I - Non Niko heldu bait da

      Baina eskaileretan beheiti hor zetorren bixkor mutiko uniforme gorria, begi bihurriz esan ziona:

      - Laga, laga, nik eramango dizkizut -eta zerbait ahaztu zitzaiolakoan heldutakoa berriz lurrean utzirik:- ah, eta egun on, eta izan zaitezen hotelera ongi etorria.

      Nikok, ez bait zuen ezer ulertzen, eskerkoi, burua makurtu zion mutikoari, eta batera eta bestera ingurua aztertu ondoren (gutxi ikusten zen, bazterrak lainoak estaltzen bait zituen), haren atzetik abiatu zen eskailera luze-luze eta zabal-zabal hartan gora.

      Sartu zirelarik hotelean, hall-sala zeharkatzen hasi ziren, arin mutikoa, eta Niko, gibeletik, geldiro.

      Leku freskoa zen, garbia, hain freskoa eta hain garbia Nikori ur gardenezko piszina baten gainean ibilki zirela iruditu bait zitzaion. Efekto honen lagungarri, kristalezko lurra, zeinaren atzean berde mediterraneoa antzematen bait zen. Kristal haren dirdirrak, salaren argi ugarien erreflejuak ote ziren, ala lurazpiko uraren mogimenduarenak? «Agua será probablemente», pentsatu zuen Nikok, nahiz eta erabaki honek beste zenbait dudan bidea irekitzen zion.

      Bista lurretik altxatuz gero, bestelako panorama zegoen: mostradore luze bat zegoen fondoan, eta haren bestaldekoak paperetan suntsituak, eta alde honetakoak despiste arpegietan sartuta, nor bere gauzetan denak galduta, nahas-mahasa ederra zen.

      Bestela, alde batean zein bestean, mostradore gehiago zegoen, laburrak eta luzeak, estuak eta zabalak, altuak eta bajuak, pertsona bakar batekoak eta pertsona pilo batekoak. Batzuen funtzioa argi eta garbi zegoen; hala nola, euritakoak jasotzen zituena, lagun gazte polit batek atenditua; eta erlojuak eta termometroak saltzen zituena, tiktakez gainezka, hura ere lagun bakarrekoa, zaharra bazen ere bera ere polita; eta «informazioa» rotulopean aktibitate handia biltzen zuena, luzeenetakoa zena; bai, dudarik gabe hala izango zen, zeren eskailera maila batzu igo eta gero bistatik galtzeraino segitzen bait zuen, mostradore horrek.

      Mostradore honek libre utzi korridoreetatik, zenbait gora zenbait behera, hala ere gehienak gora, eskailerak. Era batekoak eta bestekoak zeuden, eskailerak ere. Eleganteak eta egur zaharrezkoak, lauak eta xutak, zuzenak eta errebuelta askotakoak. Batzuetan tipi-tapa hasi eta korridore berri bat, mostradore gehiagoz. Beste batzu bikoiztu egiten ziren erdibidean.

      Aszentsoreak ere baziren, asko. Handia ez ezik (bertatik bistan zegoena, bukatzen ez ziren mostradoreak, tartekatzen ziren korridoreak, eskailerak), luzea izan behar zuen hotelak, aszentsore ondoetan lurretik metro erdi batetik gora denak bait ziren botoiak.

      Nikori freskura atsegina iritsi zitzaion. Nondik eta, arrosaz jantziriko atari batetik, ikusi zuen, patio-jardin berde-berde batetik, zuhaitz zaharrez baretua, belar ebaki berriz gozatua, gaueko euri ttanttaz eta maiatzaren eguzkiaz epeldua, harrizko iturri bat erditsuan, eta handik, marabila hura zeharkatzen zuen bideska batetik, bi neska ikusi zituen, bizikleta bana zeramatela, xortetan bata, gona motzetan bestea, izterrak erritmikoki batera eraginda aurrera goxo-goxo, eguzkiak samur ukituak, berdartean sartzen eta sartzen...

      Hura ikustearren apur bat gelditu bait zen, maletak zeramazkion mutikoa galdua zuen, eta orain zen lekua txikia izan arren bilatzen zuenaren gisako mutiko uniforme gorriz beteta nola zegoen, kosta zion pixka bat berearen aurkitzeak, nahiz eta segidan ikusi, mostradore baten albotik joateko keinu egiten ziola.

