin zuen buruaz, azalpen gehiago eman behar ez izateagatik arindua hartuta, eta dzanga egin zion edariari.

      — Amets bat besterik ez da, edozein kasutan. Eta, gainera, ez daukat seme-alabarik oraindik. Johannesek ez zituen nahi.

      Amets inkietagarri hura desaktibatu eta jasangarri egiten zuen xehetasuna zen, itxura batera, hura beretzat. Ez nion galdetu seme-alabarik izan gabe nola jakin ote zuen bere ametsean larrua jotzen zion hura bere semea zela preseski eta ez beste edozein ume. Agian ez nion galdetu nahi izan, banekielako zer erantzungo zidan: “Emakume batek badakizki gauza horiek”.

      — Zuk zertan egiten duzu lan?

      — Enbalatzeko materiala saltzen dut.

      — Burbuiladun plastikoa?

      — Horrelako zerbait.

      — Salgaia bere helmugara onik iristea da zure lana, beraz.

      — Baietz esan liteke.

      Gauza apurtuen gainean mintzatu zen orduan. Bere bizitzan apurtu zitzaizkion objektu guztiei eta horrek ekarri zizkion atsekabeei buruz. Egurrezko zaldiko-maldiko bat, sei urte bete zituen egunean oparitu ziotena (“urtebetetze egunean bertan apurtu zitzaidan”). Argazki kamera bat, Canon etxekoa (“obturadorea sakatuta geratu zitzaion betirako”). Zorte ona ekartzen zion Maggie Simpsonen katilua (“saiatu nintzen belarria itsasten, baina puskatu egiten zen mikrouhin labera sartzen nuen aldiro”).

      DayToDates aplikazioari esker egin genuen hitzordua estatuaren ondoan. Eggers izeneko hotel eder eta dekadente bateko kafetegian afaldu genuen zerbait gero. Handik gertu bizi zela esan zidan, oinez joan gintezkeela nahi banuen.

      — Suedia ez da dirudiena, badakizu?

      Bi gau baino ez neramatzan bertan eta oraindik ez nekien oso ongi zer zirudien Suediak niretzat, baina ziur nengoen arrazoi zuela. Egokitu zitzaidan hotela ez zen batere diseinuzkoa, estuegia inondik ere, eta Shanghaiko dama filmaren amaiera baino ispiluz josiagoa. Apal traketsekin estropezu egiten zenuen etengabe, argiaren giltzak altuera ezberdinetan zeuden jarrita —ipotxentzat batzuk, erraldoientzat beste batzuk—, eta komuneko atea gontzetatik askatzen zen ukitu orduko. Askoz atseginagoa Ingriden etxea, inondik ere.

      Harritu egin zen, edo dibertitu, enbalatzeko materiala saltzen zuen gizon batek aldean kondoirik ez izateaz. Berak bazituen, baina nahi ez banuen ez genuen zertan erabili, esan zuen. Eskua sabelean ipini nionean ulertu nuen soineko zabalarena.

      — Lau hilabete eta erdi. Ez zaizu inporta, ezta?

      Zutik jarri zen ohe gainean eta ni haren aurrean belauniko, ordenatzear den zaldun edo tenplario. Ni zutitzen saiatu nintzenero eskua ipini zidan berak sorbaldan, makurtuta jarrai nezan.

      — Egon geldi. Zu belauniko. Ni mugituko naiz.

      Larrua jo ondoren bere mihia aski hezea ote zegoen jakin nahi izan zuen, beste ezer baino lehen.

      — Nola aski hezea?

      — Egon zaren beste emakumeekin alderatuta, esan nahi dut.

      Kezkatuta zirudien oso kontu harekin.

      — Senarrak esaten zidan mihia lehorra neukala, ez aski hezea, ez zegoela horrela ez kitzikatzeko ez larrutan egiteko modurik.

      — Hori esaten zizun?

      — Luzaro utzi nion nahi zuen guztia egiten, arrazoi zuela uste nuelako.

      — Ba ez zuen.

      Egia esan nion. Ez zuen arrazoirik. “Zinegileak inpresentable hutsak dira. Jostailuekin jolasten duten umeak”, nik nire artean.

      Gustura egin nuen lo Ingriden aldamenean, baina oso goiz esnatu ninduen argiak. Errezelik ez zeukan etxeak, aiztoa ahoan estututa sartzen zen hara eguzkia. Haren izter esnekaren azpiko zainei begira berantetsi nintzen tarte batez: orein adar berdeak azalaren azpian. Tatuaje bat ere bai ipurtaldean, Johannes zioena, hizki gotikoekin.

      Gosaria prestatuko nuen Ingrid esnatzerako. Jolas bat izan zitekeen, laranja zukutzekoa eta katiluak, kafeteraren filtroa eta mozten zuen labana on bat isilka topatzen saiatzea sukalde ezezagunean, Maggie Simpsonen edalontzia ere barne, bizi balitz oraindik belarririk gabeko katilu hura. Hori guztia, lo zegoena esnatzeko adinako zaratarik atera gabe, beti ere. Komunean musua garbitzean, hiriko ospitale bateko logotipoa ikusi nion xukaderari, ordea. Sahlgrenska University Hospital. Hotel batetik lapurtutakoa balitz toalla, hainbestean, aurrera jarraituko nukeen ziurrenik gosaria prestatzen. Baina ospitale bat?

      Arrazoi zuen Ingridek: Suedia ez zen zirudiena.

      Eguzkiak, goitik barik, hiria orkatiletatik argitzen duela dirudien ordu hori zen. Kalean hain hotz ez izatera, smartphonea atera eta swedish film director Johannes died in Sahlgrenska hospital galdetuko niokeen akaso Google orakuluari, puzzlea osatzeagatik besterik ez bada ere. Aukeran, nahiago izan nuen eskuak patriketan gorde. Minberatuta neuzkan belaunak. Jaka laburregiaren botoiak lotu eta hotela ziurtasun handirik gabe abiatua nintzen norako hartantxe topatzea opa nion nire buruari. Bitik bat, horiek ziren nire aukerak.

      Ezpatadun edo ez, oso bestelako esanahia izango zuten zaldizko militarren estatuek aurrerantzean niretzat.