      Mostradore hartan «jendehartzailea» zioen txartelak. Tipo luze serio gorbata mariposa zen atzean; harekin, idazkari bizkar konkor bat eta hiru sekretaria begi luze. Nikori ez zitzaion konkorra gustatu; ñir-ñir luzatu zitzaizkion sekretarien begiak bai, gustatu egin zitzaizkion.

      - Niko Jauna? -galde egin zion tipo luzeak, irribarre okerrez.

      - Bai... -hura bait zen prezeski euskaraz zekizkien bi hitzetarik bat.

      - Zure esperoan ginen. Bart abisatu zigun Mujika jaunak gaur iritsiko zinela.

      - Ah... Mujika... -deus ez zuen ulertzen Nikok baina lagundu nahi zuen.

      - Bai, hark abisatu zigun, lasai egoteko zure bila etorriko omen bait da hura, bitartean deskantsatzeko, beharra izango duzu eta, biaje luzea izango bait zenuen noski, bai eta bada puxka bat honaino... (Nikok tipo luze haren aho okerrari sorpresaz begiratzen zion, eta besteak:)... orduan, ez apuratzeko, eta beste zeozer nahi al duzu?

      Galdera zela bai antzeman Nikok, ez ordea zer galdetzen zioten, eta lotsatia izaki aparteko gauzarik ez bait zuen inbestigatuko, eta bestea, Nikok jarri aurpegiagatik, dudarik gabe bere ez-ulertzeaz ohartuko zelakoan, eta honi buruzko galdera «interpretatzailerik behar al duzu?» (orduan «bai» erantzungo zukeen) baino «ulertzen al didazu?» izateko probabiltate gehiago zuenez, esan zuen:

      - Ez -hura bait zen euskaraz zekizkien bi hitzetarik bestea.

      Tipo luzeak ez jarraitu antza Nikoren arrazoinamenduen haria, eta bi keinu burokratiko egin zituen, bata Nikori «ederki» esateko, bestea mutikoari «Txo, hirurehun eta berrogei-ta-hamazazpigarrenera eraman ezak», eta ahoaren okerra irribarre batez azentuatuz, agur emanik, beste batengana (emakume gazte tonelada, hura) itzuli zen.

      Orduan sekretaria bat altxatu zitzaion eta:

      - Ongi etorria, Niko -esan zion, oso lagunkoi-; ni Fela naiz, hau da Kolette eta beste hori Pilartxo...

      - Bale, bale -moztu zion jendehartzaileak-, Niko jaunani ez zaio zuen izenik interesatzen -eta Fela jarrarazten zuen, eta berak toneladarekin segitzen.

      Txo eta Niko -ameslari, Niko- aszentsore batera joan ziren, eta biak bakarrik sartu. Ez jakin zenbatgarren botoiari eragin zion Txoren esku txiki fuerteak. Nikok eskutik aurpegira pasatu zion begirada; begi bizia zen Txo, azkarra noski. Eta, esan zion:

      - Txo? -seinalatuz, eta galdera osatzen zuen keinuz.

      - Bai; ni Txo naiz; zu Niko zara? -edonork pentsa lezake hitz egiten zuelarik bihurrikeriaren bat prestatzen ari zela.

      - Bai, ni-Niko -kasualidadez atera zitzaion.

      Txok, majo-majo esan zion:

      - Hemen (eta berriro, behatzez lurra apuntatuz:) hemen, kontuz ibili beharko duzu, konprenitzen?: kon-tuz.

      - Bai-bai: kon-tuz -Txorekin hobeto konponduko zen.

      - Hemen, zurekin zu-re-kin, nik, entzuna dut, en-tzu-na, bai?, gauza franko, hola, interesak badaude, in-te-re-sak, bai?, zu-re-kin.

      Iritsi ziren, eta Txok ezin gehiago esplikatu, edo nahi ez, eta eskoin-ezker-eskoin gela bateko atea ireki zion, sartu zen eta maletak lurrean utzirik:

      - Hauxe duzu gela; eta edozer gauza behar baduzu, gogora: ni Txo naiz.

      - Bai: Txo -eta mutikoaren laguntasun seinaleari eskuz erantzun zion. Eta bakarrik gelditu zelarik pentsatu zuen: «Sí que es majo si». Eta, poliki, ohean jan zen, etzanda.